زخم بر پیکر اسپهبد خورشید + تصاویر

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، بی‌ گمان غارقلعه اسپهبد خورشید، یکی از آثار بسیار ارزشمند و فاخر ایران است. کمانه دهانه غار نزدیک به 40 متر و درون غار بیضی شکل به درازای ۷۵، پهنای ۲۵ و بلندای ۱۵ متر است. غاری که بنا بر گزارش‌های تاریخی یکی از آخرین پناهگاهای ایرانیان در برابر حمله دستگاه خلافت اموی و عباسی بود و دژی که که با خدعه و نیرنگ مهدی فرزند منصور و با زهرآگین کردن سرچشمه‌های آب آشامیدنی این دژ سرنگون شد.

در درون این غار طبیعی عظیم آثار تاریخی مربوط به دوره ساسانی به شکل اشکوب‌ها و دیواره‌ها و دلان‌های دژ پدافندی و زندگی وجود دارد، که تا سده‌های نخستین اسلامی نیز کاربری داشته است. اما متاسفانه وضعیت اسفناک کنونی این غار موجب نگرانی‌های بسیاری برای کنشگران و انجمن‌های حوزه میراث شده است.

تنگه کولا که در پای غار دژ اسپهبد خورشید در ۱۰ کیلومتری پل سفید سر راه باستانی ری تبرستان قرار دارد به گواه متون تاریخی تنگه راهبردی و استراتژیگ بوده و نقش بسیار مهمی در تاریخ ایران و تبرستان داشته است.

در این تنگه سه اثر ثبتی باستانی بسیار مهم و منحصر به فرد یعنی دژ باجگیران (قلعه دیوسفید)، غار دژ کیلی، غار دژ کیجا کرچال قرار دارند که از سازه‌های وابسته به غار «دژ اسپهبد خورشید» هستند.

اما آنچه این روزها بر پیکر این سازه بزرگ معماری زخم میزند فعالیت معادن اطراف و برداشت شن و ماسه و سنگ از دامنه این غار است.

علیرضا صادقی امیری دبیر انجمن جوانان سپید پارس با بیان این که غار اسپهبد خورشید با توجه به ویژگی‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی قابلیت ثبت در فهرست آثار میراث جهانی را دارا است، گفت : سال‌هاست که فعالان عرصه فرهنگ و تاریخ کشور اعلام حریم‌های مصوب این بنای باشکوه را از مسئولان خواستار شدند و نشست‌های مشترک با مسئولان میراث فرهنگی استان مازندران برگزار کردند اما به نظر می رسد این راه سر درازی دارد.

وی گفت: پیشتر اعلام شده بود که موارد و مصوبات حریم‌های تاریخی و منظر فرهنگی نزدیک به ده سال پیش به ادارات ابلاغ شده است، اما متاسفانه تا کنون هیچ اقدامی برای نشان‌گذاری مرزهای حریم‌های مصوب از سوی دستگاه متولی روی نداده است، و در فاصله کمتر از دویست متری از دامنه دهانه غار معدن برداشت شن و ماسه فعالیت شبانه روزی دارد و متاسفانه خسارات و زیان‌های جبران‌ناپذیری را به طبیعت منطقه و منظر تاریخی و فرهنگی خطیر کوه وارد کرده است.

وی گفت: چندی پیش اعلام کردند عملیات برداشت از معدن فعال کنار اسپهبد خورشید کاملا متوقف شده است اما پس از مدت کوتاهی دوباره این کارخانه آغاز بکار کرده و همچنان نیز فعالیت آن ادامه دارد.

این فعال میراث فرهنگی می گوید سیزدهم خرداد 95 از این غار قلعه تاریخی بازدید کردند و آنچه که به چشم دیدند تخریب‌های بسیاری در دامنه و حریم درجه یک این اثر تاریخی تخریب‌ جاده پایین دست به بخش زیرین دامنه کوه اسپهبد خورشید و دست اندازی‌های به آن است.

صادقی امیری با بیان اینکه هر روز بر دامنه و پهنای این تخریب‌ها افزوده می‌شود گفت:هیچ دستگاه و نهادی نیز پاسخگو نیست.

غار قلعه اسپهبد خورشید به شماره ۷۸۳۹ به تاریخ 17 اسفند 1381 در فهرست آثار ملی ایران جای گرفته است غاری که از آن به عنوان ' تخت جمشید مازندران' نیز یاد می کنند و خطر تخریب را بیخ گوش خود احساس می کند.

فرماندار شهرستان سوادکوه نیز فعالیت غیرمجاز معدنی در اطراف این غار دژ را بی‌سلیقگی و نبود مدیریت می داند و می گوید با وجود دستور جمع آوری و ممانعت از فعالیت برخی از این واحدهای معدنی ،اما این مهم محقق نشده است و تعدادی از این مجموعه ها در فاصله چند کیلومتری فعالیت دارند.

به گفته توحیدی،کیفیت بالای خاک اطراف اسپهبد دژ برای ساخت و سازها و چهارباندکردن محور سوادکوه باعث شده است تا به طور موقت از این خاک استفاده شود.

وی گفت: پس از اتمام مجوز فعالیت معدن شن و ماسه خطیرکوه ، تمدید مجوزی در کار نیست.

اما این راهی که فرماندار از آن سخن می گوید چیست و کی به پایان می رسد؟

جاده سوادکوه –تهران به عنوان یکی از محورهای مواصلاتی پرتردد کشور به شمار می رود که در طول سال هموطنان زیادی از این مسیر برای رسیدن به دیگر نقاط کشور استفاده می کنند.

طرح ملی تعریض جاده سوادکوه بمنظور ایجاد راه مواصلاتی مناسب و عریض از سال 1383 آغازکه این جاده بطول 84 کیلومتر بعنوان بخشی از جاده سراسری تهران – سوادکوه درچهار قطعه تعریف شد و شامل تعریض گدوک به پل سفید به طول 39 کیلومتر، پل سفید به قائمشهر به طول 21 کیلومتر ، قطعه سوم الف پل سفید به قائمشهر به طول پنج کیلومتر و قطعه سوم ب پل سفید به قائمشهر به طول 19 کیلومتر است.

طرح تعریض جاده سوادکوه که بیش از ده سال قبل در پنج قطعه تعریف شده طبق برنامه ریزی ها باید در سال گذشته تکمیل و به بهره برداری می رسید اما هنوز بخش اعظمی از این طرح تکمیل نشده است.

هر چند قطعه نخست پروژه تعریض جاده سوادکوه چند روز مانده به سال جدید و در آستانه تعطیلات نوروزی به بهره برداری رسید و زیر بار ترافیک رفت اما عملاً نه تنها این روزها جوابگوی حجم وسیع عبور و مرور مسافرین نبوده بلکه ترافیک این مسیر هم صدای گردشگران نوروزی و هم ساکنین این منطقه را در آورده است.

معاون عمرانی استاندار مازندران می گوید: تکمیل طرح تعریض جاده سوادکوه به یک هزار و 500 میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد و با تخصیص اعتبار مورد نیازعملیات تعریض و آماده سازی 13 کیلومتر مسیر ، تکمیل سه تونل و دو پل بزرگ انجام خواهد شد.

نبیان گفت: این طرح که بیش از یک دهه از آغاز آن گذشته پایان امسال تکمیل و بهره برداری می شود.

اما آیا با پایان این طرح حراج پیکره غار خورشید نیز پایان می یابد باید دید خاک مرغوب منطقه چقدر وسوسه برانگیر خواهد بود.

انتهای پیام/