گیاهان دارویی؛ متحول کننده حوزه های بهداشت و صنعت

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد،کاشت و برداشت گیاهان دارویی به دلیل ارزش افزوده بالا و کاربرد در حوزه‌های درمانی، بهداشتی، غذایی و صنعتی دارای ۲ شاخص سودآوری و ارزآوری برای کشور است لذا فعالیتی است که مورد توجه اقتصاد امروز محسوب می‌شود و در این راستا خراسان رضوی با توسعه در این بخش پیشتاز محسوب می‌شود.

از میان بیش از هشت هزار نوع گیاه دارویی شناخته شده در جهان تاکنون حدود سه هزار نوع آن در ایران شناسایی شده و وجود آن‌ها قطعیت یافته است. تحول و توسعه در کاربری گیاهان دارویی و خروج این کاربری از صرف درمانی بودن این محصولات و همچنین استفاده گسترده، موثر و پرطرفدار این محصولات در حوزه‌های بهداشتی، صنعتی و غذایی موجب تحول گسترده در نگاه‌های اقتصادی به این بخش شده است.

عوارض متعدد، پنهان و گاه ناشناخته دارو‌هایی شیمیایی در گذر زمان بشر را به سمت بازگشت به شیوه‌ها و اقلام دارویی مصرفی اجدادش هدایت کرد و این گونه بود که این روز‌ها اغلب دارو‌های مدرن، منشاء گیاهی دارند و گیاهان دارویی توانسته‌اند نقش درمانی خود را از یک بیماری ساده مانند سرماخوردگی تا بیماری‌های پیچیده و صعب العلاج نشان دهند.

بیشتر بخوانید

• خراسان رضوی قطب تولید زیره کوهی در کشور

در این میان خطه به راستی زرخیز خراسان رضوی در میان استان‌های کشور گرچه با رتبه‌دار بودن در عرصه تولید زعفران به عنوان طلای سرخ در سبد گیاهان دارویی در تولید این محصول پیشتاز است و بیش از ۸۵ درصد زعفران کشور را تولید می‌کند، اما در زمینه کشت و تولید سایر انواع گیاهان دارویی بدون احتساب طلای سرخ نیز جایگاه برتری در کشور دارد.

سرزمین طلای سرخ (زعفران) و طلای سبز (زیره) هم اکنون میزبان ۳۵۰ گونه از مجموع حدود سه هزار گیاه دارویی شناخته شده در کشور به صورت خودرو یا دست کاشت است.

تجربه ارزآوری ۵۰۰ میلیون دلاری صادرات گیاهان دارویی ایران و اشتغالزایی مستقیم حداقل برای ۲ نفر در هر نیم هکتار ۲ ویژگی ارزآوری و اشتغال در تولید و صادرات گیاهان دارویی است که می‌تواند این حوزه کشاورزی را به یکی از حوزه‌های قابل ترویج و توسعه باهدف ایجاد رونق اقتصادی بدل کند.

گیاهان دارویی جذاب برای کشاورزان

این نکته در کشت گیاهان دارویی حایز اهمیت است که پرورش این گونه‌ها به دلیل نگهداری آسان، مصرف اندک آب، ارزش اقتصادی بسیار و قابلیت کشت در اراضی خرد مورد اقبال کشاورزان است.

محمد میری مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی در این زمینه گفت:گیاهان دارویی جزء منابع گرانبها و ارزشمند طبیعی هستند که در پیشبرد اهداف ملی، منطقه‌ای و جهانی در زمینه‌های بهداشتی و اقتصادی نقش به سزایی دارند.

او افزود: تحقق سلامت افراد جامعه، خودکفایی دارویی، ایجاد اشتغال، توسعه اقتصادی و کاهش بیکاری از جمله مزایا و کاربرد‌های اجتماعی، بهداشتی و اقتصادی گیاهان دارویی است و حمایت از گیاهان دارویی و تبدیل این ظرفیت به صنعت تولید دارو‌های ساخت ملی، می‌تواند تأثیر بسیاری در بهبود شرایط اقتصاد و اقتصاد مقاومتی داشته و به جهش تولید منجر شود.

بیشتر بخوانید

• برداشت گل محمدی از گلستان‌های تربت جام
• مشهد، پیشرو در توسعه کشت گلخانه‌ای مدرن
• رتبه نخست خراسان رضوی در کشت گیاهان دارویی در کشور

مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به این که گیاهان دارویی برتری‌هایی نسبت به برخی محصولات زراعی و باغی دارند که مورد توجه باغداران و تولیدکنندگان قرار گرفته است ادامه داد: نیاز کم به آب، زود بازده‌ بودن نسبت به محصولات باغی و زراعی دیگر، امکان کشت در اراضی کوهپایه‌ای از دیگر ویژگیهاست.

میری بیان کرد: همچنین امکان انبارداری مناسب و طولانی‌مدت، تنوع مصرف به شیوه‌های تازه‌خوری و ادویه‌جات، عرقیات، اسانس و استفاده در تولید دارو‌های گیاهی، آرایشی و بهداشتی و همین‌طور امکان تولید محصول ارگانیک و سالم به‌دلیل استفاده نکردن از سموم و نهاده‌های شیمیایی از دیگر برتری‌های این گیاهان است.

خراسان رضوی میزبان۳۷ درصد کشت گیاهان دارویی کشور

او تصریح کرد: این استان بدون احتساب زعفران در حوزه سطح زیر کشت گیاهان دارویی رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده است و ۳۷ درصد سطح زیر کشت گیاهان دارویی کشور در خراسان رضوی متمرکز شده است.

میری افزود: یکی از سیاست‌های محوری جهاد کشاورزی خراسان رضوی اصلاح الگوی کاشت و توسعه کشت گیاهان دارویی است.

مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی تاکید کرد: سطح زیر کشت گیاهان آبی و دیم در پایان سال ۹۹ در استان ۳۳ هزار و ۷۲۳ هکتار بود که با چهار هزار و ۸۶۴ هکتار افزایش معادل ۱۴.۵ درصد نسبت به سال ۹۸ رشد داشته است.

میری اظهار کرد: از این میزان ۱۴ هزار و ۱۳۰ هکتار کشت آبی و ۱۹ هزار و ۵۹۰ هکتار کشت دیم گیاهان دارویی استان است. همچنین از ۳۳ هزار و ۷۲۳ هکتار کل محصولات، ۱۰ هزار هکتار آن زیره سبز آبی و ۱۳ هزار هکتار شامل زیره سبز دیم است.

او  با بیان این که این سطح زیر کشت بدون احتساب زعفران است افزود: در استان حدود ۹۲ هزار هکتار اراضی زیر کشت زعفران داریم که اگر بخواهیم این میزان را نیز در کارنامه گیاهان دارویی حساب کنیم جایگاه خراسان رضوی با استان دوم کشور بسیار فاصله خواهد داشت.

تسهیلات بانکی در جهت توسعه کشت گیاهان دارویی

مدیرامور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: از جمله اقداماتی که جهاد کشاورزی استان در بحث حمایت از الگوی کشت انجام داده، ترویج توسعه کشت گیاهان دارویی به شیوه نشایی به‌دلیل صرفه‌جویی در مصرف آب و افزایش بهره‌وری از نهاده‌های موجود است.

میری بیان کرد: تدوین سند چشم‌انداز گیاهان دارویی استان، تعیین الگوی کشت گیاهان دارویی شهرستان‌ها با درنظرگرفتن اقلیم هر شهرستان و بازار فروش، مکانیزه‌کردن کشت برخی گیاهان دارویی مثل زیره‌سبز، ایجاد بازارچه گیاهان دارویی شرق کشور با هدف تجمیع تجار، صادرکنندگان، فراوری‌کنندگان و شرکت‌های دانش‌بنیان برای ایجاد ارتباط بین این گروه‌ها، انعقاد قرارداد خرید توافقی محصولات کشاورزان در شهرستان‌های فیروزه، کلات، کاشمر، سبزوار، جوین، زاوه، تربت‌حیدریه و مشهد از جمله دیگر اقدامات حمایتی سازمان جهاد کشاورزی بوده است.

او تصریح کرد: با توجه به افزایش چشمگیر سطح زیر کشت گل‌محمدی و برای پیشگیری از تنزل قیمت، کشاورزان را به فراوری گل‌محمدی به گلاب و سایر گیاهان دارویی و عرقیجات خاص با برپایی دستگاه‌های خانگی و همچنین خرید دستگاه‌های خشک‌کن محصولات تشویق کرده‌ایم.

مدیرامور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به برگزاری ۵۲ کارگاه آموزشی در شهرستان‌های استان تاکید کرد: انعقاد قرارداد بین صندوق توسعه کارآفرین امید و وزارت جهاد کشاورزی برای پرداخت تسهیلات با نرخ چهار درصد و بازپرداخت پنج ساله برای علاقه‌مندان به توسعه کشت گیاهان دارویی در استان متناسب با گونه‌هایی که اعلام شده از اقدامات حمایتی دیگر است.

میری اظهار کرد: در کنار این اقدامات، توسعه صنایع فرآوری تبدیلی و بسته‌بندی است به طوری که هم اکنون در خراسان رضوی ۶ واحد بزرگ صنعتی داریم که جزء ظرفیت‌های بسیار مطلوب استان در حوزه فراوری گیاهان دارویی و گلاب‌گیری محسوب می‌شوند.

ضرورت ترویج فرهنگ مصرف گیاهان دارویی

او  با اشاره به این که فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی در کشور به طور مطلوب توسعه و تسری پیدا نکرده است افزود: هزینه زیاد برخی گیاهان دارویی با توجه به هزینه‌های برداشت این محصولات و بی‌رونقی صادرات محصول به برخی کشور‌ها و برداشت غیراصولی از مراتع از جمله مشکلات این حوزه و از عمده‌ترین موانع توسعه صنایع تبدیلی و فراوری متناسب با ظرفیت‌های استان است.

مدیرامور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: کشاورزانی که قصد کشت این محصولات را دارند باید ابتدا به جهاد کشاورزی شهرستان محل فعالیت خود مراجعه و اطلاعات اولیه را راجع به عملیات کاشت، داشت و برداشت گیاهان به‌دست بیاورند و سپس برای کشت این محصولات اقدام کنند.

به‌گفته او، فرهنگ‌سازی مصرف گیاهان دارویی و دارو‌های گیاهی در جامعه، کمک دستگاه‌های متولی را در کنار وزارت جهاد کشاورزی می‌طلبد.

میری بیان کرد:توسعه صادرات به کشور‌های دیگر به‌ویژه کشور‌های اروپایی که پایگاه قوی فراوری در دنیا هستند، ارزآوری خوبی به‌دنبال خواهد داشت و ضروری است.

او تصریح کرد: ایجاد زنجیره تولید و توسعه بازار‌های گیاهان دارویی باید در دستورکار قرار گیرد تا بتوان این کشت را زیر چتر حمایت خود قرار داد.

احتمال کاهش کشت گیاهان دارویی

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی تاکید کرد: خشکسالی در کاهش سطح زیر کشت این محصولات در سال ۱۴۰۰ تأثیر خود را به‌جا گذاشته است سالی که به یکی از سال‌های خشک نیم قرن گذشته تبدیل شده است.

میری بیان کرد: متاسفانه در عمده محصولات دارویی دیم، شاهد کشت نشدن برخی محصولات در فصل بهار و موعد کاشت هستیم که به فرایند تولید استان لطمه می‌زند و از آن طرف درآمد کشاورزان را کم می‌کند و باعث می‌شود حدود ۲۵ درصد تولید گیاهان دارویی استان در سال ۱۴۰۰ کاهش یابد.

صادرات به ۴۰ کشور دنیا

غلامحسین ساربان معاون بهود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان این که گیاهان دارویی خراسان رضوی به بیش از ۴۰ کشور صادر می‌شود،گفت: پنج کارخانه در زمینه فرآوری گیاهان دارویی در این استان فعالیت دارد که سه کارخانه از این تعداد جزء پیشرفته‌ترین کارخانه‌های کشور است. 

او با بیان این که از مهمترین اقلام گیاهان دارویی کشت شده در این استان می‌توان به خاکشیر، ختمی خبازی، رازیانه، زیره سبز و تخم شربتی اشاره کرد و افزود: این استان با ۲۳ هزار هکتار زیر کشت زیره سبز بیشترین سطح زیرکشت این محصول در کشور را دارد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: براساس برنامه پنج ساله، توسعه سالانه هزار تا هزار و ۵۰۰ هکتار سطح زیرکشت گیاهان دارویی در استان از ۲ سال پیش در دستور کار قرار گرفته است.

ساربان بیان کرد: بیشتر زیره سبز تولیدی به بسیاری از کشور‌های اروپایی و آسیایی صادر می‌شود و قیمت بسیار مطلوبی دارد.

او تصریح کرد: همه تولید گیاهان دارویی استان به غیر از زعفران در سال ۹۹ معادل ۲۸ هزار و ۴۰۰ تن بوده که ۲ هزار و ۴۳۵ تن معادل ۸.۵ درصد نسبت به سال ۹۸ افزایش داشته است.

منبع:ایرنا

انتهای پیام//ف.ب