تمایز سیاست خارجی ایران در بحبوحه رقابت‌های دیپلماتیک

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی باشگاه خبرنگاران؛ تفاوت در شیوه‌ برخورد جمهوری اسلامی با تحولات منطقه این کشور را در مسیر جداگانه‌ای از سایر قدرتهای منطقه قرار داده است.

در شرایطی که سایر کشورهای منطقه نظیر عربستان، ترکیه و قطر به خاطر رفتارهای اشتباه خود، در حال جبران خسارت هستند، جمهوری اسلامی با تکیه بر عقلانیت و امید به وعده‌های الهی روز به روز نفوذ خود را در منطقه گسترش می‌دهد.

دکتر "محمود رضا امینی" در یادداشتی اختصاصی برای باشگاه خبرنگاران به بررسی عوامل این تمایز پرداخته است.

متن این یادداشت به شرح ذیل است:

به جرأت می‌توان گفت به دلیل وقوع برخی تحولات سیاسی و اقتصادی در منطقه و جهان، برهه کنونی یکی از چالش برانگیزترین زمان‌هایی که رقابت‌های دیپلماتیک در آن شدت گرفته و دولتهای منطقه و جهان با توجه به همین مسأله تلاش دارند تا ثبات و نظم مورد نظر را محقق کنند.

ایران ظرف چند هفته اخیر محل رفت و آمد مقامات کشورهای فلسطین، ترکیه، عراق وسوریه بود. از سویی دیگر مقامات عالی‌رتبه کشورمان از جمله علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، نیز در هفته اخیر به سه کشور عراق، لبنان و سوریه سفر کرد تا در مورد مسائل مشترک و مهم منطقه‌ای رایزنی کند.

این رایزنی‌ها و تلاش‌ها زمانی که در کنار تلاش رقبای منطقه‌ای همچون عربستان سعودی قرار می‌گیرد معنا و مفهوم بیشتری می‌یابد. عربستان سعودی این روزها در صدد است تا با هدف تقویت نقش منطقه‌ای خود و همچنین شورای همکاری خلیج فارس بین دو کشور قطر و مصر میانجی‌گری کند و روابطشان را به حالت عادی بازگرداند.

در چند روز گذشته مقامات اطلاعات و امنيتي مصر و قطر به منظور بررسي برقراري روابط سياسي بين دو کشور يکديگر را در قاهره ملاقات کردند. اين ديدار که با تلاش هاي مقامات سعودي برگزار شد به منظور پايان دادن به 18 ماه روابط سرد دوحه و قاهره بود. از سویی دیگر رئيس دستگاه اطلاعاتي قطر نیز اعلام کرده است که رؤساي دولت مصر و قطر ماه آينده در رياض با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو خواهند داشت.

ناگفته پیداست عربستان تلاش دارد تا ضمن بازسازی نقش خود در منطقه، موقعیت شورای همکاری خلیج فارس را که ظرف یک سال اخیر به تعبیر برخی رسانه‌های عربی دچار بیشترین گرایشات انفصالی شده است، نیز احیا کند.

از سویی دیگر در تحولات سوریه، وضعیت تعلیقی میان اپوزیسیون و دولت بشار اسد، چون می‌تواند محل چالشهای بزرگتری قرار بگیرد؛ روسیه را واداشته تا بتواند میزبانی گفت‌وگوهای میان این دو را به عهده بگیرد. مسکو در تلاش است ميزبان نمايندگان اپوزيسيون سوريه در اواخر ماه ژانويه باشد، تا در اين ديدار نمايندگان نظام سياسي سوريه با مخالفان ديدار و گفت‌وگوهاي دو طرفه‌اي را براي برقراري صلح و آرامش سياسي داشته باشند.

ترکیه نیز میزبان نخست وزیر عراق بود و در این دیدارها تلاش کرد تا ضمن آنکه خود را مخالف تحرکات تروریستی داعش معرفی کند، قرارداد نفتی بین آنکارا و اربیل را همسو با منافع دولت مرکزی عراق بداند.

وضعیت خاورمیانه و کشورهایی چون عراق، لبنان، یمن، بحرین و... همگی نشان می‌دهند که این منطقه هنوز هم از گرداب بی ثباتی خارج نشده و تداوم این وضع، جز بی ثباتی بیشتر و غرق شدن کشورهادر سیاه چاله اندیشه‌های تکفیری-تروریستی حاصلی نداشته است.در این شرایط، فقط «عقلانیت مبتنی بر نگاه مشترک به مسایل منطقه ای»یعنی همان چیزی که تأکید مقامات کشورمان است، می‌تواند وضعیت کنونی خاورمیانه را به سوی ثبات هدایت کند.

رقابت‌های منطقه‌ای برای مدیریت تحولات خاورمیانه که یک سر آن عربستان و مصر قرار دارند و سوی دیگر آن قطر و ترکیه، از عوامل کلیدی تشدید دامنه بی ثباتی‌های منطقه بوده است.

وقتی به تلاش‌های دیپلماتیک کشورهایی چون عربستان، ترکیه، مصر و قطر می نگریم، تجارب درخشانی از ثبات مورد نظر این کشورها که همواره و همسو با دولتهای سلطه گر غرب اهداف خاصی را پیگیری می کردند، سراغ نداریم.

نمونه بارز این مسأله را در سیاست کشورهای حوزه خلیج فارس در قبال داعش در عراق و سوریه می بینیم. این کشورها با هدف سرنگونی نظام سیاسی دمشق از هیچ کمکی به گروه های تندرو دریغ نکردند و تلاش کردند سوار بر موج، از تحولات سوریه و عراق بیشترین بهره را ببرند.

در این میان، جمهوری اسلامی ایران تلاش کرده است در فضای موجود، بر پیوند امنیت همه کشورهای منطقه با یکدیگر تأکید ورزد و برای حل تنش های موجود میان کشورها راه حل ارائه کند. اگرچه در مسائل منطقه ای، نزدیکی دیدگاه های تهران و مسکو قابل توجه است، اما؛ ایران هرگز در سیاست‌های خود قرارگیری در بلوک و جبهه خاصی را مد نظر قرار نداده است. آینده نگری، تأکید بر ثبات در اصول و نقش مردم هر کشور در سرنوشت سیاسی خود از ویژگی هایی بوده که سیاست خارجی ایران را از دیگر بازیگران منطقه ای و فرا منطقه ای متمایز می کند.

انتهای پیام/