فرم گرایی؛ شمشیر دو لبه شعر امروز

ناصر پروانی، شاعر در گفتگو با خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در خصوص فرم گرایی در شعر امروز گفت: فرم گرایی در شعر یک جور شمشیر دو لبه است. از یک طرف به سمت مثبت و از طرف دیگر به سمت منفی می رود. اگر فرم گرایی بر خلاقیت شاعر  مضامین معنوی سیطره پیدا کند، شاعر یا گرفتار تکرار نویسی می شود و دائم خودش را تکرار می کند یا خلاقیتش در خلق اثر کمتر می شود.

وی افزود: وقتی که شاعر از شاعران قوی تر از خود پیروی می کند، می‌بینیم که در آثارش مضمون کپی می شود. متاسفانه یک سری از شاعران جوان ما گرفتار این مسئله هستند؛ یعنی به دلیل علاقه ای که به شاعران قوی تر از خود دارند، شبیه آن ها می نویسند. این دسته از شاعران معمولا به سمت فرم گرایی می روند. مثلا من شاعر عاشقانه نویس هستم و با چیدمان ذهنی و خلاقیت خودم درباره این مضمون می نویسم. وقتی در فرم گرایی به تکرار خودم می رسم و مداوم خودم را تکرار می کنم، شعرهای من قابل خوانش نیست.

این شاعر با اشاره به وجود قالب های کلاسیک در شعر کلاسیک و کارکردهای خاص هر قالب شعری بیان کرد: در شعر کلاسیک قالب هایی مثل  غزل، قصیده، مثنوی، قطعه، رباعی و دوبیتی را می بینیم. کارکرد تمام این قالب های شعری در ادبیات مشخص است. وقتی فرد بخواهد داستان سرایی کند یا در شعر کسی را مدح کند، از قالب مثنوی استفاده می کند. در شعر امروز با حفظ رسالت شعر نرمش هایی وجود دارد. این نرمش ها در حدی که در چهارچوب شعر باشد خوب است. ما در مثنوی نمی توانیم آن فراز های عاشقانه را داشته باشیم و به سراغ غزل مثنوی می رویم. یعنی با توجه به مضمون در شعر نرمش های مختصری انجام می دهیم.

پروانی ادامه داد: اگر فرم گرایی و نرمش در قالب های شعری کنترل شده و با رعایت چهارچوب باشد، می تواند به شعر کمک کند و آن را جلو ببرد. چون فضای باز در کالبد هنر است. اگر بخواهید هنر را به زنجیر بکشید، خلاقیت را از هنر  را دریغ کرده اید. اگر تعداد فرم گرایی در شعر زیاد باشد و از قالب خارج شود، به پیشبرد شعر کمکی نمی کند.

وی در پایان گفت: شعر سپید نرمش شاعرانه ای از شعر نیمایی است. در این نوع شعر وزن از قالب شعر نیمایی حذف شد. شعر سپید امروز مخاطب زیادی دارد. شعرهای سپیدی امروز موفق هستند که از مابقی اصول شعری مثل آرایه های ادبی و چیدمان جدید کلمات را در شعر خود حفظ کرده اند.

انتهای پیام/