نظارت؛ آغاز یک ضمانت/ آیا برگ برنده برجام در دست ایران است؟

به گزارش خبرنگار دولت  گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ "از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه‌ اقتصادی و مالی صورت گرفته و اجرایی شدن آن در برجام به بعد از اقدام‌های ایران موکول شده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلّف طرف‌های مقابل، تدارک شود"، این بخشی از نامه‌ای است که چندی پیش حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی، در راستای تاکید بر اهمیت رعایت و حفظ منافع ملی و مصالح کشور در خصوص اجرای برجام به رئیس جمهور ابلاغ کردند.

ایشان در این نامه صراحتا خواستار تضمینی قوی برای جلوگیری از تخلف طرفین مقابل شدند و هرگونه اظهاری مبنی بر بقای ساختار تحریم‌ها را نقض برجام دانستند. (فرمایشات مقام معظم رهبری- ۲۹ مهرماه ۹۴)

ایران که به عنوان یکی از اعضای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همواره با پایبندی بر پیمان عدم تکثیر سلاح‌های هسته‌ای (NPT) فعالیت‌های خود را در مسیر صلح‌آمیز هدایت کرده است، هرگز از گزند اتهامات غیرمنصفانه مجامع بین المللی مبنی بر خلف وعده در فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای در امان نبوده است، اتهاماتی که هیچ‌گاه موفق به اثبات آن نشدند و پر واضح است که این اتهامات تنها ابزاری برای بازداری میهن اسلامی‌مان از قرارگیری در مسیر پیشرفت بود.

طی این سال‌ها مسولان  کشورمان بارها با قدرت‌های هسته‌ای جهان بر سر میز مذاکره نشستند، مذاکراتی که غالبا نتایج چشمگیری برای منافع ملی کشورمان درپی نداشت و طرف مقابل با عهدشکنی‌های پی‌در‌پی مشکلات فراوانی را در روند مذاکرات پدید آورد. برجام اما با به رسمیت شناختن فعالیت‌های هسته‌ای ایران زحمات چندین ساله دولتمردان و مسئولین کشور را به بار نشاند و با تصویب آن در مجلس شورای اسلامی که البته با فراز و فرودهای فراوانی همراه بود، بندها و تبصره‌هایی از سوی نمایندگان لحاظ شد تا برجام در مسیری مطمئن قرار گیرد.

با این اوصاف اما نظر به پیشینه‌ای که از مذاکرات سال‌های پیشین از طرفین مقابل در دست است، پذیرفتن اینکه اجرای برجام از سوی ایران به قطعیت به موازات وفای به عهد آن‌ها در برجام پیش خواهد رفت قدری دشوار است.

*ضررورت تشکیل هیئت نظارت بر اقدامات طرف غربی در مورد اجرای برجام 

مسعود اخوان‌فرد کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار دولت باشگاه خبرنگاران جوان، با تاکید بر اهمیت اطاعت از بیانات مقام معظم رهبری در راستای "بستن راه‌های نقض برجام از سوی طرف مقابل"، بیان داشت: توصیه‌ها و تذکراتی که از سوی شورای عالی امنیت به دولت و مسولین داده شده است و نیز بندهای اساسنامه مجلس شورای اسلامی در کنار بندهای لازم‌‌الاطاعه نامه مقام معظم رهبری به رئیس جمهور، مسیر روشنی را در راستای جلوگیری از عهد شکنی طرف مقابل از اجرای برجام برای دولت ترسیم کرده است.

وی با اشاره به اینکه برخی اعضای 1+5 و به‌طور خاص دولت آمریکا سابقه‌ای طولانی در به‌کار گیری سیاست‌های دوگانه و نفاق برانگیز و نیز عهدشکنی دارند، اظهار داشت: طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب، دولت ایران باید دریافت تضمینی مستحکم شامل "اعلام کتبی رئیس جمهور آمریکا و اتحادیه اروپا مبنی بر لغو تحریم‌ها" را در دستور کار قرار دهد که البته این صرفا به معنای تاییدی مقطعی از سوی مقامات یاد شده نباشد،‌ بلکه باید به صورت تعهدی مطمئن و منطبق بر اساسنامه اتحادیه اروپا باشد.

اخوان‌فرد تشکیل هیئت نظارت بر اقدامات طرف غربی در خصوص برجام را امری ضروری دانست و خاطرنشان کرد: این هیئت که طبعا باید متشکل از متخصصان رشته‌های مختلف اعم از سیاست،‌ حقوق و اقتصاد باشد،‌ لازم است هر چه زودتر با نظارت شورای عالی امنیت تشکیل شود تا  همه تحولات را رصد کند و راستی‌آزمایی از طرف مقابل را در دستور کار قرار دهد.

این حقوقدان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در صورت سرپیچی طرف مقابل از اجرای تعهدات برجام، آن هم با وجود عمل به تعهدات از سوی دولت ایران،‌ چه رویکردی را در راستای مقابله با این عهد شکنی باید پیش گرفت،‌ اظهار داشت: قطعا این مسئله از سوی مراجع حقوقی بین‌المللی قابل پیگیری خواهد بود،‌ با این وجود همواره پیشگیری بهتر از درمان است، اگر ما براین باور باشیم که طرف مقابل در صورت عهد شکنی مجازات خواهد شد و ملزم به جبران خسارت خواهد بود و با تکیه بر این باور به فکر پیشگیری از آن نباشیم، قطعا متحمل ضررهای جبران‌ناپذیری خواهیم شد.

وی در ادامه با بیان اینکه تبعات نقض برجام برای ایران و 1+5 یکسان نخواهد بود،‌ افزود: در صورت نقض برجام از سوی ما، آن‌ها به سادگی وضعیت تحریم‌ها را به حالت اولیه برمی گردانند، اما آیا در صورت نقض برجام از سوی آن‌ها، ما نیز قادر هستیم آنچه را که در راستای عمل به برجام انجام دادیم‌ در زمان کوتاهی جبران کنیم؟

اخوان فرد تصریح کرد: به زعم کارشناسان هسته‌ای ما اقداماتی که طبق برجام باید در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای انجام گیرد، در صورت نقض برجام از سوی طرف مقابل، برای بازگشت به وضعیت اولیه مستلزم بازه زمانی 1 تا 3 ساله است که هم به لحاظ اتلاف وقت و هم به لحاظ هدر رفت منابع مالی ما را متضرر خواهد کرد،‌ لذا با اعمال راهکاری پیشگیرانه باید از بروز چنین مشکلی جلوگیری کرد.

این کارشناس حقوق بین‌الملل در تبیین راهکار پیشنهادی در خصوص راستی‌آزمایی طرف مقابل و نیز اطمینان از پایبندی آن‌ها به تعهدات برجام تاکید کرد: همزمان با اقدامات مسئولین ما در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای آن‌ها نیز باید به تدریج روند رفع تحریم‌ها را آغاز کنند،‌ هرچند در خصوص تحریم‌های اقتصادی مدعی خواهند شد که نیازمند زمان بیشتری هستند اما با شروع رفع تحریم‌های فرهنگی،‌ همچون تحریم‌های مربوط به دانشگاه‌ها و دانشمندان کشور باید حسن نیت و پایبندی خود به تعهدات را اثبات کنند.

دریافت تضمین برای حصول اطمینان از اجرای دوجانبه برجام که به فرموده مقام معظم رهبری می‌تواند مشتمل بر اعلام کتبی رئیس جمهور آمریکا و اتحادیه اروپا مبنی بر لغو تحریم‌ها باشد در کنار تشکیل هیئت نظارت بر اقدامات طرف مقابل و همچنین آغاز رفع آن بخش از تحریم‌ها که سهل‌تر و سریع‌تر انجام پذیر است،‌ حاکی از ایجاد ساختاری مستحکم و سدی تجزیه ناپذیر مقابل رویکرد ناقض و عهد شکن برخی از اعضای 1+5 است.

باید منتظر واکنش طرفین مقابل باشیم تا مشخص شود آن‌ها چقدر بر اثبات حسن نیت خود در خصوص پیشبرد اجرای برجام مصمم هستند،‌ البته اگر این‌بار هم برخی از آن‌ها همچون دولت آمریکا با بهانه‌هایی نظیر اختلافات میان کنگره و دولت آمریکا اهتمام بر سنگ‌اندازی در مسیر برجام نورزند.

انتهای پیام/