گاهی اوقات ظرفیت‌ داخلی به سخره گرفته می‌شود/ مسئولان رده‌بالا فاسد نیستند اما روحیه فسادستیزی هم ندارند/ وزیر نفت به تقسیم کار جهانی تن داده است

کارشناس اقتصاد مقاومتی گفت: یکی از زیر ساخت‌های مهم، زیر ساخت اطلاعاتی در کشور است که هر چه زودتر باید صورت بگیرد، متأسفانه تاکنون مسئله تقویت زیرساخت بانک اطلاعات اقتصادی انجام نشده است.

به گزارش  خبرنگار حوزه دولت گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، چهارشنبه۲۴ بهمن سال ۹۷ بیانیه مهم و راهبردی به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان " بیانیه گام دوم انقلاب" از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی منتشر شد که موضوعات اقتصادی و اقتصاد مقاومتی از محورهای اصلی این بیانیه به شمار می‌آید.

حجت‌الله عبدالملکی کارشناس اقتصاد مقاومتی  معتقد است که ضعف و مشکلات کشور در گام دوم قرار است برطرف شود. اولین ضعفی که وجود دارد کم‌توجهی به ظرفیت‌های داخلی کشور و گاهی به سخره گرفتن این ظرفیت‌ها است. ایران یک کشور باظرفیت است، اگر از این ظرفیت‌ها و منابع درست استفاده شود، قطعا سطح پیشرفت کشور به مراتب بالاتر از سطح پیشرفت فعلی خواهد بود.

جهت تبیین بیشتر چگونگی پرداختن به موضوعات اقتصادی در بیانیه گام دوم انقلاب،  خبرنگار حوزه دولت گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان با حجت الله عبدالملکی به گفتگو نشسته که در ذیل می‌توانید ماحصل آن را ملاحظه کنید:

گاهی اوقات نه تنها به ظرفیت‌های داخلی کشور توجه نمی‌شود بلکه به سخره هم گرفته می‌شود

باشگاه خبرنگاران جوان: مشکل امروز اقتصاد کشور را در چه چیزی می‌بینید؟

عبدالملکی: رهبری در بخش اول بیانیه، توضیح می‌دهد که ما پیشرفت‌های خیلی خوبی داشته‌ایم که این‌ها قابل تحسین است، لکن به آن مقصدی که باید برسیم فاصله زیادی داشته و راه‌های نرفته بسیاری داریم. اکنون مشکلات کشور به دلیل عدم توجه به ظرفیت‌های داخلی و حتی کتمان و به سخره گرفتن این ظرفیت‌ها است. عدم طراحی بومی و اسلامی برای پیشرفت کشور و یا وابستگی در سیاست گذاری در بخش‌های مختلف از جمله اقتصاد، دومین مشکل ما است. بعد از جنگ دفاع مقدس تا حد زیادی سیاست‌های اقتصادی ما وابسته به سیاست‌های اقتصادی در کشور‌های غربی به خصوص در آمریکا و نهاد‌های اقتصادی بین‌المللی بوده است و کمتر به الگوی بومی و اسلامی در سیاست گذاری‌های اقتصادی کشورمان توجه شده است.

 عمدتا پشتوانه ارزشی سیاست‌های غربی، با فضای ارزشی و واقعیت‌های اقتصادی ما متفاوت است، در عین حالی که سیاست‌های غربی مطالعه می‌شوند، لکن باید در سیاست گذاری‌های خود که مبتنی بر زیست‌بوم اقتصادی و بستر ارزشی است و می‌خواهیم در آن مدیریت اقتصادی انجام دهیم، به شکل بومی و اسلامی تنظیم کنیم. مسئله وابستگی در سیاست گذاری‌های اقتصادی به غرب باعث شده که گاهی ما ضرر‌های جدی کنیم. به عنوان مثال مسئله تورم و مسئله بیکاری که دو مشکل جدی معیشتی مردم ما بوده، بخش قابل توجهی از آن ناشی از نوع نگاه غربی به سیاست‌های کلان اقتصادی از جمله سیاست‌های اقتصادی بانکی و پولی است.

 اگر ما مبتنی‌ بر واقعیت‌های اقتصادی خود و در چهارچوب ارزش‌های اقتصاد اسلامی سیاست‌گذاری‌های اقتصادی کشورمان را انجام می‌دادیم، حتما ظرفیت‌های تولیدی کشور به فعلیت می‌رسید و مشکلاتی از جمله بیکاری و تورم از بین می‌رفت. از ابتدای دهه چهارم انقلاب رهبری الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت را به عنوان رهیافت اصلی کشور مطرح شد و در گام دوم هم درواقع به این نگاه اسلامی و بومی به مقوله پیشرفت و توسعه کشور مجددا تأکید کردند، این خلاءی است که از نظر بنده تا حدودی در ۴۰ سال گذشته داشته‌ایم.

سومین مشکل مسئله عدم برخورد قاطع با زیرساخت‌های اقتصاد و عدم شفافیت در اقتصاد کشور است. درست است که ما در شاخص‌های مفاسد اقتصادی جزو کشور‌های متوسط به بالا هستیم، اما باز هم آنگونه که باید برنامه‌ریزی و اقدام نکرده‌ایم؛ لذا مسئله مفاسد اقتصادی در کشورمان به عنوان یک مسئله همچنان مطرح است. طبیعتا نیازمند اصلاحات جدی در زیرساخت‌هایی که مانع از فساد مانند زیرساخت اطلاعاتی که یکی از نمونه‌های این اصلاح است، هستیم. ما بانک جامع اطلاعات اقتصادی که تمام تراکنش‌های اقتصادی کشور را رصد و در صورت نیاز آن را کنترل کند تا در اختیار مقامات تصمیم‌گیرنده در دستگاه‌های اجرایی و نظارتی بگذارد، نداشته‌ایم؛ لذا مفسدین اقتصادی عمدتا از این خلاء اطلاعاتی و از این عدم شفافیت سوءاستفاده کرده و خیالشان راحت است که اقدامی که انجام می‌دهند بین میلیارد‌ها تراکنش اقتصادی دیگر گم شده و امکان ردگیری و رصد کردن آن وجود ندارد.

مهمترین نیاز کشور، زیر ساخت اطلاعاتی اقتصادی و فرهنگی است

 زیرساخت اطلاعاتی یکی از مهم‌ترین نیاز جدی کشور است، این اقدام باید زودتر صورت بگیرد، تاکنون متأسفانه  مسئله تقویت زیرساخت بانک اطلاعات اقتصادی انجام نشده است. یکی دیگر از زیر ساخت‌ها در ارتباط با مسئله مفاسد اقتصادی، زیرساخت فرهنگی است و این زیرساخت فرهنگی از مقامات عالی کشور که در رأس دستگاه‌های اجرایی هستند، شروع می‌شود. متاسفانه روحیه مبارزه با فساد را در تعداد زیادی از مسئولین رده بالای کشور نمی‌بینیم. نکته حائز اهمیت آن است که مفسدین اقتصادی عمدتا در مسئولین رده اول کشور مانند وزرا، اعضای هیئت دولت، اعضای بالای قوای مقننه و مجریه وجود ندارند و عمدتا آن‌ها در رده‌های میانی مدیریت کشور هستند. اما عارضه‌ای که در سطح کلان با آن مواجه هستیم، فساد ستیز نبودن تعداد زیادی از مسئولین رده اول کشور است. همین فساد ستیز نبودن باعث شده تا مفسدین گاهی احساس امنیت کرده و فعالیت مفسدانه خود را با امنیت خاطر بیشتری انجام دهند.

اگر مسئله فساد ستیز شدن مقامات ارشد کشور در رأس دستگاه‌های اجرایی و آن اتفاق فرهنگی محقق نشود، طبیعتا در مقابل با مبارزه با مفاسد اقتصادی به طور کامل موفق نخواهیم بود؛ لذا این زیرساخت فرهنگی با زیرساخت اطلاعاتی، جزو ضعف‌هایی است که منجر به فساد اقتصادی در نگاه مردم شده و به عنوان مشکل شماره یک کشور نام برده می‌شود.

دنیا برای ما تصمیم گرفته که فقط نفت خام بفروشیم؛ افرادی مانند وزیر نفت هم این موضوع را پذیرفته‌اند!

باشگاه خبرنگاران جوان: به نظر شما راه برون رفت وابستگی اقتصادی کشور به فروش نفت و گاز چیست؟

عبدالملکی: راه‌های برون رفت از وابستگی اقتصاد کشور به فروش نفت دو مسئله وجود دارد، مسئله اول، کتمان برخی از  ظرفیت‌ها در کشور است؛ اکنون در داخل کشور شاهد ظرفیت‌های صنعتی و علم و فناوری فوق‌العاده بالایی هستیم که در فناوری نفت و گاز خام می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم؛  به جای فروش نفت و گاز به صورت خام ، می‌توانیم محصولات فرآوری شده را با ارزش افزوده فوق‌العاده بالا بفروشیم.

 یکی از مشکلات ما در صنعت نفت و گاز این است که مسئولین این حوزه، ظرفیت داخلی کشور برای فرآوری و تولید محصولات پایین دست با ارزش افزوده بالاتر را کتمان کرده و اعتقادی به این ظرفیت ندارند، لذا فکر می‌کنند که ما چاره‌ای جز خام فروشی نفت و گاز نداریم. دومین عاملی که باعث وابستگی اقتصاد به فروش نفت خام می‌شود، وابستگی در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی است. متأسفانه برخی از مسئولین کشورمان که در صنعت نفت و گاز هستند، تقسیم کار‌های جهانی را که قدرت‌های مستکبر مثل آمریکا و اروپا مشخص می‌کند، برای کشورمان می‌پذیرند.

تقسیم کاری که آمریکایی‌ها مطرح می‌کند این است که وظیفه کشور‌هایی نظیر ایران خام فروشی نفت و گاز است، که این یک تقسیم کار کاملاً ظالمانه بوده و اصلا با واقعیت‌های اقتصادی ما هم‌خوانی ندارد. شنیده شده کسانی حتی در سطح وزیر در وزارت نفت گفته‌اند که ما در تقسیم کار جهانی باید حضور داشته باشیم و لذا در تقسیم کار جدید، چون برای ما در نظر گرفته شده که نفت به صورت خام فروخته شود، پس نباید خود را درگیر موضوعات دیگر مانند صنایع نفت و گاز و یا محصولات دیگر کنیم، این دو مسئله باعث شده که خام فروشی نفت و گاز به عنوان عارضه جدی مطرح شود. 

اقتصاد مقاومتی ۲ رکن اساسی و ۴ جبهه دارد

باشگاه خبرنگاران جوان: برای عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی در کشور چه اقدامات را باید انجام دهیم؟

عبدالملکی: اقتصاد مقاومتی دو رکن اساسی دارد، رکن اول آن تقویت فرهنگ جهادی و رکن دوم تقویت تولید ملی است. اگر به هر یک از این دو رکن بی‌توجهی صورت بگیرد، قطعاً محصول و نتیجه آن اقتصاد مقاومتی نخواهد بود. دو بند سیاست کلی که رهبر ابلاغ کردند، در واقع در راستای همین دو امر است و البته اقتصاد مقاومتی هم به آن ۲۴ بند ختم نمی‌شود و محور‌های متعددی را در بر می‌گیرد.

بعد از  اینکه این دو محور محقق شد یعنی تولید ملی تقویت شده و فرهنگ جهادی توسعه پیدا کرد، ۴ جبهه لازم است که فعال شود و این ۴ جبهه باید به صورت همزمان فعال شوند. اینکه تصور شود صبر کنید تا یک قسمتی کاری انجام دهد و بعد از آن قسمت‌های دیگر فعالیت کند این غلط است. جبهه اول جبهه علمی است که وظیفه آن مدل‌سازی اقتصاد مقاومتی و تولید علم کاربردی برای طراحی اجزای عملیاتی اقتصاد مقاومتی است. این به آن معناست که دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه باید برای اجزای عملیاتی اقتصاد مقاومتی طراحی انجام دهند، مثلا در اقتصاد مقاومتی تحقق فرهنگ جهادی و تقویت تولید ملی مستلزم اصلاح نظام تربیتی در کشور است، در اینجا باید جبهه علمی ورود کند و مؤلفه‌های نظام تربیتی را طراحی کرده و مدل‌سازی کند تا تعیین کند که نظام تربیتی و آموزشی ما در سطح کلان کشور چگونه باید حرکت و به چه سمتی باید ورود کند.

 یکی از اجزای برنامه‌های اقتصاد مقاومتی تبدیل نفت و گاز به محور توسعه صنعتی کشور و خام فروشی است؛ در اینجا جبهه علمی باید ورود و طراحی کند که چگونه این مأموریت را انجام دهد تا نفت و گاز خام تبدیل به محصولاتی با ارزش افزوده بالاتر شده و سپس فروخته شود. این کار‌ها مستلزم مدل‌هایی برای تأمین مالی، انتقال فناوری، بازاریابی و فروش هستند. این کار‌ها باید در جبهه علمی اتفاق بیافتد و تا زمانی که جبهه علمی فعال نشود، بقیه اقدامات رقم نخواهد خورد. تمام جبهه‌ها باید در کنار هم فعالیت کنند. اگر به دولت بگوییم در شرایط تحریمی هم می‌توانیم صنعت نفت و گاز را توسعه دهد،  می‌گوید چگونه و با گذاشتن یک علامت سوال بر روی این قضیه کل موضوع را منتفی می‌کند.

 جبهه دوم جبهه فرهنگی است و وظایف اصلی آن تبدیل اقتصاد مقاومتی به گفتمان عمومی و یا باور عمومی است، اقتصاد مقاومتی به عنوان یک حرف علمی زمانی عملیاتی می‌شود که از خود شخص رئیس جمهور تا افراد بی‌سواد و یا کم سواد جامعه آن را درک کند، نقش‌ها و وظیفه‌ها در آن چارچوب متوجه شوند و باور داشته باشند که باید اتفاقی را رقم بزنند. این باور مردم و مسئولین همان گفتمان می‌شود. جبهه سوم جبهه سیاسی است که وظیفه آن مطالبه‌گری و امر به معروف و نهی از منکر در چارچوب اقتصاد و اقتصاد مقاومتی است یعنی کسانی که در جبهه علمی وظایف و نقشه آن‌ها مشخص شده در جبهه فرهنگی تبدیل به باور و گفتمان شده حالا در جبهه سیاسی از آن‌ها مطالبه شود تا وظایف خود را انجام دهند. جبهه چهارم جبهه اجرایی است که در این سطح تمام مسئولین و مردم حضور دارند، بدلیل آنکه مسئله اجرا و اقدام است. یعنی همه باید در هر جایگاه و موقعیتی، وظایف خود را در چارچوب اقتصاد مقاومتی اجرا کنند.

چه زمانی می‌توانیم بگوییم اقتصاد مقاومتی روی ریل افتاده است؟

این چارچوب‌ها ۵ محور اصلی دارد، که عبارت اند از عرصه تولید، عرصه مصرف، عرصه مدیریت، عرصه تربیت و عرصه انتخاب.  زمانی می‌توانیم بگوییم اقتصاد مقاومتی روی ریل قرار گرفته، که این چهار جبهه فعال باشد. ما نقطه شروعی برای اقتصاد مقاومتی نداریم. باید افرادی که در این چهار جبهه فعالیت می‌کنند، مشغول به کار شوند.  مرجع اول مسئولین دولتی هستند؛ آن چهار جبهه هم در بخش مردمی، دولتی و حاکمیتی مسئولیت‌هایی و وظایفی برای مجموعه‌های مختلف تعریف می‌شود و باید بگوییم که هیأت دولت شروع کننده این اقدام است، یعنی همان میز گردی که در دفتر رئیس جمهور وجود دارد و کسانی که دور آن میز می‌نشینند باید شروع کنند و این چهار جبهه را فعال کنند.

البته مردم هم نباید منتظر اقدامات دولت بمانند، مردم منتظر دولت نمانده‌اند و در چارچوب مسائلی که در خصوص اقتصاد مقاومتی فهم دارند، مشغول به کار هستند. این حرف درست نیست که صد درصد مشکلات کشورمان ناشی از تحریم‌ها است، اکنون این تحریم‌ها را به دو دسته تحریم‌های خارجی و تحریم‌های داخلی تقسیم می‌کنیم، تحریم‌های خارجی همان‌هایی هستند که دشمن علیه ما مانند تحریم‌های نفتی، کشتی‌رانی، بیمه اعمال می‌کند. طبق محاسبات و تیم اقتصادی دولت، تحریم‌ها در اقتصاد ایران بیش از ۲۰ درصد نیست. طبق تحلیل‌های مشاورین فعلی اقتصادی رئیس جمهور در سال ۹۱، ۱۵ درصد مشکلات ما ناشی از تحریم‌های خارجی و ۸۵ درصد آن ناشی از تحریم‌های داخلی است. امروز، می‌گوییم ۲۰ درصد تحریم‌های خارجی و ۸۰ درصد تحریم‌های داخلی است.

بدنه اقتصاد ایران ویروس دارد

منظور از تحریم‌های داخلی ناکارآمدی‌ها، خلاها و ضعف‌های موجود در داخل کشور است. این خلأ‌ها و ضعف‌های درونی به دو دسته تقسیم می‌شود، دسته اول ضعف‌ها و خلأ‌های مربوط به دستگاه‌های اجرایی و حاکمیتی دولت هستند و دسته دیگر خلأ‌ها و ضعف‌ها مربوط به فرهنگ عمومی مردم است؛ این ضعف‌ها در بخش‌های حاکمیتی ممکن است عناوینی مثل ضعف مدیریت، خلأ‌های قانونی، ضعف‌های اجرایی و امثال این‌ها باشد و در بخش ضعف‌های مردمی عناوینی مثل فرهنگ تولید، فرهنگ مصرف، تربیت اقتصادی و ... داشته باشد. این ضعف‌ها مانند ویروس در بدنه اقتصاد ایران عمل می‌کنند و اقتصاد را شدیدا ضعیف می‌کنند و حالا اثربخشی تحریم‌های خارجی را بالا می‌برند.

رویکرد اقتصاد مقاومتی رفع تحریم‌های داخلی است، این رویکرد اقتصاد مقاومتی به این معناست که ما ضعف‌ها و ناکارآمدی‌هایی را که در داخل کشور، سیستم بانکی و دولتی، در حوزه صنعت و کشاورزی، فرهنگ اقتصادی و فرهنگ مصرف و تولید داشته را برطرف کنیم. رفع این ضعف‌ها تماما در اختیار مردم ایران است و خارجی‌ها هیچ قدرت اثری بر روی این موضوع ندارند. این موضوعات را اگر اصلاح کنیم، غربی‌ها و آمریکایی‌ها با اقتصاد بسیار قدرتمندی مواجه خواهند شد. البته تحریم‌های خارجی در ایران هزینه نسبتا سنگینی برای کشور‌های تحریم‌کننده دارد،. مطالعه موسسه نایاک اعلام می‌کند که بین سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۴ میلادی، آمریکایی‌ها بین ۲۰۳ تا ۲۷۰ میلیارد دلار از محل تحریم ایران خسارت دیده‌اند. همچنین خسارات اروپا در سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ میلادی ناشی از تحریم‌های ایران، ۲۲۰ درصد از خسارات آمریکا بیشتر بوده است.

 تحریم غربی‌ها علیه ایران برای خودشان هزینه سنگینی داشته است. اقتصاد مقاومتی می‌گوید اگر ما تحریم‌های داخلی را برطرف کنیم، آمریکا و غربی‌ها با یک اقتصاد قوی روبه‌رو خواهند شد. در این شرایط کشور‌های تحریم کننده تصمیم به برداشتن تحریم‌های خود کرده و مسئله جنگ اقتصادی به طور کامل رفع خواهد شد. البته در این میان کشور‌های غربی و آمریکا سعی می‌کنند با دستگاه‌های تبلیغاتی که در خارج و داخل کشور ما دارند، به غلط برای مردم اینطور نشان دهند که هرچه مشکل در کشور هست بخاطر تحریم‌ها بوده و تحریم‌های ما به دلیل پایبند نبودن ملت ایران به اصول و قواعدی که ما تعیین کرده‌ایم و عمل نکرده‌اید، است. در نتیجه راه نجات از تحریم‌ها را تمکین کردن و اجرای برنامه‌ی آن‌ها به مردم اعلام می‌کنند.

انتهای پیام /