آیا مسیر صلح ترکیه - سوریه از تهران می‌گذرد؟

به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، سوریه از سال ۲۰۱۱ شاهد تنش های بسیاری بوده است ٬ تنش هایی که با جنگ داخلی آغاز شد و با ظهور گروههای تروریستی از جمله داعش به اوج خود رسید٬ در نهایت هم به عاملی برای گسترش ناامنی ها به سایر کشورهای منطقه و فرامنطقه تبدیل شد.

بخشی از این ناامنی ها از آنجا دامن  سایر مناطق را گرفت که به واسطه بروز جنگ و جنایت های داعش در سوریه و تخریب زیر ساخت های این کشور اتباع سوری  بیشترین درخواست پناهندگی را به ویژه برای اروپا داشتند و به این ترتیب گروههای تروریستی با افزایش خشونت ها بحران را از خاورمیانه به داخل قاره سبز کشانده و اتحادیه اروپا را با بحران جدی روبرو کردند.

جدا از خشونت افسارگسیخته ای که داعش در سوریه به آن دامن می زد٬ برخی از مخالفین داخلی در این کشور که خواهان تغییر دولت دمشق بودند و از سوی غرب حمایت می شدند و هم مانعی بر سر برقراری ثبات در سوریه به شمار می رفتند.

به منظور حل و فصل منازعات سوریه و برای پایان دادن به شش سال جنایت تروریست ها و آوارگی مردم سوریه٬ مذاکرات آستانه از بهمن سال ۱۳۹۵  با ابتکار ایران و روسیه همچنین همراهی ترکیه آغاز شد.

در حقیقت آتش ­بس فراگیری که از ۱۰ دی سال ۱۳۹۵ (۳۰ دسامبر ۲۰۱۶) با توافق دولت سوریه و گروهی از مخالفان مسلح در این کشور برقرار شد، مقدمه ­ای برای آغاز مذاکرات آستانه بود که طی آن، برای نخستین بار نمایندگان دولت سوریه با نمایندگانی از گروه‌های مخالف مسلح به‌طور مستقیم رایزنی کردند. هرچند پیش از آن هم یک بار در اسفند ۱۳۹۴ و بار دیگر در شهریور ۱۳۹۵ تلاش­‌هایی برای ترک مخاصمه بین آنها انجام شده  و آتش­بس برقرار شده بود، اما هر بار با نقض گسترده آتش ­بس و متهم کردن دیگرى از سوى طرف‌هاى درگیر در بحران، خشونت­‌ها با شدت و عمق بیشترى از سر گرفته شد.

روند مذاکرات آستانه و رایزنی های تهران٬ مسکو و آنکارا با نظارت دمشق دنبال می شد٬ هرچند سیاست های  ترکیه در ابتدا با ناتو و کشورهای غربی همسویی بیشتری داشت اما به تدریج با تغییراتی محسوس با تهران و مسکو همراه شد٬ در نهایت سه کشور با تعیین نقاط کاهش تنش سوریه، در حل بحران های این کشور تاثیر به سزایی داشتند. دستاوردهای مثبت رایزنی ها به صورت نسبی دنبال و هر روز خبرهای بیشتری از پاکسازی مناطق مختلف سوریه منتشر می شد تا اینکه در ماههای گذشته آنکارا و دمشق مجددا درگیر اختلاف نظرهای جدی بر سر استان ادلب سوریه شدند که مرز مشترکی با ترکیه دارد.

آنچه ترکیه را به داخل مرزهای سوریه کشاند

آبان ماه سال جاری ترکیه به مناطق شمالی سوریه حمله کرد که این اقدام از سمت اکثر قریب به اتفاق کشورهای جهان محکوم شد و برخی  از تحلیل ها هم بر وجود حقایقی در پشت پرده دلالت داشت.

 ترکیه ترس از تحرکات کردهای مناطق مرزی خود با سوریه را دلیل اصلی ورود به خاک این کشور می دانست٬ اما برخی تحلیل ها بر این موضوع دلالت دارند که  پناهجویان سوری با هدف زندگی در اروپا از مرزهای کشور خود خارج و  ابتدا به ترکیه رسیدندُ عده زیادی از آنها در این کشور ماندگار شدند که به دلیل تفاوت های فرهنگی مشکلات زیادی را در جامعه ترکیه بوجود آوردند، اما این تنها معضل آنکارا نبود.

مشکل اصلی دولت ترکیه پناهجویانی بودند که هنوز هم سودای رسیدن به اروپا را در سر می پروراندند و آنکارا موظف بود جلوی آنها را بگیرد؛ گرچه دولت های اروپایی هم در این زمینه کمک های فراوانی انجام داد ٬ آنکارا ادعا می کند که  بار اصلی این مشکل را آنها به دوش می کشند؛ چراکه دولت مرکزی سوریه به قدری درگیر مبارزه با داعش و بازپسگیری خاک خود بود که توانایی جلوگیری از موج پناهجویان را نداشت.

رو در رویی آنکارا ـ دمشق؛ چه کسی این آتش را خاموش می کند؟

آنچه تا کنون گفته شد، خلاصه ای از دلایل بروز اختلاف نظر میان آنکارا و دمشق بود٬ اما حال این سوال پیش می آید که چگونه می توان تنش های بوجود آمده را رفع کرد؟

پیش تر علاوه بر اینکه ایران برای میانجیگری میان آنکارا- دمشق اعلام آمادگی کرده بود، روسیه هم یکی از گزینه های این امر بود٬ اما تنشی که میان ترکیه و روسیه ایجاد شد، تهران را به تنها گزینه میانجیگر این رودرویی تبدیل کرد.

در همین راستا هم سید عباس موسوی سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان اعلام کرد که ایران پیگیر برگزاری دور بعدی نشست آستانه در سطح سران  آن هم در تهران است٬ اما هنوز زمان دقیق آن مشخص نشده است.

شنبه شب گذشته هم با بالاگرفتن تنش های آنکارا- دمشق حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان در گفت و گویی تلفنی با روسای جمهور ترکیه و روسیه بر لزوم ریشه کن کردن تروریسم تاکید کردند.

او همچنین برگزاری نشست آستانه را برای امنیت منطقه یک دستاورد بزرگ دانست و گفت که افزایش تنش به سود هیچکس نبوده و باید با گفت و گو مسائل را حل و فصل کرد.

رئیس جمهور کشورمان همچنین با طرح پیشنهاد برگزاری آستانه و اشاره به توافق های پیشین در راستای  بر حفظ تمامیت ارضی سوریه، ریشه کن کردن تروریست ها، حفظ جان انسان‌های بیگناه و حل و فصل سریع مسئله ادلب، از  برطرف کردن اختلاف نظرها در این نشست اظهار امیدواری کرد.

ابراهیم فراهانی کارشناس مسائل سیاست خارجی ترکیه با اشاره به پیشنهاد ایران برای میانجیگری میان دمشق- آنکارا اظهار کرد که میان تهران و برخی از احزاب داخلی ترکیه در رابطه با موضوع سوریه اختلاف نظر وجود دارد.

رایزنی سرنوشت ساز اردوغان و پوتین

مطابق اخبار منتشر شده امروز پنجم مارس رجب طیب اردوغان و ولادیمیر پوتین، روسای جمهور ترکیه و روسیه در مسکو با یکدیگر دیدار و گفت وگو خواهند کرد؛ بسیاری عقیده دارند که نتیجه این دیدار تکلیف بسیاری از موضوعات منطقه را مشخص خواهد کرد.

از طرفی دیگر برخی هم اعتقاد دارند که منافع ایران، ترکیه و روسیه جدای از بحث سوریه، به قدری زیاد است که به صورت بلند مدت درگیر بحران نمی شوند؛ در همین رابطه قاسم محبعلی تحلیلگر مسائل منطقه عقیده دارد که نه تنها آنکارا و تهران، بلکه روسیه و ترکیه هم به یکدیگر وابستگی دارند و نمی‌توانند این نیازها را قطع کنند؛ او همچنین عقیده دارد که آنکارا و مسکو باید اختلاف نظر‌ها را به حداقل برسانند تا زمینه اعتماد میان دو طرف سوری و ترک ایجاد شود و پس از آن ترکیه نیرو‌های خود را بدون درگیری و جنگ از این کشور خارج کند تا آرامش در منطقه برقرار شود و در نهایت برای تحلیل بیشتر باید منتظر نتایج نشست اردوغان و پوتین ماند.

انتهای پیام/