به گزارش خبرنگار نبض بازار گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در این مطلب، به معرفی و بررسی فنی سایپا ساینا دندهای و اتوماتیک، همراه مقایسه آن با پراید، تیبا، پژو ۲۰۶، امویام ۱۱۰ و دیگر خودروهای این کلاس در بازار ایران میپردازیم.
علاقهی سایپا به تولید خودروهای کوچک و اصطلاحا اقتصادی، از اولین روزهای فعالیت آن در سال ۱۳۴۷ مشهود است. نخستین محصولات، شامل وانت آکا و سواری ژیان، هر دو برپایهی سیتروئن دایان تولید میشدند تا برای عامهی مردم، قابل خرید باشند. این شرایط، تا پیروزی انقلاب ادامه داشت و بعد از آن هم، با افزایش تولید رنو۵، تدادم پیدا کرد. به اعتقاد کارشناسان، قانون نانوشتهای در سایپا وجود دارد که این خودروساز بزرگ را، علاقهمند به تولید خودروهای کوچک و ارزانقیمت شهری، نگه میدارد. حتی در ابتدای دههی ۷۰ و سالهای رونق اقتصادی پس از جنگ تحمیلی، که شرایط مناسبی برای همکاری خودروسازی ایران با برندهای مطرح جهانی فراهم بود؛ مدیران سایپا به سراغ برند کیا و خودروی پراید رفتند تا این محصول، به تدریج جایگزین رنو۵ شود.
به جرات میتوان گفت، تمایل بیمارگونهی ایران خودرو به پیکان و البته، سودجویی خودروسازان داخلی، به سایپا و پراید هم سرایت کرد. نارنجیپوش صنعت ایران، بعد از شروع مونتاژ پراید در سال ۱۳۷۲، هنوز به عرضهی این محصول اصرار دارد؛ برنامهای برای توقف تولید ارائه نمیکند و با کمی تغییر در همان پلتفرم، تیبا و ساینا را به سبد خود، اضافه کرده است. شاید بتوان، طراحی رهام با پلتفرم مدرن را، اقدامی بزرگ در جهت پیشرفت فنی تولیدات سایپا دانست، اما نمیتوان تاخیر این خودروساز بزرگ و ثروتمند ایرانی، در نوسازی محصولات و نزدیک شدن به بازار جهانی را، نادیده گرفت؛ چراکه در جهان امروز، فرصتسوزی در پیشرفت صنعتی، گناهی نابخشودنی است.
پلتفرم مورد استفاده در ساینا، کاملا مشابه تیبا است و با کد X۲۰۰ شناخته میشود. سایپا، در سال ۱۳۸۸ از تیبا و پلتفرم X۲۰۰ رونمایی کرد. از همان ابتدا قرار بود، خودروهای متنوعی بر اساس X۲۰۰ ساخته شوند، اما ۵ سال طول کشید تا نمونهی هاچبک تیبا، عرضه شود. انتقاد به ایرادات فنی و البته عقبماندگی پلتفرم X۲۰۰، از همان روزهای اول و هنگام تولید تیبا، شنیده میشد؛ اما سایپا به طراحی خود بر اساس همین پلتفرم ادامه داد و ۶ سال پس از عرضهی تیبا، در سال ۱۳۹۴ از ساینا رونمایی کرد. به تجربه ثابت شده است؛ خودروسازان ایرانی بر تولید محصولات قدیمی پافشاری میکنند و علاوه بر بیبرنامگی برای جایگزینی مدلهای قدیمی با نمونههای جدید، خودرویی جدید بر اساس پلتفرم سابق خود به سبد محصولات، اضافه میکنند. این روند، برای پلتفرم X۲۰۰ نیز، وجود دارد و اسفندماه ۹۵، نسخهی هاچبک ساینا با نام کوئیک، رونمایی شد.
آنچه مسلم است، ظاهر تیبا و طراحی بدنهی قوطی شکل آن در مدل صندوقدار (سدان)، ایرادات فراوانی دارد که از نظر زیبایی شناسی و فنی، تیم مهندسی سایپا را زیر سوال میبرد. به نظر میرسد، سایپا سعی داشته است با تولید ساینا و اصطلاحا فیسلیفت تیبا، محصولی جذابتر بر اساس پلتفرم X۲۰۰ عرضه کند و البته، با قیمتی بالاتر در مقایسه با تیبا، به فروش رساند.
سبک طراحی تیبا، به شدت میانهرو و خستهکننده به نظر میرسد. در مقابل، تلاش شده است تا ظاهر بیرونی ساینا، اسپرت و جوانپسند باشد. طراحان سایپا، به جزئیات ادوات مختلف بدنه، در ساینا توجه کردهاند تا در تمامی قطعات، به جز درهای ورودی به خودرو، شاهد تغییر و تحول باشیم.
از نمای روبرو، چراغهای اسپرت با گوشههای تیز و تقریبا بدون منحنی، چشمگیرترین مشخصهی ساینا هستند. این محصول، البته مجهز به LED و نوار روشنایی روز نیست؛ همچنین از کاسه چراغ کریستالی سنتی استفاده میکند که شباهتهایی با پراید امروزی دارد. راهنمای نارنجی رنگ، داخل چراغ و نزدیک به جلوپنجره است، ضمن اینکه با حاشیهسازی از بخش اصلی چراغ جلو، فاصله دارد. قسمتی از چراغ، زیر کاپوت جلو جاسازی شده است تا علاوه بر حذف فاصله بین چراغ و لبهی بدنه، جلوهای اسپرت فراهم کند.
یکی از مهمترین نکات منفی در طراحی ساینا، مربوط به جلوپنجره و حالت بیهدف در نمای آن است. از یک سو، فاصلهی زیادی بین چراغ و جلوپنجره وجود دارد که به زیبایی خودرو لطمه میزند؛ از سویی دیگر، خطوط سیاهرنگ با موادپلاستیکی همراه لوگوی درشت سایپا روی جلوپنجره، سردرگم و خالی از خلاقیت به نظر میرسند. با توجه به پهنای زیاد سپر، میتوان ادعا کرد، عملا فضایی برای جلوپنجره وجود ندارد و هوای مورد نیاز پیشرانه و سیستم خنککاری، از میان سپر، تامین میشود.
سپر ساینا، با خطوط موازی افقی و حفرهی بزرگ در وسط، سعی دارد تا حالتی آروارهای و اسپرت فراهم کند. این بخش، حجمدهی خوبی در قسمت بالا و نزدیک چراغ اصلی دارد که به صورت منحنی شبیه به نیمدایره، توجه بیننده به چراغها و جلوپنجره را افزایش میدهد. هرچند که ساینا، خودروی به اصطلاح اقتصادی است، از مواد سیاهرنگ پلاستیکی در سپر استفاده نمیکند و تمامی حجم این قسمت، همرنگ بدنه ارائه میشود. فراموش نکنیم، طراحی سپر، خصوصا در قسمت مربوط به جایگاه مهشکنها و حفرهی میانی، نیازمند بازنگری است.
از نمای جانبی، حالت یکنواخت و ناخوشایند تیبا، در ساینا تکرار میشود. قسمت مربوط به صندوق، مانند بخشی متورم، اضافی و جدا از بدنه به نظر میرسد. خط مربوط به سپر عقب هم، شدیدا توی ذوق میزند و با سهلانگاری طراحی شده است. در ورودی به خودرو برای ردیف جلو، کاملا صاف و عاری از انحنا، خودروهای روسی ۴ دهه قبل را تداعی میکند. فریم پنجرهها و نیمهی پایینی آینه بغلها پلاستیک سیاه هستند. ساینا، از گوشهی چراغ عقب تا فلاشر (راهنما) روی گلگیر جلو، دارای خط حجمدهندهی بدنه است. با ابتکاری ناخوشایند، خط دیگری هم پیرامون گلگیر عقب دیده میشود که البته، بیربط با دیگر اجزا به نظر میرسد. در قسمت پایین بدنه و رکابها، هیچگونه حجمدهی وجود ندارد و رینگهای ۱۴ اینچ، به دلیل بزرگی جایگاه چرخ داخل بدنه و کوچکبودن خودرو، فاقد جذابیت هستند.
در نمای پشت، صرفا میتوان از شباهت چراغ عقب به چراغ جلو و کشیدگی آنها به سمت نمای جانبی، به عنوان تجهیزی با ظاهر هدفدار یاد کرد و البته، شاهد بیسلیقگی محض در ترکیب اجزای مختلف یک خودروی طراحی شده در قرن ۲۱ بود. چراغهای عقب، کوچک هستند و باعث میشوند، درپوش سادهی صندوق، یکنواخت و آزاردهنده به نظر رسد. به عقیدهی نگارنده، نمای عقب تیبا در مقایسه با ساینا، دارای جذابیت بیشتری بود و حداقل، قطعهای پلاستیکی و سیاهرنگ در قسمت دستگیرهی صندوق و زیر لوگو، وجود داشت. با نگاهی عمیقتر به پشت ساینا، متوجه میشوید که یراق فلزی کروم، روی درپوش صندوق وجود ندارد و با هزینهی بیشتر با قطعهای همرنگ بدنه جایگزین شده است. این محصول در مقایسه با تیبا، دارای سپر زیباتری در عقب است و همراه با چراغهای قرمزرنگ هشداردهنده در گوشهها ارائه میشود. دیگر نکتهی مثبت ساینا در مقابل تیبا، مخفی شدن حجم اصلی باک و منبع اگزوز، زیر سپر است.
به عقیدهی بسیاری از کارشناسان، طراحی بدنهی ساینا، با الهام ناشیانه از تویوتو یاریس صندوقدار مدل ۲۰۱۶ و دیگر محصول مشابه ساخت تویوتا با نام ویوس (Vios) انجام شده است. این موضوع، با مقایسهی محصول سایپا و تویوتا از پشت، مصداق بیشتری پیدا میکند و البته نشان میدهد، نمیتوان روی یک پلتفرم ساخت ایران با نام X۲۰۰، هر نوع طرحی پیاده کرد. در مجموع، صرفا از نمای روبروی ساینا به عنوان پیشرفتی مثبت نسبت به تیبا و پراید یاد میشود. شاید، از دیدگاه بعضی مصرفکنندگان، چهرهی ساینا، اسپرت و قابل تحمل باشد، اما از نمای جانبی و پشت، اگر نگوییم فاجعه، آزاردهنده و ناامید کننده است.
ابعاد ساینا، شامل طول ۴۲۱۵ میلیمتر با عرض ۱۶۶۳ میلیمتر و ارتفاع سقف ۱۴۸۴ میلیمتر است که با فاصله محورهای ۲۴۱۵ میلیمتر ارائه میشود.
تفاوت ساینا و تیبا در اتاق، بیشتر از نمای بیرونی است. البته، با قاطعیت نمیتوان ادعا کرد، داشبورد و ادوات داخلی ساینا، ترکیبی زیباتر از نمونهی دیده شده در تیبا دارند، چرا که با نقصهایی مخصوص به خود، ارائه میشود. هنگام ورود به کابین ساینا، با مواد سخت و نسبتا بیکیفیت داشبورد روبرو میشویم که خلاقیت خاصی ندارند. رنگ تمامی ادوات، خاکستری تیره است و فقط دکمهی فلاشر (جفت راهنما) با رنگ قرمز دیده میشود. بعضی نسخههای ساینا، دارای قاب نقرهایرنگ پلاستیک در قسمت خروجی هوا و کلیدهای میان داشبورد هستند.
ساینا در تیپ پایه، فاقد نمایشگر لمسی است و صرفا، یک مانیتور دیجیتال باریک، با قابلیت اطلاعرسانی ساعت، تاریخ و درجه حرارت محیط، در بالای داشبورد دارد. مدلهای کاملتر، مثل نسخهی لوکس، مجهز به نمایشگر لمسی ۷ اینچ هستند که البته از نظر ظاهری، همخوانی چندانی با دیگر اجزا ندارد و به صورت عمودی روی داشبورد، نصب میشود.
شاید عجیبتترین موضوع در کابین ساینا، مربوط به کلید گردان مربوط به باز و بسته شدن خروجی هوا در میان داشبورد باشد. تنها یک حالت برای، ۲ خروجی تهویه مطبوع وجود دارد و امکان عمکلرد مستقل برای راننده و سرنشین کناری، پیشبینی نشده است. به عنوان مثال، اگر کاربر، بخواهد یکی از دریچههای وسط را باز یا بسته کند، این عمل برای هر ۲ دریچه انجام خواهد شد. از سویی دیگر، حضور این کلیدگردان با حالتی برجسته و بسیار ناخوشایند، در مرکز داشبود و دید سرنشینان، اوج بیسلیقگی طراحان سایپا است.
انتظار استفاده از چرم مصنوعی در خودروهای ایرانی، مسلما منطقی نیست. محصولاتی مثل ساینا، تیبا وکوئیک، دارای صندلیهای اسفنجی و نرم هستند که راحتی قابل قبولی دارد؛ اما در مانورهای تند، بدن سرنشینان را، ثابت نگه نمیدارد. در مجموع، نشیمن صندلیها برای جلو و عقب، مناسب است، ضمن اینکه افرادی با قد ۱۸۰ سانتیمتر هم، فضای مورد نیاز در بالای سر و جلو زانو، در اختیار دارند.
ساینا از فرمان پلاستیک با مواد خشک استفاده میکند. سایز فرمانی هیدرولیک، برای خودرویی در سایز بدنهی ساینا، بزرگ به نظر میرسد و با دیگر اجزا، همخوانی ندارد. شاید تنها تفاوت فرمان با نمونهی مشابه در تیبا، استفاده از برآمدگی استخوانی در بالا باشد. پنل پشت فرمان و عقربههای مربوط به سرعتسنج و دور موتور هم، تفاوت خاصی با تیبا ندارد و با ظاهر کاملا ارائه میشود.
از نکات مثبت در فضای داخلی ساینا، خصوصا در مقایسه با تیبا، باید به دستهبندی مناسب کلیدهای سیستم صوتی و تهویه مطبوع اشاره کرد. ضمن اینکه، شاهد استفاده از کلید گردان با قاب فلزی در ساینا هستیم. دستگیرهی درهای جلو هم، خوشدستتر از تیبا است و کارایی بیشتری دارد. البته نباید فراموش کرد، بسیاری از کلید، از جمله دکمههای مربوط به شیشهبالابر، کاملا مشابه نمونههای معمول در پراید هستند. ساینا، فاقد هرگونه مواد نرم یا پارچهای در پوشش داخل درها است و این موضوع، حس یک خودروی ارزانقیمت را به سرنشین منتقل میکند.
در مقایسه با پراید و تیبا، ساینا دارای کابین جذابتری است، ضمن اینکه برای ۴ سرنشین بالغ، فضای کافی فراهم میکند. این خودرو با صندوق ۴۲۰ لیتری ارائه میشود که از این نظر، برتر از ۲۰۶ صندوقدار و در کلاس بدنهی خود، جادار و قابل قبول است.
طبق معمول خودروهای ایرانی، برای ساینا هم تنها یک نوع پیشرانه قابل سفارش است. این مدل، از همان موتور ۱۵۰۳ سیسی تیبا استفاده میکند تا قدرت ۸۷ اسب بخار در ۵۳۰۰ دور بر دقیقه و گشتاور ۱۲۸ نیوتنمتر از ۴۰۰۰ دور بر دقیقه تولید کند. شاید آمار فنی ساینا روی کاغذ، بسیار ناامیدکننده به نظر رسد، اما به دلیل وزن خالص ۱۰۵۰ کیلوگرم، میتواند در زمانی حدود ۱۲ تا ۱۳ ثانیه به سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت رسد که البته، در مقایسه با خودروهای چینی بازار، عدد قابل قبولی است. میانگین مصرف سوختساینا در مدلهای ۵ سرعتهی دستی و CVT اتوماتیک، حدود ۷ تا ۸ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر خواهد بود. نهایت سرعت این خودرو، ۱۷۰ کیلومتر بر ساعت عنوان شده که البته، به دلایل فنی و ایمنی، بهتر است به سرعتهای بالاتر از ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت، نرسد.
در نمای بیرونی، رینگهای اسپرت ۱۴ اینچ، آینههای جانبی با قابلیت تنظیم برقی و شیشههای عقب دودی مجهز به گرمکن، چراغهای جلو با قابلیت تنظیم ارتفاع، مهمترین امکانات هستتند. این خودرو، در تیپ کامل (ساینا لوکس)، با نمایشگر لمسی ۷ اینچ، ناوبری ماهوارهای فارسی، درگاه USB و AUX، دوربین پارک، فرمان هیدرولیک همراه با کلیدهای کنترل سیستم صوتی، ۴ بلندگو، کروز کنترل، قابلیت ارتباط تماس تلفنی از طریق بلوتوث، کامپیوتر سفری، استارت دکمهای، ورود بدون کلید و تهویه مطبوع نیمهاتوماتیک عرضه میشود. لازم به توضیح است، بسیاری از امکانات مدل لوکس، در تیپ استاندارد ساینا، وجود ندارد.
همانطور که میدانید، خودروهایی مثل تیبا و ساینا، صرفا برای فروش در داخل ایران طراحی شدهاند و به همین دلیل، هیچ نهاد معتبر خارجی، اقدام به تست ایمنی آنها نکرده است. از سویی دیگر، با گذشت ۵ دهه از فعالیت صنعت خودروسازی در کشور، موسسهی خاصی برای بررسی محصولات داخلی از نظر ایمنی، در ایران وجود ندارد. با این حساب، صحبت از شرایط ایمنی ساینا، مستند نیست و صرفا با تکیه بر آمار تصادفات و میزان خسارات به این خودرو، میتوان به نتیجهگیری توصیفی پرداخت.
از نظر استقامت بدنه و اتاق در برابر تصادف، تفاوتی بین تیبا و ساینا وجود ندارد. با نگاهی به وضعیت این مدلها در تعمیرگاههای مخصوص خودروهای تصادفی (صافکاری و نقاشی)، به راحتی میتوان متوجه شد که ایمنی تیبا و ساینا، تا حدودی بهتر از پراید است؛ اما قابل مقایسه با خودروهای خارجی، حتی مدلهای اروپایی ۲۰ سال قبل مثل پژو ۲۰۶ نیست. هنگام تصادف از روبرو، ستونها خم برمیدارند و معمولا، در صندوق عقب هم باز میشود. ضعف در ستونها، استقامت سقف را کاهش میدهد و هنگام برخوردهای شدید، خصوصا واژگونی و اصطلاحا چپ شدن، از سرنشینان محافظت نخواهد کرد. از دیدگاه کارشناسان، تیبا و ساینا، قابل مقایسه با محصولاتی هستند که ۲ ستاره از نهاد ایمنی خودروهای اروپا (Euro-NCAP) دریافت کرده باشند.
مهمترین امکانات ایمنی در ساینا، شامل ۲ کیسه هوا برای راننده و دیگر سرنشین جلو، سنسور پارک (حسگر برخورد با اجسام در پشت)، ترمز ضد قفل (ABS) و ترمز کمکی (EBD) هستند. آپشنهای مربوط به افزایش پایداری و کنترل لغزش، مثل ESP و TSC، در ساینا وجود ندارند که البته برای محصولی ساخت ایران، غیر عادی نیست. تیپ فولآپشن خودرو، موسوم به ساینا لوکس، مجهز به هشدار افت فشار باد لاستیکها، قفل خودکار درها با رسیدن به سرعت ۱۰ کیلومتر بر ساعت، باز شدن اتوماتیک درها هنگام تصادف و نگهدارندهی صندلی کودک (ISO-Fix) است.
از نظر ظاهری، میتوان ادعا کرد جذابیت بیشتری در ساینا وجود دارد و خصوصا از نمای روبرو، برتری محسوسی نسبت به تیبا دارد. از سویی دیگر، جدیدترین بودن طراحی ساینا، در مقابل چهرهی از مد افتادهی تیبا که ۱۰ سال قبل معرفی شده است، برای خریدار اهمیت پیدا میکند. ساینا، کاملا جوانپسندتر از تیبا به نظر میرسد و با کمی کاهش ارتفاع، شخصیتی مخصوص به خود پیدا میکند. نباید فراموش کنیم، طراحی ساینا در مقایسه با سدانهای کامپکت چینی که البته گرانتر هم هستند، حرفی برای گفتن ندارد و خصوصا از نمای جانبی و پشت، ناهماهنگ است.
ساینا، با پیشرانهی ۸۷ اسب بخار عرضه میشود و صرفا به لطف وزن ۱۰۲۵ کیلوگرمی، میتواند در زمان ۱۲ تا ۱۳ ثانیه به سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت رسد. این شرایط، منجر به کندی خودرو، هنگام حرکت در سربالایی میشود و شتابگیری ناامیدکنندهای با ۴ سرنشین دارد. ساینا در نسخهی اتوماتیک با گیربکس CVT، طبیعتا عملکرد صعیفتری نسبت به مدل دنده دستی دارد و البته، مصرف سوخت بیشتری خواهد داشت. نباید فراموش کنیم، تعویض دندههای ساینا اتوماتیک نیز، با ایراداتی در مقایسه با خودروهای ارزانقیمت چینی، همراه است. از دیدگاه مصرف سوخت نیز، عدد ۷ تا ۸ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر، برای ساینا، با توجه به پیشرانهی ۸۷ اسب بخار، آمار جذابی به حساب نمیآید.
توقع خریدار ایرانی از خودرویی مثل ساینا، چندان زیاد نیست. شاید به همن دلیل، این محصول در هیچ مدل، با سانروف، آینه بغل راهنمادار، سنسور باران، روشنایی روز، صندلی برقی و کیسه هوای جانبی ارائه نمیشود. مشکل بزرگ در ساینا، به مواد ارزانقیمت و حجم بالای پلاستیک در کابین باز میگردد که بدون اغراق، قابل مقایسه با پراید به نظر میرسد. حتی طراحی داشبورد هم، علاوه بر ترکیبی ناخوشایند و عقبافتاده، دارای کاستیهایی از نظر تعداد کلیدها و چیدمان است. از دیدگاه ایمنی هم، ساینا، چندان بهتر از پراید عمل نمیکند و در تصادفهای خارج از شهر، آماری نگرانکننده دارد.
برای مصرفکننده، ساینا با داشتن اتاق جادار و صندوق عقب قابل قبول، ارجحیت زیادی نسبت به پراید دارد و البته، قابل مقایسه با پژو ۲۰۶ نیست. به همین دلیل، در فاصله قیمتی تیبا و ۲۰۶ فروخته میشود. روی کاغذ، خرید یک ۲۰۶ یا ۴۰۵ کارکرده، منطقیتر از تیبا و ساینا به نظر میرسد، اما این دو محصول سایپا نیز، پیوسته مورد تقاضای بازار هستند. نکتهی مهم و البته مثبت در این خودروها، ارزانی و فراوانی قطعات است. استهلاک تیبا و ساینا، چندان زیاد نیست و هنگام تعویض قطعه، بسیار مقرون به صرفهتر از پژو ۲۰۶ خواهد بود.
از دیدگاه نگارنده، ساینا برای استفادهی شهری مناسب است و به شرط قیمتگذاری منطقی، گزینهی معقولی به نظر میرسد. این خودرو، البته برای سفرهای بلندمدت و سرعتهای بالا، توصیه نمیشود؛ ضمن اینکه در نمونهی دنده دستی، عملکرد و قیمت بهتری نسبت به ساینا اتوماتیک دارد. پرداخت ۱۰ تا ۲۰ درصد هزینهی بیشتر نسبت به تیبا، میتواند خریدار را متعاقد به خرید ساینا کند؛ اما در قیمتهای بالاتر، استفاده از تیبا، مقرون به صرفهتر به نظر میرسد.
انتهای پیام/