پایان‌نامه مرگ؛ موضوعی که به آن پرداخته نمی‌شود

به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، این روز‌ها  خبر خودکشی دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز دست به دست می‌چرخد و علاوه بر ایجاد ترس و اضطراب در خانواده‌های دانشجویان، بر خرمن ناامیدی در آینده کاری و شغلی و تحصیلی سایر دانشجویان نیز آتش دمیده است.

خودکشی یکی از معضلات بهداشت روان است و بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی خودکشی سومین علت شایع مرگ و میر در سنین ۱۵ تا ۴۴ سال می‌باشد. مقوله خودکشی در کشور‌های توسعه یافته به شدت مورد توجه است، ولی در کشور‌های در حال توسعه مورد بی توجهی قرار گرفته است. در بیش از نیمی از کشور‌های جهان آماری از خودکشی وجود ندارد. این پدیده در بین قشر جوان و دانشجویان به این دلیل که در مقطع حساسی زندگی می‌کنند بیشتر است. بر اساس تحقیقی که در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان انجام شده بیش از ۲۶ درصد از دانشجویان دارای افکار خودکشی بوده و سکونت در خوابگاه یکی از عوامل تشدید کننده این افکار بوده است.

پدیده خودکشی، به ویژه خودکشی در بین دانشجویان، در این سال‌ها به یکی از موضوعات دارای اولویت در سازمان جهانی بهداشت تبدیل شده است. این پدیده در بین دانشجویان به دلیل مسائلی از قبیل تجرد، زندگی خوابگاهی و جدایی از خانواده، آشنایی با محیط و افراد جدید که خوشایند نیست، آن را به دومین علت مرگ‌و‌میر در بین دانشجویان تبدیل کرده است.

خودکشی دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز

اما طی یک ماه گذشته خبر خودکشی دو دانشجو و اقدام به خودکشی یک دانشجوی دیگر فضای دانشجویی را ملتهب کرده و بر بازار داغ شایعات نیز دامن زده به گونه که حتی در برخی محافل مطرح شده که ۱۵ دانشجو اقدام به خودکشی کرده‌اند، امری که با بررسی مستندات و دلایل می‌توان به کذب بودن آن رسید و روابط عمومی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز در اطلاعیه‌ای اعلام کر؛ در روز هشتم آذر ماه، یکی از دانشجویان ساکن خوابگاه پسران (خوابگاه شهید علم الهدی)، دانشجوی رشته کامپیوتر از خوابگاه خارج می‌شود و در روز بعد، پیکر بی جان این دانشجو، در خیابان اول منطقه بوستان اهواز پیدا می‌شود. تا این لحظه علت مرگ وی مشخص نشده است و در نتیجه تا مشخص شدن علت دقیق حادثه، نمی‌توان اظهار نظر دقیقی در مورد علت مرگ ارائه کرد.

بیشتر بخوانید: افسردگی، حاصل بی خوابی زیاد دانشجویان

در حادثه دوم نیز یکی از دانشجویان پسر ساکن خوابگاه شهید علم الهدی، اهل شهرستان باغملک و دانشجوی رشته زیست شناسی، ساعت ۴ بامداد روز ۱۲ آذر ماه، خود را از درختان پشت خوابگاه حلق آویز کرده بود، ساکنان خوابگاه متوجه موضوع شدند و وی را به سرعت به مراکز درمانی رساندند، ولی متاسفانه او درگذشت.

اما به راستی علت این خود کشی‌ها چیست؟ خودکشی‌های دانشجویان به خصوص در دانشگاه‌های معروف در این سال‌ها بیشتر به چشم می‌خورد و گویی همه آن را قبول کرده اند و خود کشی چند دانشجو در سال را طبیعی قلمداد می‌کنند. دانشجویانی که رنج کنکور برای ورود به دانشگاه‌های معروف را تحمل کرده اند، در شرایط سنی خاصی هستند و زندگی خوابگاهی، جدایی از خانواده و شرایط سخت دیگری را به جان خریده اند برای آینده روشنی که در تصوراتشان است. آینده‌ای که بعد از گذراندن چند ترم جلوی چشمهایشان خراب می‌شود و به واقعیت آینده‌ای که در انتظارشان نیست پی می‌برند.

نتیجه پژوهشی درخصوص خودکشی‌های دانشجویی نشان می‌دهد که وضعیت معیشت دانشجویی اعم از خوابگاه، تغذیه و سایر موارد در وضعیت مطلوب قرار ندارد. ۶۰ درصد از دانشجویان غیر بومی در خوابگاه‌هایی قرار دارند که ظرفیت یک و نیم برابر استاندارد است و افسردگی به وفور به چشم می‌خورد. این در حالی است که مراکز مشاوره دانشگاه‌ها یکی از مراکزی است که برای سامان دادن به وضعیت همین دانشجویان بودجه‌هایی کلان دریافت می‌کند، ولی خروجی محسوسی از این مراکز مشاهده نمی‌شود.

مرکز مشاوره دانشگاه‌ها هر سال با ورود دانشجو‌های جدید فقط برای رفع تکلیف کارگاه برگزار می‌کند و بعد از مراجعه افراد هیچ پیگیری انجام نمی‌شود. اغلب خانواده را در جریان مشکلات دانشجو‌ها قرار می‌دهند و دانشجویان به مشاوران دانشگاه‌ها اعتماد ندارند چرا که ادعا می‌کنند اطلاعات شخصی دانشجو‌ها فاش می‌شود. در بسیاری از دانشگاه‌ها نیز دانشجویان اصلا خبری از مراکز مشاوره ندارند و اگر هم مرکز مشاوره‌ای در کار باشد هیچ کس را نمی‌توان در آنجا برای مشاوره گرفتن پیدا کرد.

بعد از وقوع این دو خودکشی در دانشگاه اهواز تیمی از اعضای هیات علمی دانشگاه برای مشاوره دادن به دانشجویان در محل دو خوابگاهی که این اتفاق افتاده بود حاضر شدند (نوش دارویی بعد از مرگ سهراب البته) مشاورانی که اگر پیش از این‌ها به این خوابگاه‌ها مراجعه می‌کردند شاید شاهد این اتفاقات تلخ نبودیم.

ابوالحسن ریاضی معاون دانشجویان داخل سازمان امور دانشجویان وزارت علوم در بیست و نهمین گردهمایی روسای مراکز مشاور دانشگاهی سراسر کشور اظهار کرد: امروزه ما با مشکلاتی نظیر مصرف مواد مخدر و خودکشی در میان دانشجویان روبرو هستیم و مسئله خودکشی به یکی از معضلات در قشر دانشجویان تبدیل شده است و طی آمار رسیده شاخصه‌های خودکشی در کشور از شاخصه جهانی پایین‌تر است.

تکرار خودکشی‌ها نشان‌دهنده تداوم صورت مساله و نبودن راه حل مناسب و عدم عزم جزم مسئولان مربوطه است. گذشته از این عدم انتشار آمار خودکشی‌های دانشجویی، پیوست کردن عوامل عاطفی، شکست عشقی و ارائه عوامل دیگری از این دست، از حجم خودکشی‌ها نکاسته بلکه آن را به آتشی زیر خاکستر تبدیل کرده که هر سال جرقه‌های آن را در گوشه‌گوشه دانشگاه‌ها می‌بینیم، اما نمی‌بینیم! آدم‌های زیادی بعد از ورود به دانشگاه با این وضعیت مواجهند. دانشگاهی که فکر می‌کردند اگر از سد کنکورش بگذرند و به آن راه پیدا کند توانمند می‌شود و مهارت‌های کاری وی را تامین می‌کند.

اما چرا این دانشجویانی که با انگیزه‌ای بالا توانسته اند در دانشگاهی برند قبول شوند افسرگی می‌گیرند و به مرز خودکشی می‌رسند؟ در واقع باید گفت ریشه این عوامل فقدان استعدادیابی درست و وجود نوعی اجبار اجتماعی در جامعه برای دکتر یا مهندس شدن است که باعث می‌شود افراد بسیاری را در جایگاه نادرست قرار دهد. علاقه مصنوعی که حاصل القای جامعه و سیستم مدرسه و خانواده بوده است، فرد را در موقعیتی قرار می‌دهد که شاید دقیقا به آن تعلق نداشته باشد. به هر حال پس از مدتی ما با یک فرد افسرده مواجه هستیم. یک موجود پارادوکسیکالِ بی‌حس که بر خلاف ظاهرِ بی‌خیالش دچار اضطراب است.

بیشتر بخوانید: کاهش افکار خودکشی در میان دانشجویان

اختلال حافظه، اختلال تمرکز، اختلال خواب و اشتها، ناتوانی در انجام امور روزمره و تکالیف درسی از جمله معضلاتی است که دانشجوی افسرده با آن‌ها روبه‌رو است. علاوه بر مسائل ذکر شده، خروج از محیط کنترل‌شده دبیرستان که همه‌چیز در آن روشن و واضح بود و وارد شدن به دنیای پر از ابهام دانشگاه نیز مزید بر علت می‌شود. در تحقیقاتی که در کشور  درباره میزان شیوع افسردگی در میان دانشجویان صورت گرفته است، به عددی بیش از ۵۰ درصد برمی‌خوریم. این عدد در میان دانشجویان بومی بیشتر از دانشجویان غیربومی بوده است.

راهکار مواجهه با افرادی که می‌خواهند خودکشی کنند چیست؟

اگر کسی قصد خودکشی داشته باشد، کمتر پیش می‌آید که آن را پنهان کند. شاید حرف زدن فرد را آرام کند. به او گوش دهید. تلاش کنید تا دریابید که نقطه نظر او از وضعیتش چیست. شاید بتواند به شما بگوید که به چیزی نیاز دارد و چه کسی می‌تواند کمکش کند. بحث کنید! بکوشید تا «کشف کنید» که چه چیزی وضعیت را تغییر می‌دهد، بی‌آنکه راه حل خودتان را تحمیل کنید.

چاره‌ای کاربردی در جهت حل مساله ارائه کنید، اما فراتر از محدودیت‌های‌تان چیزی را متعهد نشوید و قول‌هایی ندهید که نمی‌توانید برآورده کنید. با او درباره افراد دیگری که می‌توانند کمکش کنند، صحبت کنید. پژوهش آکسفورد درباره خودکشی دانشجویی سفارش می‌کند که محتاطانه به دانشجویان تازه‌ وارد انگیزه بدهیم، به دنبال کاستن استرس و نگرانی‌های تحصیلی‌شان باشیم و خدمات مشاوره‌ای و روان‌پزشکی را در دسترس کامل و مستقیم‌شان قراردهیم.

انتهای پیام/