خلیج فارس، نامی کهن و گره خورده با ادبیات جهان

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، خلیج فارس سومین خلیج بزرگ جهان واقع در منطقه خاورمیانه و سرشار از منابع طبیعی نفت و گاز است. این خلیج در گذشته محصور میان سرزمین پارس بوده و تمامی سرزمین‌های جنوبی آن نیز جزئی از قلمرو امپراتوری ایران بوده اند. به همین دلیل نیز نام خلیج فارس، یعنی خلیج محصور میان سرزمین پارس را به خود گرفته و از قدیم الایام در تمام جهان با همین نام اطلاق می‌گشته است. در حقیقت اصیل‌ترین نام جهان برجای مانده از کهن‌ترین تمدن‌ها نیز نام خلیج فارس و معادل‌های آن را استفاده می‌کرده‎اند که نشان از گره خوردن خلیج فارس در ادبیات جهانی است.

خلیج فارس نقطه ای کلیدی و حساس

خلیج‌فارس از نظر جغرافیای سیاسی، استراتژیک، انرژی، تاریخ و تمدن، یک پهنه آبی مهم و حساس در دنیا محسوب می‌شود و ارتباط دهنده ۳ قاره آفریقا، آسیا و اروپا است که از همین رو از دیر باز مورد توجه قدرت‌های جهانی بوده است.

جهان اسلام از اقیانوس اطلس تا خلیج فارس

تا اوایل دهه ۶۰ میلادی اثری از پسوند عربی برای خلیج فارس وجود نداشت. حتی جمال عبدالناصر رئیس جمهور سابق مصر و یکی از شخصیت‌های معروف جهان عرب در سخنرانی‌های خود از نام درست خلیج فارس بهره می‌برده است. جمله معروفی نیز از سید قطب یکی از نظریه پردازان مصری که تعریفی جدید از اسلام ارائه داد، با عنوان «جهان اسلام از اقیانوس اطلس تا خلیج فارس» وجود دارد.

روزبه پارساپور، مدیر عامل مرکز مطالعات خلیج فارس در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، گفت: سلامة بن شامی از دانشمندان عرب، در کتاب «المصباح» آورده است: «فتح النحو بفارس و ختم بفارس» یعنی دانش نحو از پارسیان آغاز و رشد این دانش با آنان پایان یافت. البته ایرانی‌ها در زمینه‌های دیگری، چون فلسفه، فقه، الهیات، تفسیر و حدیث نیز تلاش‌های بسیاری نموده‎اند؛ که نشان دهنده کوشش ایرانی‌ها برای رشد اسلام و در راستای پیشرفت تمدن عرب بوده است. در حالی که بسیاری از اعراب از این موضوع ناآگاه هستند.

تلاش ناکام اعراب برای تحریف نام خلیج فارس

وی افزود: از همین روی تلاش برخی شیخ نشینان عربی برای تحریف نام خلیج فارس و افزایش تقابل جویی با ایرانیان امری اشتباه است و بر اساس همه اسناد عربی نام آن نیز الخلیج الفارسی است. گذاشتن نام فارس بر روی این خلیج برخلاف بسیاری از نام‌ها در جهان بر اساس تمایلات نژادی یا قومی نبوده است بلکه با ظهور یک تمدن و فراگیر شدن همه ابعاد آن توسط ملت‌های دیگر برای این خلیج (خلیج فارس) برگزیده شد.

اهمیت، منابع و ویژگی های خلیج فارس

سید مرتضی حیاتی کارشناس مسائل تاریخی در گفتگو با خبرنگار گروه استان‎های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، با بیان اینکه خلیج فارس خاستگاه صلح، فرهنگ و تمدن کهن ایرانی است، گفت: خلیج فارس نامی است برجای مانده از کهن‌ترین منابع که از سده‌های پیش از میلاد سربرآورده است. خلیج فارس به لحاظ وجود منابع عظیم نفت و گاز (حدود ۵۰ درصد انرژی جهان)، قرار گرفتن بر سر راه خطوط دریایی خاورمیانه و مسیر انتقال نفت و گاز بیشتر کشور‌های عربی،  وجود منابع عظیم غذایی و پناهگاه‌های محیط زیستی، دارای اهمیت نظامی، استراتژیکی و اقتصادی فوق العاده‌ای است.

دریای پارس

وی افزود: بنا بر مدارک متقن، این خلیج از هزاران سال پیش نه تنها توسط ایرانیان بلکه توسط همه ملت‌هایی که با ایرانیان مراوده داشته‎اند «دریای پارس» نامیده شده و نام تاریخی آن در زبان‌های گوناگون ترجمه‌ی عبارت خلیج پارس یا دریای پارس بوده است. بنابر اسناد و منابع تاریخی وجغرافیایی، خلیج فارس نامی است که از کهن‌ترین ادوار تاریخ برای نامیدن خلیجی که بین ایران و شبه جزیزه عربستان واقع شده مورد استفاده قرار گرفته است و از سده‌های پیش از میلاد تاکنون در تمامی منابع و اسناد و اطلس‌های جغرافیایی با نام خلیج فارس شناخته شده است، زیرا ایران بیشترین مرز مشترک با این پهنه آبی را دارد و در تشکیل تمدن باستانی این منطقه نقش اصلی را ایفا کرده است علاوه برآن، درطول تاریخ، حاکمیت و کنترل و فرمانروایی دریای پارس با ایرانیان بوده است.

خلیج فارس میراث عظیم و همیشگی ایران

حیاتی بیان کرد: ایران میراث دار اصلی این منطقه بوده و از حدود ٣ هزار سال پیش این پهنه آبی به نام ایرانیان به ثبت رسیده است. پیش از دست یافتن ایرانیان بر فلات این سرزمین، آشوری‌ها نام این خلیج را «نارمرتو» یا «رود تلخ» می‌گفتند و ظاهرا این قدیمی‌ترین نامی است که از خلیج فارس باقی مانده است. پس از پیروزی ایرانی‌ها بر دولت‌های همسایه و با تشکیل امپراتوری هخامنشی، این آبراه دریایی پارس نام گرفت و در کتیبه منسوب به داریوش اول در قرن ۵۰۰ ق.م که در حفاری کانال سوئز یافت شده است، این خلیج به نام «درایه تیه هچا پارسا آیی تیه هی» به معنی دریایی که از پارس می‌رود یاد شده است.

این کارشناس مسائل تاریخی با اشاره به اینکه یونانیان باستان نخستین مردمانی بودند که این دریا را «پرس» و به سرزمین ایران «پارسه» نام دادند. اظهار داشت: اغلب منابع معتبر یونانی و کسانی که پیش از میلاد مسیح می‌زیسته‎اند از قبیل هرودت، کتزیاس، گزنفون و استرابون، این دریا را پارس و سرزمین ایران را پارسه نامیده‎اند و بسیاری دیگر از مورخان و جغرافیدانان سده‌های دوم و سوم میلادی در آثار و نوشته‌ها و اطلس‌های جغرافیایی خود از این خلیج با نام «پرسیکون» یا پارس یا خلیج پارس یا فارس یاد کرده‎اند.

در آثار تاریخی و جغرافیایی دوره اسلامی نیز افرادی، چون ابن فقیه، مسعودی، ابن حوقل، ابن ماجد، ابوریحان بیرونی، ابن بلخی، یاقوت حموی و در آثار بزرگانی چون، هرمزی، مقدسی، اصطخری و مستوفی نیز از این خلیج با عناوینی، چون بحرفارسی، البحرالفارسی و الخلیج الفارسی نام برده شده است. در آثار معتبر عرب زبانان از جمله "جرجی زیدان" نویسنده معاصر عرب، "فیلیپ حتی" و نیز در دایره المعارف المنجد نیز، از خلیج فارس با همین نام یاد شده است.

روز ملی خلیج فارس

وی در پایان تصریح کرد: بنابراین چه به دلایل تاریخی و جغرافیایی (با تکیه بر اسناد و منابع) و چه به لحاظ حقوقی (با تکیه بر اسناد سازمان‌های بین المللی، قراردادها، نقشه ها) و نیز به اعتراف همه روشنفکران و عالمان و حقوق‎دانان، نام این پهنه آبی همواره خلیج فارس بوده و در دنیا تنها با این نام شناخته شده است؛ لذا با توجه به اقدامات ناشیانه برخی دولت‌های استعماری برای جایگزینی نام جعلی به جای خلیج فارس، که با هدف ایجاد اختلاف میان ایران و کشور‌های حوزه خلیج فارس و نیز اهداف منفعت طلبانه دیگر صورت گرفته است، یکی از اقدامات ضروری دولت ایران برای پاسداری از میراث معنوی و فرهنگی خلیج فارس، رسمیت دادن به روز ملی خلیج فارس در تقویم رسمی کشور بوده است.

شورای عالی انقلاب فرهنگی روز دهم اردیبهشت را که مصادف با اخراج پرتغالی‌ها از تنگه هرمز بوده است به نام "روز ملی خلیج فارس" نام گذاری کرده است تا ان شاالله همه ما در حراست و پاسداری از این خلیج همیشه ایرانی و حفظ نام آن، کوشا باشیم.

گزارش از ساسان ناصری زاده

انتهای پیام/