به گزارش خبرنگار گروه انتخابات باشگاه خبرنگاران جوان، "خاطرات تلخی از زمان بررسی صلاحیت‌ داوطلبان وجود دارد" این اظهارات یکی از حقوقدانان شورای نگهبان است که میگوید: زمان بررسی پرونده داوطلبان سخت و فشرده گذشت. وی همچنین به "نواقص قانون انتخابات" اشاره میکند و میگوید: ""حدود 1000 داوطلب رد صلاحیت شده، دلایل عجیب و غریبی داشته‌اند.""

به دلیل اتمام زمان بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری، با سیامک ره‌پیک سخنگوی هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات و عضو حقوقدان شورای نگهبان در اتاق جلسات این شورا به گفتگو نشستیم که در ادامه آن را میخوانید.

   
باشگاه خبرنگاران جوان: سوال اول را در مورد نظارت شورای نگهبان بر عوامل اجرایی انتخابات می‌پرسم؟این نظارت چگونه خواهد بود؟
 
دو گروه عمده و مهم وظیفه نظارت بر عوامل اجرایی انتخابات را بر عهده دارند. اولین گروه، بخش های اجرایی است که از طرف دستگاه‌های اجرایی تعیین می‌شوند و گروه دوم ، "عوامل نظارتی" که از طرف شورای نگهبان تعیین می‌شوند (دفاتر نظارتی). این دو گروه در برگزاری انتخابات نظارت دارند. دستگاه نظارتی و عوامل نظارتی وظیفه اصلی‌شان نظارت در امر اجراست، بنابراین عوامل اجرایی، مراحل اجرایی و اقداماتی که در سطح اجرا صورت می‌گیرد، توسط دستگاه‌ نظارتی از شورای نگهبان تا هیئت مرکزی نظارت تا سایر عوامل نظارتی وظیفه نظارت بر عوامل اجرایی را دارند و اگر تخلف و انحرافی از قانون مشاهده شود، آن تخلف منعکس میشود، تا اگر لازم است جلوی آن اقدام گرفته شود تا برخورد مناسب صورت گیرد و این یک وظیفه ذاتی برای یک دستگاه نظارتی است.
 
 **نظارت شورای نگهبان؛ حتی بر عوامل خود

شورای نگهبان بعنوان دستگاه ناظر، بر عوامل خود نیز نظارت دارد که البته این نظارت هم چند نوع است؛ یک نوع نظارت، نظارت پیشینی است، یعنی عوامل نظارت آموزش دیده‌اند و این افراد با قانون و انتخابات آشنا هستند و بخش عمده‌ای از این افراد کسانی هستند که در گذشته تجربه‌هایی را در انتخابات داشته‌اند که یک بخش از نظارت، آموزش و توجیه این افراد برای برگزاری مناسب انتخابات است. بخش دیگر نظارت شورای نگهبان بر عوامل خود، بخشی  است که پس از آنکه این افراد وارد انتخابات شدند، توسط سلسله مراتب و درجات بالاتر از خودشان رصد میشوند. چرا که بین عوامل نظارتی تقسیم‌بندی‌هایی وجود دارد که اعم از دفاتر نظارتی، هیئت نظارت، سرناظر، ناظر مسئول تا عوامل پایین‌تر تقسیم‌بندی شده‌اند و هر کدام از این افراد وظایفی دارند و اگر در هر مرحله‌ای تخلفی صورت گیرد، وظیفه هیئت نظارت است که پیشگیری‌های لازم را انجام دهد. بنابراین این مجموعه به صورت یک مجموعه وابسته بهم با وجود سلسله مراتب فعالیت می‌کنند و این فعالیت‌ها هم تحت نظارت است.
  
**نواقص قانون انتخابات، دلیل برخی از ردصلاحیت‌ها!

باشگاه خبرنگاران جوان: برخی از داوطلبانی که رد صلاحیت شده‌اند، معتقداند وقت رسیدگی به پرونده آنها کم بوده و اگر زمان بررسی صلاحیت‌ها بیشتر بود، احتمال اینکه این افراد تأیید صلاحیت شوند، افزایش پیدا می‌کرد. از سوی دیگر، با توجه به آمار بالای ثبت نام ها در این دوره؛ حال سوال اینجاست که حتی اگر آمار ثبت نام کنندگان هم پایین بود، آیا شما با زمان مقرر جهت بررسی صلاحیت‌ها موافق هستید و این زمان را کافی می‌دانید؟
 
در مورد قانون انتخابات، یکی از موضوعات آن مهلت‌های مقرر شده در بررسی صلاحیت‌هاست. قانون انتخابات اشکالات متعددی دارد و این اشکالات متعدد باعث می‌شود روند همه انتخابات اعم از بررسی صلاحیت‌ها و حتی مسائل مربوط به برگزاری انتخابات، با اشکالات و نواقصی روبرو شود ولی آنچه که روشن است این است که علیرغم حجم بالای داوطلبان و وقت محدود اعضای شورای نگهبان اعم از اعضای این شورا و بخش‌های کارشناسی، در این مهلت محدود شبانه روز کار کرده‌اند تا بتوانند پرونده‌ها را بررسی کنند که در وقت مقرر بررسی شد. البته این مسئله همراه با فشارهای زیادی بود، اما اساسا صرف نظر از تعداد داوطلبان این دوره که می‌توانست حتی بیشتر از این هم باشد، سازوکارهایی که برای ورود به عرصه انتخابات ( داوطلب شدن، بررسی صلاحیت‌ها) و مراحل بعدی با اشکالات متعددی روبروست. به طور مثال در این دوره مانند ادوار گذشته افرادی ثبت نام کردند و وارد فرایند بررسی صلاحیت‌ها شدند و در این دوره حدود 11 هزار نفر ثبت نام و وارد چرخه انتخابات شدند و رسیدگی‌ها آغاز و معلوم شد حدود 700 نفر محکومیت کیفری دارند! فردی که محکومیت کیفری دارد که مانع از ورود وی به مجلس است، نباید ثبت نام کند و وارد فرایند بررسی‌ها شود که در زمان بررسی‌ها 700 پرونده تشکیل و بررسی انجام شود و پس از آن گفته شود که 700 نفر رد صلاحیت شده‌اند و در اینجا آمار رد صلاحیت‌ها بالا می‌رود در حالی که این افراد اساسا شرایط ثبت نام نداشته‌اند.

**تعداد زیادی از داوطلبان، فاقد شرایط اولیه نمایندگی بودند

فردی که معتاد است زمانی که ثبت نام می‌کند هیچ مدرکی جهت عدم اعتیاد از وی نمی‌خواهند و بعد از آن اگر مرجع رسمی اعلام کرد که وی معتاد است دچار مشکل خواهد شد. در حالی که یک فردی که می‌خواهد یک شغل ساده و غیردولتی مثلا مغازه‌ای را باز کند یکسری مدارک از وی می‌خواهند تا به او پروانه و مجوز کسب دهند و باید پرسید آیا این مدارک برای نمایندگی مجلس لازم نیست! که حتما و بیش از این مدارک لازم است، یا مثلا در این دوره یک تعدادی حدود 300 تا  400نفر کسانی بودند که یکی از مراجع 4 گانه‌ای که در مورد مسائل امنیتی است، این افراد را تأیید نکرده بود و همین دو آمار چیزی نزدیک به  1000 نفر میشود و این افراد ثبت نام کردند و وزارت کشور و شورای نگهبان درگیر پرونده این افراد شد، در حالی که با همان نگاه اولیه نه با بررسی فوق‌العاده و بررسی صلاحیت‌ها، این افراد اساسا شرایط اولیه را ندارند و اگر این قانون اصلاح شود و شرایط را به خوبی تنظیم کند بخشی از این افراد که نباید اجازه ورود داشته باشند.
 
 **افزایش زمان بررسی صلاحیت ها؛راه حل کاهش نواقص در زمان بررسی

در انتخابات مجلس خبرگان افرادی ثبت نام کرده‌اند که اساسا تحصیلات حوزوی ندارند که یک شرط لازم است و میزان تحصیلات و شرط علمی یک بحثی است اما کسانی که اصل شرط و مقدمات را ندارند شرکت می‌کنند و باید گفت قانون از این جهت باید اصلاح شود و مهلت‌های انتخاباتی نیز باید اصلاح شود. دربعضی از کشورها از یک سال قبل فرایند انتخاباتشان شروع می‌شود و افراد و داوطلبان خودشان را از یک سال قبل معرفی می‌کنند و این فرایند درزمان مناسب تری طی می‌شود و در این دوره حدود 8 هزار و 700 نفر کسانی بودند که برای اولین بار و بدون هیچ سابقه‌ای در صحنه انتخابات مجلس وارد شده‌اند که در این بین انواع و اقسام افراد حضور دارند که با وجود زمان دوهفته‌ای بررسی صلاحیت‌ها، اقدامات ما باید از اولین مراحل تشکیل پرونده و گرفتن اولین مدارک آغاز می‌شد و در این زمان شورای نگهبان و بخش‌های کارشناسی آن اقدامات متعددی انجام دادند و ما بیش از 60 تا 70 هزار استعلام را به مراجع اعلام کردیم و ظرف مدت محدودی تحقیقاتی صورت گرفت و گزارشاتی نیز واصل شد تا پرونده به یک حدی برسد که بتوان در مورد آن اظهارنظر و قضاوت کرد، ولی به هر حال فرصت بسیار محدود و کار بسیار فشرده و سنگین بود که البته ممکن است بخاطر همین محدودیت‌ها نواقصی نیز در کار وجود داشته باشد که قطعا در این بخش و هم بخش‌های دیگر قانون انتخابات ضرورت دارد که اصلاح و بازنگری شود و یک مدل و الگویی استخراج شود که واقعا بتوان هم داوطلبانی که تناسب بیشتری با موقعیت مجلس دارند وارد مجلس شوند و هم در فرصت مناسب تری نسبت به بررسی پرونده افراد اقدام کرد.

**تخلف در تبلیغات مساوی با تجدید نظر در صلاحیت افراد!

باشگاه خبرنگاران جوان: در زمان تبلیغات رسمی داوطلبان، شاهد تخلفاتی در این زمینه هستیم. در صورت وقوع چنین تخلفاتی، برخورد شورای نگهبان با این افراد چگونه خواهد بود؟

اگر تخلفی صورت گرفته باشد که معنای آن این باشد که صلاحیت فرد با توجه به مواد قانون تأیید نمی‌شود، این مسائل در صلاحیت شورای نگهبان است و اگر تخلفی در تبلیغات صورت گرفت که این تخلفات باعث شده در آن حوزه یا شعبه انتخابیه به نحو غیرقانونی تأثیرگذار باشد شورای نگهبان در مورد آن تصمیم‌گیری می‌کند و ممکن است منجر به تجدیدنظر در صلاحیت فرد شود و در مرحله تبلیغات ممکن است در مورد آرای یک یا چند صندوق تصمیم‌گیری شود که در حیطه اختیار شورای نگهبان است ولی وقتی جرمی هم اتفاق افتاد آنجا موظف هستند که آن جرم را به دستگاه قضایی اعلام کنند دستگاه قضایی نیز آن جرم را پیگیری کند که اگر محرز شد، برای آن مجازات تعیین می‌کنند و اگر رسیدگی در زمانی صورت گرفت که نتیجه حاصل شده که آن نتیجه می‌تواند در این انتخابات موثر باشد قطعا تأثیرگذار خواهد بود ولی گاهی اوقات ممکن است فرایندها یا به خوبی نیانجامد و به این انتخابات نرسد و که طبیعتا اگر در دور بعدی انتخابات به آن نیز رسیدگی خواهد شد البته داوطلبان نمایندگی مجلس یک مرحله بررسی اعتبارنامه آنها در مجلس است که مکن است در آنجا هم این مسائل تأثیرگذار باشد که باید در مجلس بررسی شود. 

**نظارت شورای نگهبان، تا لحظه آخر

مجموعه فرایند انتخابات از زمان انتخابات شروع شده و تا روز اخذ رأی و پایان روز انتخابات شورای نگهبان موظف به نظارت بر روند انتخابات است بنابراین هر اشکال و مسئله‌ای که در حوزه مسئولیت و اختیارات شورای نگهبان قرار گیرد شورا به وظیفه خود در این مورد عمل خواهد کرد.

**وزارت امورخارجه؛ مسئول پیگیری دخالت سفارتخانه‌ها

باشگاه خبرنگاران جوان: شائبه‌ای در مورد اعلام آمادگی برخی از سفارتخانه‌ها برای کمک به بعضی از نامزدها شنیده شده و گفته شده که جلساتی نیز با این افراد  داشته‌اند. سوال اینجاست چه نظارتی بر این سفارتخانه‌ها در زمان انتخابات وجود دارد و با توجه به اینکه دخالت سفارتخانه‌ها در امر انتخابات، دخالت در امور داخلی محسوب می‌شود، برخورد شورای نگهبان و سایر دستگاه‌های دخیل در امر سفارت خانه‌ها با این مورد چه خواهد بود؟

سفارت‌ خانه‌ها در هر کشوری دارای مقررات بین‌المللی و پروتکل‌هایی هستند که بین کشور میزبان و میهمان منعقد شده است، بنابراین اگر از چارچوب‌های موجود خارج شوند که جزء وظایف سفارت‌خانه‌ها نیست، در درجه اول وزارت امورخارجه مسئولیت پیگیری این تخلفات را برعهده دارد و ممکن است در درجات بعدی دستگاه‌های دیگری که موظف هستند که مسائل سفارت‌خانه‌ها را پیگیری کنند به این مسائل توجه می‌کنند.
 
**خاطرات بررسی پرونده‌ نامزدها؛ سخت و تلخ!

باشگاه خبرنگاران جوان: آیا خاطراتی از زمان بررسی صلاحیت‌ها وجود دارد؟ در زمان بررسی پرونده‌ها، با چه نکات جالبی در مورد داوطلبین مواجه شدید؟
 
خاطراتی که در این فرصت محدود که فشارهای زیادی بود، عمدتا خاطرات سخت و تلخی است و افرادی بودند که در ملاقات‌ها پرونده‌ای که وضعیت آن روشن بود و اشکالاتی در پرونده وجود داشت، فرد به شدت این مسائل را انکار می‌کرد و در حالی که وضعیت آنها مشخص بود عکس آن را اعلام می‌کردند و با شجاعت و اعتماد به نفس این مسائل را عنوان می‌کردند که باید گفت از این موارد و خاطرات زیاد وجود دارد. 

گفت وگو از حمیدرضا حیدرپور و حسین احمدی‌نیا

انتهای پیام/