دیدگاه دیگر ادیان و اندیشمندان به واقعه عاشورا

گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ واقعه عظیم عاشورا تا به امروز مورد توجه اندیشمندان بزرگ تاریخ بوده است. قیام حضرت ابی عبدالله (ع) و ایثارگری یارانش در تمام تاریخ بی‌مانند است. عاشورا روز تجلی حق علیه باطل، روز فداکاری و جانبازی در راه اسلام و سنت پیامبر(ص) است.حسین بن علی (ع) در این روز با یاران اندک در مقابل دشمنان ایستاد  و مقاوت کرد. مقاومتی که هنوز پس از سال‌ها دیگر ادیان و دیگر اندیشندان درباره آن اظهار نظر می‌کنند.

از دیدگاه عارفان وصوفیان پاسخ این پرسش‌ها که: مگر امام حسین (علیه السلام) نمى‌دانست در کربلا کشته خواهد شد، پس چرا رفت و چرا وقتى خود را در میان لشکر انبوه دشمن تنها یافت، با آنان صلح نکرد؟ مگر در اینجا عقل حکم به سازش نمى‌داد؟ پاسخ این سؤال‌ها، در یک کلمه یعنى عشق خلاصه مى‌شود و عقل از پاسخ گویى عاجز مى‌ماند. وقتى که عشق آتش به جان عاشق زند، جز معشوق هیچ چیز دیگر در نظرش مجسم نمى‌شود و با تمام توان وشتاب مى‌خواهد به وصال معشوق برسد. 

محو وفانى شدن در انوار معشوق براى عاشق وصال است و در بینش صوفیانه، شهادت امام حسین (علیه السلام) همانند سر دار رفتن حلاج است. براساس این دیدگاه، مردان خدا با کشته شدن به هدف عالى خویش که همان راهیابى به محضر خداست، مى‌رسند. پس جاى سرور وشادیست نه جاى حزن و اندوه! 

با چنین دیدگاهى است که ملاى رومى روز عاشورا را روز فرح وشادمانى مى‌داند.  چون معتقد است که اباعبدالله (علیه السلام)‌ ویارانش با شهادت، بند و قفس روحشان را شکسته به عالم ملکوت به پرواز در آوردند. از این رو او عزادارى و برپایى مجالس سوگوارى براى آن حضرت را مورد مذمت و قدح قرار داده و براین باور است که عزاداران به سبب غفلت وبار سنگین گناهان خویش باید برحال خود گریه و عزادارى کنند نه بر آن بزرگوار!‌

برخی از عالمان اهل سنت، قاتلان حسین علیه‌السلام را در همین حد تقبیح می‌کنند که اگر از کم‌ترین وجدان برخوردار بودند هرگز دست به چنین کاری نمی‌زدند. از ابراهیم نخعی فقیه عراق نقل شده که گفت: اگر من از قاتلان حسین بودم و خداوند مرا می‌بخشید و روانه بهشت می‌ساخت، هیچ گاه وارد بهشت نمی‌شدم، زیرا که از روی پیامبر شرم می‌کردم.(منبع:کتاب العقد الفرید، 5/125 و الاصابه، 1/355)

وصف حسین علیه‌السلام: علمای اهل سنت در وصف و مدح امام حسین علیه‌السلام و شهادتش روایات متعددی را از پیامبر اسلام ‌‌صلی‌ الله علیه و آله نقل کرده‌اند. حسن بصری در تقبیح عاملان شهادت امام حسین علیه‌السلام می‌گوید: «چه ذلت بزرگی است امتی را که پسر دختر پیغمبرشان را زنازاده‌ای به شهادت رساند؟! سوگند به خدا که سر حسین به سوی جد او برگردانده می‌شود و جدش از پسر مرجانه انتقام خواهد گرفت!»1 او با اظهار ناخشنودی از بنی‌امیه از چهار ویژگی نامناسب معاویه یاد می‌کند که عبارتند از: جدال با علی (علیه‌السلام) و تسلط بر امور امت، ولایتعهدی یزید میخواره، انفاق زیاد به خانواده ابوسفیان، و کشتن حر و یارانش، و می‌افزاید که برای بد شدن، یکی از آن چهار کافی است.(منبع:کتاب البدایه و النهایه، ج ، 8/124)

 مرحوم روح الامینی در کتاب خود در مورد جشن ها ایران باستان و زرتشتیان به نام آیین‌ها و جشن‌های کهن‌ در ایران‌ امروز: نگرش‌ و پژوهشی مردم‌شناختی ، بیان می دارد در اطراف یزد زرتشتیان در مراسم روضه خوانی امام سوم شیعیان ، امام حسین شرکت می کنند و مسلمانان در روزهایی که به نام «نبر» می باشد و در آن روز زرتشتیان گوشت نمی خورند ، برای احترام به این عزیزان غذاهایی را طبخ می کنند که در آن گوشت بکار نرفته باشد.(منبع:کتاب کتاب آیین‌ها و جشن‌های کهن‌ در ایران‌ امروز، نوشته مرحوم روح الامینی)

توماس ماساریک کشیش و متفکر اروپایی درباره حادثه کربلا چنین می‌گوید:

بسیاری از مورخین مابه کم و کیف این رسم و ازدیاد عزاداری واقف نبوده، جاهلانه سخن می‌گویند و وضع عزاداری پیروان امام حسین علیه السلام را مجنونانه می‌پندارند و ابدا بدین نکته پی‌نبرده‌اند که این مسئله در اسلام چه تحولاتی را به وجود آورده و جنبش و نهضت مذهبی که از تعزیه داری در این قوم پیدا شده در هیچ یک از اقوام و ملل دیگر عالم پیدا نشده است، با یک نظر دقیق در ترقیات دویست ساله پیروان حضرت علی علیه السلام در هندوستان که عزاداری را شعار خود نموده اند تصدیق خواهیم کرد که بزرگ‌ترین عالم اصلی مزیت را آنها پیروی می‌کنند. دویست سال پیش پیروان علی و امام حسین علیها السلام در سرتاسر هندوستان در اقلیت بودند و همین حال را درممالک دیگر داشتند. امروزه در ممالک مترقی و ثروتمند مسیحی اگر بخواهند چنین ماتم و عزاداری را به پا نمایند با صرف میلیون‌ها دلار باز هم به تأسیس چنین مجامع و مجالس عزاداری موفق نخواهند شد. گرچه کشیشان ما هم از ذکر مصائب حضرت مسیح‌، مردم را متأثر می‌سازند، ولی آن شور و هیجانی که در پیروان امام حسین علیه السلام یافت می‌شود، در پیروان مسیح یافت نخواهد شد و گویا سبب این باشد که مصائب مسیح در برابر مصائب امام حسین علیه السلام مانند پرکاهی است در مقابل یک کوه عظیم پیکر باشد.(منبع:کتاب قیام امام حسین و یارانش)

"فرایاستارک" نویسنده انگلیسی، از جمله اندیشمندانی است که پیرامون واقعه عاشورا در کتاب معروف خود "صور بغدادی" فصل کوچکی را به این مساله اختصاص داده است.

او در ابتدای این فصل می گوید: "شیعه در تمام عالم اسلامی، یاد حسین و مقتل او را زنده می‌کند و در دهه اول محرم به طور علنی این مطلب را دنبال می‌نماید و حزن و اندوه چنان بر آنان مستولی می‌شود که در روز آخر هیاتهای عزاداری به راه انداخته و عزاداری می‌کنند."

او همچنین در فصلی مستقل و به طور مفصل درباره "نجف اشرف" در همان کتاب می‌گوید: "و درمسافتی نه چندان طولانی از این بقعه، فرزندش حسین(ع) در طرف بادیه رسید. او اسبش را حرکت و جولان داد تا در سرزمین کربلا فرود آمد و در همان مکان خیمه زد. در حالی که دشمنانش او را احاطه کرده و راه‌های آب را بر او مسدود کرده بودند. و همیشه تفصیلات این وقایع واضح و آشکار تا به امروز در افکار مردم بوده است.

امکان استفاده و زیارت از این شهرهای مقدس وجود ندارد مگر با اطلاع و آگاهی از این واقعه زیرا واقعه مصیبت بار حسین(ع) بر هر موجودی نفوذ کرده تا به حدی که به ریشه‌ها رسیده است و این واقعه از جمله قصه‌های نادری است که انسان با خواندن آن نمی‌تواند جلوی گریه خود را بگیرد."

مولوی محمد شهداد حنفی در باره قیام سیدالشهداعلیه السلام می نویسد:
در راه آنچه آن را حق می دانست، جان خود را تسلیم جان آفرین کرد ولی تسلیم باطل نشد . با آن که یار و یاورانی به حد کافی نداشت، علیه باطل با تمام قدرت و شهامت، ایستادگی کرد تا این که به مقام شهادت عظمی نائل آمد.(منبع: سرور شهیدان امام حسین (ع)، ص 44)

دکتر طه حسین (متوفای 1973 م)، ادیب، نویسنده و ناقد معاصر اهل سنت، معتقد است:
«از آنجا که حسین از یک سو، مسئول حفظ دین و از سوی دیگر، آزاده و قهرمان است، هرگز در قبال بیعت خواهی یزید، سرتسلیم فرود نخواهد آورد . پس برای رسیدن به هدف خود، باید به هرکار مشروعی دست می زد . بنابراین، برای احتراز و دوری از امر بیعت، به کوفه روی آورد و شهادت را بر بیعت با یزید که به نوعی تایید ستم های او بود، ترجیح داد.(منبع:کتاب علی و فرزندانش، ترجمه محمدعلی شیرازی، ص 456 )

گزارش از: اکرم رضایی ثانی

برای آگاهی از آخرین اخبار و پیوستن به کانال تلگرامی باشگاه خبرنگاران جوان اینجا کلیک کنید.  

انتهای پیام/