بزرگترین دریاچه آب شیرین فلات ایران در آستانه خشکیدگی/ تالاب هامون قربانی سدسازی

به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، تالاب هامون یکی از بزرگترین تالاب‌های کشور واقع در استان سیستان و بلوچستان است. این دریاچه بزرگترین دریاچه آب شیرین فلات ایران محسوب می‌شود که برای محیط زیست و کشور دارای ارزش‌های بالایی است، اما متاسفانه این تالاب در سال‌های گذشته با بحران کم آبی و خشکسالی رو به رو است.

خشک شدن این تالاب توانسته است زندگی خانوار‌های زیادی را در استان سیستان بلوچستان و سایر استان‌های کشور تحت تاثیر خود قرار دهد و می‌توان گفت خشک شدن این تالاب بر همه جنبه‌های زندگی مردم این استان تاثیر می‌گذارد و یکی از تاثیرات آن کاهش پس انداز و سرمایه مردم سیستان و بلوچستان است.

بنابرهمین چند سالی است که سازمان‌های مربوطه در حال اندیشیدن به احیای تالاب هامون هستند که درباره این موضوع احمد لاهیجان زاده معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست کشور در آبان ماه سال جاری، اظهار کرد: در دو سال گذشته میزان بارش و ورود آب به تالاب هامون در مقایسه با دهه گذشته بسیار بیشتر بوده و ظرفیت‌های آبی در این مدت به میزان دو برابر افزایش داشته که نمی‌توان برنامه احیای تالاب هامون را بر این مبنا گذاشت.

وی اشاره کرد: سد سازی‌ها مانع ورود آب به تالاب هامون می‌شود و مشکلاتی برای آن ایجاد می‌کند و بر این اساس ورود حق آبه از محل چاه نیمه باید بر اساس برنامه‌ای دقیق و مدون و بر اساس نیاز‌های تالاب برنامه ریزی و انجام شود.

لاهیجان زاده گفت: ایجاد سازمان‌های مردم نهاد فعال، ارتباط نزدیک با بخش‌های ذینفع در تالاب هامون، و پیگیری موضوع از طریق کارگروه‌ها و کمیته‌های تخصصی و آموزش به جوامع محلی برای برداشت صحیح از تالاب هامون از دیگر اولویت‌های ضروری در برنامه احیای تالاب هامون است.

خودداری افغانستان از پرداخت حق آبه تالاب هامون

با وجود اینکه احیای تالاب هامون باید اولویت سازمان محیط زیست استان سیستان و بلوچستان باشد، روند احیای این دریاچه نشان می‌دهد که حق آبه این تالاب از سوی کشور افغانستان داده نمی‌شود، مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به آخرین وضعیت تالاب هامون در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: دریاچه هامون به عنوان یک پهنه بسیار گسترده از ۵ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع تشکیل شده است که حدود ۳ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع آن در داخل کشور است و می‌تواند یک کانون بسیار بزرگ برای تولید گرد و غبار در کشور باشد.

او درباره اقداماتی که برای جلوگیری از خشک شدن تالاب هامون صورت گرفته است، گفت: اقداماتی در جهت لایروبی انجام شده است و در این زمینه توانستیم از چرای بیش از حد دام در داخل تالاب هامون جلوگیری کنیم و این اقدامات کمک کرده است تا بتوانیم در این شرایط سخت و خشکسالی آب را وارد تالاب کنیم.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: با ورود آب به این تالاب تعداد روز‌های پاک ۴۸ برابر شده است و نشان از آن دارد که ما می‌توانیم با مدیریت صحیح، وضعیت تالاب‌ها را به سمتی ببریم تا افراد در حاشیه تالاب‌ها با درآمدزایی در آرامش بدون مشکل و گرد و غبار زندگی کنند.

تجریشی با بیان اینکه در سال ۹۷ و ۹۸ بیش از یک میلیارد تومان اعتبار در اختیار استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته است، گفت: مردم نیز باید با سازمان محیط زیست مشارکت داشته باشند و تالاب را از طبیعت بدانند و نحوه بهره برداری به گونه‌ای نباشد که فرد مجبور به کوچ از محل زندگی خودش باشد.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه اگر آب در تالاب باشد حیات و زندگی هم وجود خواهد داشت، عنوان کرد: تعداد روز‌های پاک یکی از شاخص‌های ماست که نشان می‌دهد چند روز هوا غبار آلود و چند روز پاک بوده است. اگر تالاب‌ها آب داشته باشد هنگامیکه باد می‌آید مانع از این می‌شود که گرد و غبار بلند شود. همچنین سبب تلطیف هوا می‌شود و شرایطی مهیا می‌شود که افراد آن منطقه دیگر برای زندگی به سایر شهرها کوچ نکنند.

پرداخت حق آبه تالاب هامون از سوی کشور افغانستان به قدری قابل اهمیت است که می‌توان گفت زندگی در استان سیستان به این حق آبه بستگی دارد، با وجود اینکه این روز‌ها بارش باران الهی هامون را زنده کرده است، اما عدم پرداخت حق آبه این تالاب قابل توجه است.

وحید پور مردان مدیرکل محیط زیست استان سیستان و بلوچستان در این باره تصریح کرد: افغانستان به عنوان حوزه آبریز در بالا دست منطقه سیستان و بلوچستان قرار دارد و آب از دو ورودی از شمال و رودخانه هیرمند از جنوب شرقی به سیستان وارد می‌شود، آب این ورودی‌ها ابتدا چاه نیمه‌ها را آبگیری می‌کند و اگر مازادی داشته باشد از مسیر‌های مختلف درون شهری به سمت هامون ایران و افغانستان می‌رود.

گنجایش هامون ۱۳ میلیارد متر مکعب است و در حال حاضر به لحاظ وسعت ۵۰ درصد آن آبگیری شده است. با این وجود بیشتر مردم سیستان و بلوچستان در زمان وقوع باد‌های ۱۲۰ روزه فصلی که سبب ایجاد گرد و غبار می‌شود، مهاجرت می‌کنند.

طبق گفته کارشناسان بیشتر شهروندان استان سیستان و بلوچستان به سمت استان‌های مشهد، گرگان و گنبد می‌روند. بنابراین اگر حیات به تالاب هامون بازگردد تعداد زیادی از صیادان، دامداران و کشاورزانی که مهاجرت کرده اند به شهر‌های خود بازمی گردند. مسئولان محیط زیست و سایر مسئولان استان سیستان و بلوچستان باید به این نکته توجه داشته باشند که باران به تنهایی نمی‌تواند تالاب هامون را زنده کند.

بیشتر بخوانید:

احیای تالاب‌ها نیازمند تأمین حقابه‌ها است

احیای تالاب ها یک موضوع فرابخشی است/ آب گیری 80 درصدی تالاب هورالعظیم
احیای تالاب هامون با استفاده از جریان‌های سیلابی