فرش و گلیم نقش برجسته، هنر صنعتی از دل تاریخ کهن ایلام/پای دلالان این بار برای فرش به استان باز شده است

به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ایلام، صدایش آوای زندگی و نقش آن نقشی از قدیمی ترین دستبافته ­های بشری است. زیراندازی که این روزها به خوبی توانسته در بین خانوارهای ایلامی جایی داشته باشد اما گویا روز به روز بافندگان این هنرصنعت برای تولیدش کم رمق­تر می شوند.

بختیاری معاون صنایع دستی اداره­کل میراق فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام گفت: فرش دستباف ایلام بیش از 500 سال قدمت دارد در حالی که گلیم نقش برجسته سی سال قدمت دارد و ویژگی که باعث شده گلیم نقش برجسته طرفدارهای زیادی داشته باشد این است که هنوز ماشین های فرش­بافی قدرت رقابت با این هنر صنعت دستی و اصیل ایلامی را ندارند.

شوهانی معاون بازرگانی، توسعه و تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان ایلام با اشاره به اینکه نقشه جغرافیایی فرش استان ایلام در سال 94 و 95 ثبت ملی شده و به ثبت مالکیت فکری جهانی رسیده است، گفت: حدود 2 درصد از حجم تولید و صادرات فرش کشور به استان ایلام اختصاص دارد.

شوهانی به کیفیت بالای فرش دستباف ایلام در بازارهای داخلی و خارجی اشاره کرد و گفت: از مجموع 359 میلیون دلار حجم صادرات فرش کشور، 5 میلیون دلار آن مربوط به فرش استان ایلام است که به 80 کشور آسیایی و اروپایی صادر شده است.

وی با بیان اینکه در استان ایلام 14 تشکل در حوزه فرش مشغول به فعالیت هستند، افزود: در سال گذشته 6 هزار و 510 متر فرش دستباف بصورت متمرکز در کارگاه­ های فرش­بافی استان تولید شده است که به مرکز کشور و دیگر کشورهای دنیا صادر شده است.

"گلیم نقش برجسته"، ابداعی نو که به­ نام ایلام ثبت شده است

شنبه زاده مدیرکل صنایع­ دستی، میراث فرهنگی و گردشگری استان ایلام گفت: گلیم‌نقش برجسته، تلفیقی از گلیم ساده و گره قالی در متن آن است که به عنوان مهم­ترین و اصیل‌ترین صنعت دستی استان ایلام معروف شده است.

شنبه زاده به چگونگی ابداع این هنر صنعت زیبا در استان اشاره کرد و گفت: گلیم نقش برجسته ایلام در سال 1366 از تلفیق گلیم و قالی در یک دگردیسی مصرف که به وجود آمده توسط یک بانوی ایلامی در روستای زنجیره در شهرستان چرداول ابداع شد که در سال 1367 به ردیف 42 فهرست آثار ملی کشور به­ نام گلیم نقش برجسته ایلام به ثبت رسیده است.

وی تصریح کرد: در حین بافت گلیم ساده، این بافنده ایلامی در قسمتی از گلیم بافت خود موفق به اجرای نقش برجسته با استفاده از گره قالی می‌شود که پس از ارسال این گلیم به سازمان صنایع‌دستی ایران، این هنر دست مورد استقبال قرار گرفته است.

معاون صنایع­ دستی استان در این ­باره گفت: چون گلیم نقش برجسته تلفیقی از گلیم و قالی است، بافندگان استان می­ بایست به هر دو حرفه گلیم و قالی تسلط داشته تا بتوانند این هنر زیبا را ایجاد کنند.

بختیاری گفت: گلیم نقش برجسته، از نظر اصالت و تولید مهم­ترین و شاخص‌ترین صنعت دستی و بومی ایلام است که با توجه به ناچیز بودن سابقه بروز خلاقیت بافندگان چیره‌دست این منطقه در امر بافت گلیم نقش برجسته، پیشرفت چشمگیری در زمینه‌های مختلف تولید حاصل شده است.

وی افزود: در تهیه گلیم نقش برجسته باید به نکات مهمی توجه داشت از جمله اینکه گلیم نقش برجسته باید سبک وزن باشد، هماهنگی رنگ و طرح و تقارن نقوش در بافت بر ارزش­ های هنری آن می ­افزاید، قسمت زمینه گلیم نقش برجسته دارای پودهای بیشتر و متراکم است و باید"سره" نداشته باشد بدین معنی که عرض گلیم از ابتدا تا انتها یک اندازه باشد.

نبود بازار دائمی فرش و باز شدن پای دلالان به ایلام

کارگاه آقای فرجی صاحب یکی از کارگاه ­های تولید فرش و گلیم نقش برجسته استان ایلام است. او می­ گوید: در این کارگاه 170 نفر مشغول به کار هستند که تعدادی در منزل کار می ­کنند و تعدادی هم در کارگاه مشغول به فعالیت هستند.

خیریه وسیعی با 23 سال سابقه کار، یکی از فرش­ بافانی است که مدتی است در کارگاه آقای فرجی مشغول به کار شده است. او می­گوید: از سال 1373 در این حرفه فعالیت دارم اما نه بیمه هستم و نه تسهیلاتی برای رونق فرش­بافی دریافت کرده ­ام.

فرجی مدیر این کارگاه به نبود بازار عرضه و فروش دائمی فرش در استان اشاره کرد و گفت: نبود بازار دائمی عرضه و فروش فرش دستباف و نبود حمایت و پشتوانه کافی باعث شده که پای دلالان به استان باز شود و فرش استان را نصف قیمت بازار خریداری کنند و به اسم استان خود به فروش برسانند.

وی افزود: فرش ایلام ریزبافت­ ترین فرش کشور است که هیچ­گونه تقلبی در بافت آن وجود ندارد، بافت آن "دو خفتی" است و این باعث شده که فرش با استحکام باشد و کیفیت داشته باشد اما در برخی استان­ ها "چهار خفتی" کار می­ کنند.

خانم غیاثی یکی دیگر از فعالان حوزه فرش دستباف و گلیم نقش برجسته استان است که حدود 3 سال است که کارگاه گلیم بافی راه ­اندازی کرده و در این کارگاه نیز 28 نفر به صورت مستقیم مشغول به­ کار شده اند.

وی با اشاره به اینکه 10 سال است که در زمینه گلیم نقش برجسته فعالیت می ­کند، گفت: با توجه به اینکه رشته تحصیلی ­ام، صنایع دستی فرش بوده است به این حرفه روی آورده ­ام و مدت یک­سالی است که توانسته­ ام نقشه گلیم نقش برجسته را نیز طراحی و به صورت نقشه­ تهیه کنم تا علاقمندان به این حرفه بتوانند با استفاده از نقشه­ خوانی، طرح ­های جدید و زیبایی را ایجاد کنند.

غیاثی تصریح کرد: در این کارگاه، سالانه 120 تخته گلیم نقش برجسته تولید و به کشور­های حوزه خلیج فارس، عراق، روسیه و آلمان صادر می ­شود.

کارگاه شور و پرداخت، حلقه­ های مفقوده صنعت فرش­بافی استان

فرجی مدیر کارگاه تولید فرش و گلیم نقش برجسته با اشاره به اینکه در این کارگاه انواع فرش و گلیم نقش برجسته تولید می­ شود، گفت: بافندگان این کارگاه بیشتر در بافت فرش ­های چله نخ، چله ابریشم، تابلو فرش و دیگر رجع­ ها فعالیت دارند.

وی گفت: به دلیل اینکه در استان ایلام هیچ کارگاه شور و پرداخت فرش وجود ندارد، مجبوریم تولیدات خود را با نصف قیمت به واسطه بفروشیم که به استان­ های دیگر همچون استان قم می ­برند و در آن­جا پس از شور و پرداخت به قیمت دوبرابر و به اسم استان ­های دیگر به فروش می­ رسانند.

وی افزود: اگر کارگاه شور و پرداخت در استان وجود داشته باشد هم پای دلال­ان به استان باز نمی ­شود و هم ضمن اینکه برای عده ای ایجاد شغل می شود و فرش دستباف استان با قیمت مناسب و به ­نام خود استان به فروش می­ رسد.

14 هزار بافنده فرش در ایلام/تنها 5 هزار نفر بیمه هستند

بر اساس طرح حمایت از هنرمندان و استادکاران صنایع دستی، مجلس شورای اسلامی در ماده 2 این طرح، دولت را مکلف کرد در اجرای قانون بیمه اجتماعی قالیبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه دار (کد دار) مصوب 18/ 5/ 1388 نسبت به ساماندهی و بیمه کردن کلیه واجدان شرایط اقدام کنند اما در استان ایلام حدود 9 هزار نفر از قالیبافان در انتظار بیمه تأمین اجتماعی هستند.

شوهانی معاون بازرگانی، توسعه و تجارت استان ایلام با بیان اینکه بر اساس این آئین ­نامه به طور کا 20 درصد سهم بیمه توسط دولت پرداخت می شود، گفت: تعداد 14 هزار و 300 بافنده فرش در استان شناسایی شده ­اند که تنها 5 هزار و 166 نفر تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی هستند.

مدیرکل تأمین اجتماعی استان گفت: با توجه به اینکه باید منابع مالی این طرح مشخص شود تا تمامی افراد متقاضی بیمه تأمین اجتماعی، تحت پوشش این بیمه قرار گیرند اما از سال 1393 تاکنون هیچ­گونه بخشنامه­ ای در این خصوص ابلاغ نشده است.

ملکشاهی افزود: بازرسان تأمین اجتماعی با سرکشی و بازدید از کارگاه­ های فرش­بافی استان، افراد غیر فعال را شناسایی می­ کنند و از محل حذف افراد غیر­فعال می توان تعدادی از متقاضیان فعال را تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار داد.

سالانه بیش از 500 هزار مترمربع انواع فرش و گلیم نقش برجسته به ارزش 600 میلیارد ریال در 60 کارگاه فعال در استان ایلام تولید می­ شود.

این هنر صنعت می تواند اقتصاد داخلی کشور را تقویت کند و با حمایت از کارگاه­ های فرش­بافی و ایجاد کارگاه ­های شور و پرداخت، ضمن ایجاد اشتغال پایدار می توان فرش دستباف و گلیم نقش برجسته استان را به دنیا معرفی کرد اما در این راه باید به بیمه و ارائه تسهیلات کم­ بهره به بافندگان نیز توجه شود.

گزارش از وحید حاجیان

انتهای پیام/ب