یک عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح کرد
از ضعیف‌ترین شکل ممکن دانشگاه‌داری در یک سال اخیر تا سیاسی‌کاری‌های وزارت علوم/ پیشنهاد ایجاد کمیته ویژه برای بررسی بورسیه دولت‌های بعد از جنگ
یک عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: مجلس بیاید یک کمیته ویژه تعیین کند. به نظر من در دولت قبل بورسیه ها دارای اشکال اساسی نبودند و اشکالات جزئی هم قابل حل است.
به گزارش گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران؛ دکتر منصور کبگانیان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد عناصر پشت پرده و تولد فتنه ای جدید در فضای سیاسی کشور گفت: بهتر است نگاهی بیاندازیم به انتظاراتی که مقام معظم رهبری از دانشگاه و فضای علم و دانش کشور دارند، با توجه به انتظارات ایشان و وجود نهادهایی چون شورای عالی انقلاب فرهنگی، چه چارچوبی را می توان برای فعالیت در این فضا در نظر گرفت.
با توجه به مطالبات مقام معظم رهبری و خطیر بودن موضوع علم و فن آوری در کشور، علی رغم اختلاف سلیقه ای که با وزیر علوم و تحقیقات و فن آوری داشتم، با این حال جز اولین درخواست کنندگان ملاقات با آقای فرجی دانا بودم.
در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی یادداشتی به ایشان دادم و متذکر شدم که برخی موارد لازم است تا هرچه زودتر مطرح شود و لازم است جلسه ای به اتفاق داشته باشیم.
فرجی دانا تجربه مدیریتی در چنین سطحی ندارد
این جلسه هم در همان چند روز اول وزارت ایشان برگزار شد و بنده در این جلسه دو نفره که به درازا هم کشید شد، برخی مسائل را که احساس می کردم ایشان تجربه ای در آن زمینه ندارند، با ایشان در میان گذاشتم.
به خصوص بعضی مسائل که بعد ملی داشت لازم دیدم که به عنوان عضو شورای انقلاب فرهنگی کمک کنم و کمک کنیم تا خلاهای موجود را پر کنیم.
دو موضوعی که در خصوص آقای فرجی دانا مطرح بود این بود که اولا ایشان تجربه مدیریتی در چنین سطحی نداشتند و ثانیا میان مسئولیت های اجرایی ایشان تاکنون، چند سالی وقفه و فاصله افتاده بود.
در این 10 سال اتفاقات زیادی در حوزه علم و فن آوری افتاده بود و همین امر انگیزه بنده را برای مطرح کردن این موضوعات با ایشان دوچندان کرد.
پرچمدار علم و فن آوری رهبری هستند/ رهبری اجازه ندادند فناوری هوافضا در مذاکرات هسته‌ای مطرح شود
اولین نکته ای در جلسه مطرح کردم این بود که در جمهوری اسلامی برای مقاومت در برابر هجمه های وسیع جهانی علیه کشور و حفظ روحیه استقلال طلبی، پرچم علم و فن آوری تنها دست وزیر علوم نیست بلکه رئیس جمهور نیز به تنهایی هدایت علم و فن آوری را در دست ندارد و پرچمدار علم و فن آوری رهبری هستند.
این موضوع برای ایشان با ارائه مثال‌های متعددی مطرح کردم. به عنوان مثال در خصوص فن آوری هسته ای، کشور های صنعتی حتی داشتن علم و فن آوری صلح آمیز را برای ما بر نمی‌تابند اما بمب اتمی را برای خودشان مجاز می دانند و عرصه علم، عرصه ای است که می تواند به خط قرمزهای آنان نزدیک شود و حساسیت رهبری به همین دلیل است.
دشمن خیلی علاقه مند بود فناوری هوافضا را هم در دستور کار مذاکرات قرار دهد اما رهبری اجازه چنین کاری را ندادند. فن آوری های دیگری از قبیل فن آوری فن آوری های نانو تکنولوزی و فناوری های زیستی، مواردی هستند که اهمیت بالایی دارند، خصوصا آنکه در زمان جنگ 8 ساله، آسیب های فراوانی در حملات شیمیایی دشمن دیده بودیم.
بده‌بستان کمپانی پژو و وزارت صنایع دولت اصلاحات/ از فرجی دانا خواستم درخواست ملاقات با رهبری را داشته باشد
به ایشان متذکر شدم که در هر کدام از این موارد اگر حمایت های همه جانبی رهبری نبود، همه ظرفیت های علمی کشور به تعطیلی کشیده شده بود. به عنوان مثال در صنعت خودرو که صنعتی راهبردی نیست، با یک بده بستان میان کمپانی پژو و وزارت صنایع دولت اصلاحات، طراحی خودروی ملی ما متوقف شد. بعد از آن هم تمام نخبگانی که در طراحی خودروی ملی فعالیت می کردند، جذب کمپانی های خارجی شدند. این وضعیت صنعت خودروی ما بود که خودکفایی در آن اهمیتی برای غرب نداشت، چه رسد به صنایع راهبردی که اجازه حرف زدن درباره آن را هم به ما نمی دادند.
به آقای فرجی دانا به عنوان وزیر علوم این نکات را متذکر شدم و از ایشان خواهش کردم که حتما درخواستی برای ملاقات با رهبری داشته باشند، چرا که در گذشته نصایح رهبری و گره گشایی ایشان در مسائل علمی را دیده بودم که چطور به اشاره ای مشکلات اساسی را حل می کردند و موانعی که بعضا به دلیل برخی نگاه های مدیریتی ایجاد می شد را کنار می زدند.
مقام معظم رهبری به دلیل اینکه پرچمدار علم و فن آوری هستند به مسائل مربوط به علم و فن آوری شدیدا توجه دارند.
حساسیت رهبر انقلاب به پیشرفت علم و فناوری
ممکن است به ذهن متبادر شود که وقتی رهبری در خصوص جدی بودن موضوع پیشرفت علم و فن آوری در کشور تاکید می کنند، این فرمایش بیشتر جنبه اغراق آميز دارد. با این حال رهبری اخیرا در دیدار با اساتید کشور در ماه مبارک رمضان فرمودند که یک تور علمی برای مسئولان گذاشته شود تا با دست آورد های علمی کشور آشنا شوند و بدانند که پای میز مذاکره دست خالی نیستند.
شاید این مثال بهتر بتواند گویای مطلب باشد: بنده از سال 1349 به عنوان دانشجو وارد دانشگاه شدم و تاکنون بیشتر عمر خود را در دانشگاه صنعتی امیرکبیر، حضور مستمر داشته ام و همیشه فکر می کردم که به فعالیت های علمی دانشگاه، نقاط قوت و اقداماتی که انجام می شود، اشراف کامل دارم. تا اینکه در زمانی که معاون پژوهشی دانشگاه شدم، یکی از اساتید از بنده دعوت کرد تا در آزمایشگاه تحقیقاتی ایشان از پروژه استراتژیکی که در حال اجرا بود دیدن کنم.
در حین ارائه این پروژه از سوی این استاد محترم، به من اشاره ای کرد و گفت که در همین مکانی که شما ایستاده ای، دو سال پیش رهبری با محافظانشان آمدند و من این گزارش را خدمت ایشان ارائه کردم.
بنده این را می گویم که رهبر انقلاب از من که تمام زندگی ام در حوزه علمی سپری شده، اشراف بیشتری نسبت به دانشگاه و فعالیت های علمی دارند و همه این ها را به وزیر علوم یادآوری کردم.
رهبری علاوه بر اینکه مسئله تولید علم را سیاست گذاری می کنند، در برخی موارد که کار با مشکل مواجه می شود، وارد عرصه عمل هم می شوند و حتی برخی مسائل اجرایی از قبیل بودجه پژوهشی نیز پیگیری می کنند.
در یک سال اخیر شاهد آسیب‌هایی در حوزه آموزش عالی بوده‌ایم/ برخی در کشور به توسعه به مفهوم غربی اعتقاد دارند
بعدها که معاون پژوهشی وزیر علوم شدم، با توجه به ارتباط هایی که برقرار شد متوجه این مساله شدم که اگر مرکز تحقیقات برخی از دانشگاه های ما در کشور چند روز تعطیل شود، بخشی از صنایع راهبردی ما با مشکل مواجه می شود.
در این یک سال اخیر، آسیب هایی را در حوزه آموزش عالی مشاهده کردیم و تمام تلاشمان در جهت رفع آن بوده، اما برخی دوستان اهمیت لازم برای آن قائل نیستند. متاسفانه در کشور ما برخی که به توسعه به مفهوم غربی اعتقاد دارند، فکر می کنند که خیلی عقب افتاده ایم و باید فقط به فکر رسیدن به غربی ها باشیم در حالیکه اگر درست حرکت کنیم، نه تنها عقب افتادگی به وجود آمده را جبران می کنیم، بلکه پیشتازی را هم باید به دست بگیریم، چراکه دسترسی و اعتقاد به وحی، احادیث و روایاتی داریم که انتهای راه را مشخص کرده و اگر این کار انجام ندهیم، ظلمی مضاعف به کشور و مکتبمان کرده ایم.
در میان افراد جامعه اکثریتی وجود دارد که فرمایشات رهبری را رصد، درک و اجرایی می کنند که به عنوان نمونه می توان از شهدای هسته ای در این زمینه نام برد که کار در عرصه علمی را خدمت به امام زمان (عج) می دانستند. دسته ای هم به پیشرفت علمی و اهمیت آن آگاهند اما خودشان را به ندانستن می زنند. اینها اقلیتی هستند که به دلایلی مغرض هستند، البته می توان خوشبینانه آنها را غرب زده دانست؛ ولی اکثریتی که وجود دارند و برخی از آنها گاهی مخالفت می کنند، عمدی نیست و وظیفه رسانه ها روشنگری در این زمینه است تا اینها بفهمند که فن آوری های نوین چه برکتی برای کشور دارد. اقتدارزایی و ثروت زایی آن تا چه حد است.
اینکه عده ای کمپین راه می اندازند تا این گونه القا کنند که فن آوری راهبردی چه دستاوردی برای ما دارد، مغرض هستند یا غرب زده هستند و راهی هم برای توجیه آنان وجود ندارد، چراکه کسی را که خودش را به خواب زده نمی شود از خواب بیدار کرد.
برای آن دسته ای که آگاهی ندارند و در خواب هستند، وظیفه داریم به قدری روشنگری بگذاریم تا حساسیت آن را همه درک کنند و بفهمند که در این جهان کس دیگری نیست که ما را یاری کند، خصوصا کشورهای صنعتی که تمام تلاش خود را به کار گرفته اند تا ما را محدود کنند.
ما باید در زمانی که با دنیا مذاکره می کنیم، آنقدر دستمان پر باشد که تا احساس ضعف نداشته باشیم.
ما اگر به عنوان مثال همین توانمندی های فناورانه را نداشتیم، می آمدند وقت بگذارند و با ما مذاکره کنند؟چطور کشور های دیگر رئیس جمهورشان چند سال در نوبت ملاقات با رئیس جمهور آمریکا می ماند. یا شاه را که به یاد داریم، افتخار می کرد بعد از انتظاری طولانی فرصت شده تا به دست بوسی رئیس جمهور آمریکا برود. حتی معاون رئیس جمهور با او ملاقات می کرد و خیلی کوتاه هم رئیس جمهور را می دید.
به دستاوردهای فعالیت های علمی کشور در فضای دانشگاهی کردید قاعدتا یکی از نیازهایی که جامعه دانشگاهی کشور بتواند به آن اهداف و ماوریت های علمی خودش دست پیدا کند این است که از یک سری حواشی به دور باشد.
افرادی می خواهند اهداف دیگری را در محیط دانشگاهی پیاده کنند
یعنی ما محیط دانشگاه ها را یک محیط علمی برای سعی و تلاش و کوشش در همه عرصه ها بدانیم. از طرف دیگر ممکن است فیتیله فعالیت های علمی پایین کشیده شود و یک سری فعالیت های سیاسی جایگزین آن شود. آیا می شود این را هم یک احتمال دانست که افرادی می خواهند این فعالیت ها کمرنگ شود و به گوشه ای برود دوست دارند ماموریت ها و اهداف دیگری را در محیط دانشگاهی پیاده کنند.
اگر سخنرانی های مقام معظم رهبری را رصد کنید، تعداد استفاده از واژه های «علم» «فناوری» «صنایع دانش بنیان» «اقتصاد مقاومتی» « نقشه جامع علمی» اگر این واژه ها را جستجو کنید متوجه نقش رهبری می شوید.
در این 10 سال اخیر، تحولات بزرگی در حوزه علم و فناوری در کشور رخ داده است. این تحولات به قدری گسترده شده که سازماندهی های جدیدی نیاز دارند. یادم نمی رود وقتی دانشجوی لیسانس بودم در سال 50 یا 51 ، که زمان اخذ پایان نامه فارغ التحصیلی بود، علاقه داشتم به امور راهبردی. یکی از اساتید گفت که قرار داست طراحی و ساخت یک زیردریایی را برعهده بگیرد به من هم گفت برویم کار کنیم.
من هم با خودم گفتم پروژه فارغ التحصیلی خوبی می‌شود. یک سال تمام پشت درب اتاق ایشان می رفتم و مدام می گفتند صبر کن، در نهایت به من رک گفت :«فلانی! آمریکایی ها نمی گذارند چنین کاری در ایران انجام شود تو برو سراغ کاری دیگر.»
بعد از انقلاب حرکت هایی انجام شد و الان این گسترش به گونه ای بوده که مثلا حدود 10 سال پیش، حضرت آقا یک ساختار جدید به نظام علم و فناوری کشور اضافه کردند، معاونت علم و فناوری. چون گاهی اوقات زیرساخت ها کشش ندارند و باید تکمیل شوند.
در این حوزه علم و فناوری سه امر کلان وجود دارد.یکی حوزه آموزش عالی ، یعنی علم و فناوری در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی.همه علم و فناوری در آموزش عالی خلاصه نمی شود.
یک حوزه بسیار جدی تر بعد از دانشگاه هاست. اتفاقا ما در نقشه جامع علمی بیشتر به همین بخش پرداختیم. برگردیم به زمانی که از وزارت علوم استعفا داده بودم و تصمیم داشتم که بیشتر بر نقشه جامع علمی وقت بگذارم. خبرنگاری از من پرسید که بزرگترین آسیب علم در کشور ما چیست؟ گفتم علم نسبتا خوب تولید می شود اما در ایران مشتری و بازار ندارد. ما بازار را دست غربی ها و کشور های خارجی مثل چین داده ایم، بعد به دانشجو درس می دهیم و فارغ التحصیلش می کنیم.
از بیش از حد سیاسی کردن دانشگاه ها پرهیز کنید
خب فارغ التحصیل می شود و بعد هم بیکار است. بحث علم و جامعه، در قسمت جامعه کشش بازار و نیاز علم و فناوری بسیار مهم است که رهبری به آن توجه کردند و فرمودند:«کاری که من می گویم، کاری نیست که در یک وزارت خانه قابل انجام باشد. در حوزه نزدیک رئیس جمهور معاونتی ایجاد کنید.» ما این تقسیم بندی را در نقشه جامع علمی انجام دادیم و واقعا انتظار داشتیم که در حوزه آموزش عالی و علم و فناوری، پژوهش در حد این حوزه آموزش عالی در وزارت های علوم و بهداشت مدیریت شود.
واقعیت این است که الان که نگاه می کنیم، نگرانی هایی داریم و معتقدیم به این موضوع خوب پرداخته نمی شود. در جلسه معارفه یکی از روسای جدید دانشگاه بودیم، که من گفتم :«ببینید از بیش از حد سیاسی کردن دانشگاه ها پرهیز کنید. اگر دیدید دانشجویی در هر ترمی 90 درصد وقتش در کار سیاسی است، یعنی درس نمی خواند. آیا ما می گوییم در سیاست وارد نشوند؟ خیر اینطور نیست. هر دانشجویی 10 تا 15 درصد زمان آزاد دارد. اگر خوب وارد میدان سازندگی و سیاست و مدیریت نشود و تجربیاتی در حد سن خودش نداشته باشد، با مسائل دیگر مشغول می شود. شغل اصلی یک دانشجو، استاد و مدیریت دانشگاه به حرکت در آوردن موتور علمی کشور است. ما الان چند سالی است زبانمان مو در آورده است می توانیم این دانشجویان دکترا که دارای مشکلات مالی فراوان هستند را به راحتی با بودجه کمی حمایت کنیم.
عدم حمایت مالی وزارت علوم از دانشجویان دوره دکتری/ وزارت علوم باید قاعده گذاری و نظارت کند
همانطور که الان کشور های غربی این کار را انجام می دهند و با حمایت های مالی گوناگون این دانشجویان و سرمایه های انسانی ما را جذب می کنند. متاسفانه مسوولان وزارت علوم این موضوع را در بودجه امسال در نظر نگرفته اند. می دانید چه حجم عظیمی از نخبگان ما جذب کشور های دیگر می شوند؟ واقعا نگران کننده است. ما تلاش می کردیم اما انجام نمی شد. بودجه سال 93 هم آمد اما خبری نبود و ردیفی برای این موضوع مهم در نظر گرفته نشده است.
طبیعی است، چون باید از مجلس درخواستی شود تا آنها انجام شود. وزارت علوم برای اینکه به این کار ها برسد به جای اینکه دانشگاه داری کند باید قاعده گذاری و نظارت کند. کمک و پیشنهاد کردیم که هیئت امناها با ساز و کار مناسبی در دانشگاه ها فعال شوند.
دانشگاه ها باید جوابگوی نظام باشند و در جهت سیاست های کلان حرکت کنند
چون صد ها دانشگاه کشور به قدری مشغله برای وزارت علوم ایجاد می کنند که ممکن است بهانه خوبی باشد که وزارت علوم بگوید من به این مسائل نمی رسم همین که مدیریت دانشگاه ها را انجام دهم کافی است.
جمع بندی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی کردیم این است که دانشگاه های کشور متعلق به یک وزارتخانه نیستند که دانشگاه های کشور حتی متعلق به قوه مجریه هم نیستند. دانشگاه های کشور برای کل نظام نیرو تربیت می کنند. فلسفه اینکه حضرت امام (ره) تصمیم گیری درباره روسای دانشگاه ها را به شورای عالی انقلاب فرهنگی واگذار کرد چون روسای سه قوه آنجا حضور دارند. دانشگاه های ما باید جوابگوی نظام باشند و در جهت سیاست های کلان حرکت کنند. حرف ما این است که هیئت های امنا برنامه های دراز مدت دانشگاه ها را بدست بگیرند. البته اعضای هیئت امنا با سازوکاری مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی می باید مورد بررسی و تایید قرار گیرند باشد.
وزارت علوم 90 درصد انرژی خود را صرف تغییر روسای دانشگاه‌ها کرده است
یک سال است بر سر این مسئله چانه میزنیم. نگاه کنید. در یک سال اخیر 90 درصد انرژی وزارت علوم صرف تغییر روسای دانشگاه ها شده است. این یعنی دانشگاه داری به ضعیف ترین شکل ممکن، که دائم هر روز بر سر تغییر روسا بحث است. جالب اینکه وقتی رئیس دانشگاه عوض می شود آن وقت تا انتهای مدیریت دانشگاه از معاون تا مدیر کل ها باید تغییر کنند. معلوم نیست در این وزارت خانه چه زمانی می خواهند به حرکت شتابدار علمی بپردازند. اگر این حرکت کند شود بسیار خطرناک است . به طور طبیعی وقتی ما به این تغییرات گسترده مدیریتی مشغول شویم این اتفاق هم رخ خواهد داد.
این مدلی که فعلا ما اعتقاد داریم ناکارآمد است. یا بگوییم فشار و تولید علم و فناوری در حوزه آموزش عالی وزارت های علوم و بهداشت. اقتصاد دانش بنیان، بازار و صنعت دانش بنیان در حوزه معاونت فناوری . بنابراین در این مدل شرکت های دانش بنیان حرفه ای در معاونت علمی می گنجند. اخیرا البته اعلام رسمی نشده، شنیده ام موافقت نامه ای جدا از نقشه جامع بین وزیر محترم علوم و معاونت علمی امضا شده که شرکت های دانش بنیان را در اختیار وزارت علوم قرار دهد. شما به تولید علم و فناوری چقدر رسیده اید که حالا به اقتصاد دانش بنیان وارد شوید؟ من مطمئن هستم این حوزه لطمه می خورد و با مدلی که ما در ستاد جامع علمی مطرح کردیم همخوانی ندارد.
خواهش ما این است که به کار اصلی خود یعنی توسعه علم و فناوری بپردازند دانشجویان ما در 10 سال اخیر تجربه بسیار خوبی داشتند و تجربه بسیار خوبی پیدا کرده اند در رقابت علمی و حتی کار سیاسی هم می کند اما در جایگاه درست خودش اما اگر اینن جو بهم بخورد متاسفانه اتفاقات بدی رخ می دهد.
وی در این گفتگو در پاسخ به اینکه اشاره کردید که کلیت نظام بحث علم، آموزش عالی و دانشگاه را زیرمجموعه یک وزارتخانه یا یک قوه نمی‌داند و این موضوع فرا قوه ای است. قائدتا پیش بینی‌های قانونی هم در این زمینه به وجود آمده است. به عنوان مثال شورای عالی انقلاب فرهنگی برای راهبری موضوعاتی از این دست ، طراحی شده است. آیا متولیان امروز دستگاه های علمی کشور به این روال قانونی احترام می گذارند؟ گفت: احترام گذاردن یک مسئول به شورای عالی انقلاب فرهنگی، احترام گذاشتن به خود آن مسئول است. چراکه در این شورا، جمعی از فرهیختگان کشور برای کمک به علم و فرهنگ گرد آمده اند و اگر وزیر علوم بخواهد هوشمندانه کار کند، باید ارتباطی تنگاتنگ داشته باشد. در شورای عالی انقلاب فرهنگی ظرفیت عظیمی وجود دارد که آن هم بر گرفته از ظرفیت های رهبری است که از جانب ایشان در این شورا ساری و جاری شده است.
برخورد سیاسی وزارت علوم با تبصره آیین‌نامه مدیریت دانشگاه‌ها
به عنوان مثال اولین نکته ای که با وزیر علوم در خصوص انتصابات مطرح شد این بود که ما نظری درباره مخالفت یا موافقت با انتصاب یک فرد نداریم. نظر ما این بود که اگر قرار است، بدعت جدیدی در عزل و نصب ها صورت گیرد، قبلا آیین نامه آن در شورا به تصویب رسیده باشد.
برای اینکه خلا آیین نامه مدیریت دانشگاه ها جبران شود، تبصره ای وجود داشت که با آن سیاسی برخورد شد. البته بنده چندین بار نسبت به این موضوع گلایه کرده ام و الان نیز صریح تر اعلام می کنم.
این موضوع حتی در دولت قبل نیز اصطکاک‌هایی را ایجاد کرد. مشکل در اینجا بود که در این یک سال اخیر، رئیس دانشگاهی که مشغول به کار بوده و از شورای انقلاب فرهنگی که متشکل از نخبگان و فرهیختگان طیف های سیاسی مختلف است، رای اعتماد گرفته، برکنار می کند و دانشگاه در خلا مدیریتی می افتد. بعد از آن فردی با سلیقه سیاسی وزیر علوم منصوب می شود که مشخص نیست بتواند از شورا انقلاب فرهنگی رای بگیرد.
البته انتصاب رئیس دانشگاه در حق وزیر علوم است اما لازم است، در ابتدا با نامه ای رئیس جدید را به شورای عالی انقلاب فرهنگی معرفی و نظر این شورا درباره ایشان بررسی شود. شاید این روند حداکثر دو ماه زمان ببرد و فعالیت دانشگاه را با مشکل مواجه نمی کند. از سوی دیگر اگر کسی نتوانست رای شورا را بگیرد، با آبروی او بازی نشده باشد، چراکه ممکن است این فرد در سمت های دیگر بتواند برای کشور مفید و تاثیر گذار باشد.
با رعایت نکردن این تبصره، ضربه‌های اجتماعی به افراد معرفی شده وارد شد. این افراد در حالی منصوب شدند که نتوانستند رای شورا را بگیرند یا زمینه رای آوردن را نداشتند.
رعایت این تبصره را برای کمک به دولت پیشنهاد کردیم و 22 نفر از اعضای شورای عالی که از طیف های مختلف سیاسی نیز بودند، این پیشنهاد را مطرح کردند.
اگر این ماده تصویب می شد اتفاقاتی چون روند تعیین رئیس دانشگاه تهران اتفاق نمی افتاد. در حال حاضر نیز برای دانشگاه صنعتی شریف همین اتفاق افتاد و فردی را به صورت محرمانه اعلام کردند که اگر رای آورد، منصوب شده و اگر رای نیاورد هم با آبروی او بازی نمی شود.
بازگشت به این اصل بعد از یک سال فعالیت دیر است. دوستان باید قبول کنند افرادی که در این شورا حضور دارند، سوابق متعدد و ارزشمندی دارند. در میان این افراد، معاون رئیس جمهور، وزیر، رئیس جمهور ، روسای قوا و نمایندگان حضور دارند که نباید با آنان سیاسی برخورد می شد.
حداکثر دو ماه زمانی که شورا برای تصمیم درباره روسای دانشگاه ها گرفته بود کجا و آنچه که امروز اتفاق می افتد کجا. در حال حاضر برخی دانشگاه ها سرپرستانی دارند که بیش از 6 ماه است، حکم سرپرستی دارند که حضورشان در دانشگاه مبنای قانونی ندارد. این افراد هنوز برای رای گرفتن به شورا نیامده اند و اگر بیایند هم شرایط لازم برای گرفتن رای اعتماد را ندارند که این موضوع هم از جانب رئیس شورا نیز مورد تایید قرار گرفت.
شما در جلسات مختلف شورای انقلاب فرهنگی حضور داشتید رویکرد موجود در وزارت علوم منحصر به همین وزارت است چراکه شنیده می شود آقای رئیس جمهور نیز نسبت به اتفاقات این وزارت خانه گلایه داشته‌اند...
تیم هایی آغاز به کار کرده اند تا جو منفی را در دانشگاه ها توسعه دهند
تجربیات گذشته کشور را واکسینه کرد، من معتقدم در پشت پرده کلید خورده که آن اتفاقات تکرار شود، نمی خواهم بدینانه نگاه کنم که آقای دکتر فرجی هم عامدامنه جزء این جریان است. شاید به دلیل نداشتن تجربه باعث این واکنش ها شده اما بدانند دیگر دانشجویی که مزه رشد علمی را چشیده است اجازه نمی دهد عده ای با شیشه شکستن به فضای علمی کشور خدشه وارد کنند.
بخواهم پاسخ سوال شما را صریح بدهم، بله تیم هایی آغاز به کار کرده اند تا جو منفی را در دانشگاه ها توسعه دهند. به صراحت تاکید می کنم این ماده واحده را بدهید آدم های بی طرف هم ببینند برای اصلاح تبصره ماده 4 قانون مدیریت بیش از 22 نفر از اعضای شورا عالی انقلاب فرهنگی مصر بودند. هر ادم بی طرفی ببیند که با اجرای ان آیا موجبات این مهیا نمی شد که این همه وقت از وزارت علوم و دانشگاه های ما گرفته نشود! من در بسیاری از این مدیران دانشگاه ها می دیدم که اصلا ادم های افراطی نبودند و بیشتر چهره علمی بودند چه شد، مگر این دولت با شعار اعتدال رای نیاورد این دولت که شعار اصلاح طلبی نداده بود؟!
25 رئیس دانشگاه همه اصلاح طلب هستند و صفر تا اصولگرا
خیلی از این رفتارهای روسای دانشگاه ها اعتدالی بود پس چرا انها را عوض کردید . ما نصیحت های خود را خصوصی اعلام می کنیم، من در حضور رئیس جمهور و وزرای علوم و بهداشت اعلام کردم اقای رئیس جمهور شما با شعار اعتدال رای آوردید و الان هم در جاهای مختلف تاکید می کنید که برای شما اصولگرای معتدل و اصلاح طلب معتدل فرقی نمی کند، درسته؟! ایشان تایید کردند. گفتم آقای وزیر علوم آماری بدهند در رابطه با روسای دانشگاه های تغییر پیدا کرده، ایشان گفت شما بگویید، گفتم این آمار را جوان هایی با کار تحقیقاتی بدست آوردند اگر غلط است شما تصحیح کنید که نکردند معلوم شد درست است، گفتم 25 رئیس منصوب شدند همه اصلاح طلب هستند و صفر تا اصولگرا این چه اعتدالی است؟!
معتقدم رئیس دانشگاه باید معتقد به رهبری باشد حالا سلیقه ها ایرادی ندارد.
اشاره کردید برخی ها حرکاتی را کلید زده اند برای به حاشیه کشاندن دانشگاه ها برخی دیگر هم از وزرای در سایه در این وزارت خانه یاد کردند برخی از مسئولان ارشد دولتی هم با صراحت می کگویند اگر فرجی دانا هم استیضاح شود این خط ادامه می یابد.
نفوذ افراطی‌ها به وزارت علوم
بسیاری از افراد که به دنبال حاشیه سازی هستند سوابقشان روشن است حتی چهره های علمی هم نیستند، نحو استخدام اینها ارتقا یافتن و حتی مسئولیت گرفتن اینها خارج از عرف شاسته سالاری است سیاسی کاری بیش از حد و افتادن در وادی عمل گرایی صرف بدون دقت به اهداف انقلاب اینها را از مسیر انقلاب کم کم جدا کرده کسی که تن بدهد دانشگاه ماه ها در اتش فتنه و آشوب بسوزد و کار علمی تعطیل شود چه جایگاهی دارند؛ بعضی از مردم فرش زیر پای خود را برای تحصیل فرزندشان فروختند و انتظار دارند در دانشگاه فرزند انها چیزی یاد بگیرد نه اینکه هیزم اتش سیاسی کاری دیگران شود.
بدانند که دیگر نظام به این افراد فرصت نمی دهد شاید مخفیانه نفوذ کننند اما نمی توانند حرکت قطاز علم را در کشور متوقف کنند ما و شورای انقلاب اجازه نمی دهیم حتی سرعت این قطار کم شود.
بروند جلسه مخفیانه بگیرند من به مسئولان فعلی و البته اینده این وزارتخانه توصیه می کنم کعه درگیر این حاشیه سازی ها نشوند و فریب نخورند.
مسئولان آموزش عالی کشو درگیر دعواهای سیاسی هستند
من می‌بینم برخی از مسئولان آموزش عالی کشور بجای اجرای وظایف خود که ما مصوب کردیم مانند اجرای نقشه جامع علمی کشور که به کندی پیش می رود درگیر دعواهای سیاسی هستند.
گویا در دولت فعلی نگاهی حاکم شده است که هر چه در دولت قبل بوده است یکسره سیاه و چرک است، تمامی اقدامات را غیر قانونی معرفی کرده و تلاش گسترده ای برای اتهام زدن به دولتمردان گذشته صورت می پذیرد، بر همین اساس اخیرا بحث بورسیه ها به صورت جدی مورد بحث قرار گرفته به نحوی که تمامی بورسیه های دولت قبل را بی سواد و از نزدیکان رئیس جمهور معرفی کردند این اتفاق فارغ از دعواهای سیاسی می تواند موجب واکنش منفی بخشی از افکار عمومی و بی اعتمادی آنها به کل نظام شود با توجه به جایگاه و شناختی که دارید این نوع سیاه نمایی ها خصوصا در فضای علمی کشور چه اثار و تبعاتی را می تواند به همراه داشته باشد؟!
ما به علت توسعه علمی و دانشگاهی و از سوی دیگر پیری و جایگزین کردن نیروی انسانی جوان خصوصا در شهرستان ها باید به تربیت اعضا هیئت علمی توجه جدی کنیم.
من به شما بگویم اتفاقا این جریان بورس به سمت نیروهای طرفدار انقلاب اسلامی رفته است فرد عشق به کار دارد ممکن است بعضی از ویژگی ها را نداشته باشد. اینکه به کل ماجرا حمله کنیم ناپسند است.
پیشنهاد ایجاد کمیته ویژه برای بررسی بورسیه دولت های بعد از جنگ
اتفاقا فرصت خوبی است تمامی بورسیه های دولت‌های بعد از جنگ چه دولت سازندگی چه دولت اصلاحات و چه دولت اصولگرا را در کمیته حقیقت یابی که بی طرف باشد بررسی شود. در تمام دنیا بورس شدن افتخار است حالا آمدن این افراد را زیر سوال بردیم ؛ مجلس بیاید یک کمیته ویژه تعیین کند .به نظر من در دولت قبل بورسیه ها دارای اشکال اساسی نبودند و اشکالات جزئی هم قابل حل است.
اما خوب است دوره های قبل هم بررسی شوند به قول معروف یکبار برای هیمشه...
خیلی ها معتقدند که دانشگاه با ابن شیوه از مدیریت و عملکرد می تواند آبستن حوادث ناگواری باشد، پیش بینی شما از فضای علمی و دانشگاهی کشور چیست؟!
من نگران هستم، ولی با شناختی که از بدنه دانشجویی واساتید کشور دارم خصوصا افرادی که مزه توسعه و پیشرفت علمی را چشیده اند، نگرانی ام کم است. من یادم هست که در همین دانشگاه امیر کبیر 5 شهید گمنام را را قرار است تشیع و دفن کنیم اعلامیه باران داشگاه شد که اجازه نمی دهیم اینکار را بکنید به نحوی که همه ترسیده بودند که نکند همه دانشگاه واقعا مخالف است.
رئیس وقت دانشگاه هم از نگرانی تصمیم گرفته بود جمعه اینکار را بکند من سفت و سخت ایستادم، می دانستم که دوشنبه شلوغ ترین روز دانشگاه است گفتم چند روز را تبلیغ می کنیم و دوشنبه تشیع شهدا را انجام می دهیم.که آهای مخالف و موافق 5 روز فرصت سازماندهی دارید و چه جمعیت انبوهی برای دفاع از شهدا آمدند و مخالفان در مقابل این جریان کلان هیچ بودند.واقعا هم جواب دادالبته برخی هم مخالف بودند و خصوصی اعلام کردند ولی مقابله نکردند تازه این در سیاسی ترین دانشگاه این کشور است. واقعا دیگر وقتش است که کرسی های ازاد اندیشی را جدی بگیریم .
با توجه به مطالبات مقام معظم رهبری و خطیر بودن موضوع علم و فن آوری در کشور، علی رغم اختلاف سلیقه ای که با وزیر علوم و تحقیقات و فن آوری داشتم، با این حال جز اولین درخواست کنندگان ملاقات با آقای فرجی دانا بودم.
در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی یادداشتی به ایشان دادم و متذکر شدم که برخی موارد لازم است تا هرچه زودتر مطرح شود و لازم است جلسه ای به اتفاق داشته باشیم.
فرجی دانا تجربه مدیریتی در چنین سطحی ندارد
این جلسه هم در همان چند روز اول وزارت ایشان برگزار شد و بنده در این جلسه دو نفره که به درازا هم کشید شد، برخی مسائل را که احساس می کردم ایشان تجربه ای در آن زمینه ندارند، با ایشان در میان گذاشتم.
به خصوص بعضی مسائل که بعد ملی داشت لازم دیدم که به عنوان عضو شورای انقلاب فرهنگی کمک کنم و کمک کنیم تا خلاهای موجود را پر کنیم.
دو موضوعی که در خصوص آقای فرجی دانا مطرح بود این بود که اولا ایشان تجربه مدیریتی در چنین سطحی نداشتند و ثانیا میان مسئولیت های اجرایی ایشان تاکنون، چند سالی وقفه و فاصله افتاده بود.
در این 10 سال اتفاقات زیادی در حوزه علم و فن آوری افتاده بود و همین امر انگیزه بنده را برای مطرح کردن این موضوعات با ایشان دوچندان کرد.
پرچمدار علم و فن آوری رهبری هستند/ رهبری اجازه ندادند فناوری هوافضا در مذاکرات هسته‌ای مطرح شود
اولین نکته ای در جلسه مطرح کردم این بود که در جمهوری اسلامی برای مقاومت در برابر هجمه های وسیع جهانی علیه کشور و حفظ روحیه استقلال طلبی، پرچم علم و فن آوری تنها دست وزیر علوم نیست بلکه رئیس جمهور نیز به تنهایی هدایت علم و فن آوری را در دست ندارد و پرچمدار علم و فن آوری رهبری هستند.
این موضوع برای ایشان با ارائه مثال‌های متعددی مطرح کردم. به عنوان مثال در خصوص فن آوری هسته ای، کشور های صنعتی حتی داشتن علم و فن آوری صلح آمیز را برای ما بر نمی‌تابند اما بمب اتمی را برای خودشان مجاز می دانند و عرصه علم، عرصه ای است که می تواند به خط قرمزهای آنان نزدیک شود و حساسیت رهبری به همین دلیل است.
دشمن خیلی علاقه مند بود فناوری هوافضا را هم در دستور کار مذاکرات قرار دهد اما رهبری اجازه چنین کاری را ندادند. فن آوری های دیگری از قبیل فن آوری فن آوری های نانو تکنولوزی و فناوری های زیستی، مواردی هستند که اهمیت بالایی دارند، خصوصا آنکه در زمان جنگ 8 ساله، آسیب های فراوانی در حملات شیمیایی دشمن دیده بودیم.
بده‌بستان کمپانی پژو و وزارت صنایع دولت اصلاحات/ از فرجی دانا خواستم درخواست ملاقات با رهبری را داشته باشد
به ایشان متذکر شدم که در هر کدام از این موارد اگر حمایت های همه جانبی رهبری نبود، همه ظرفیت های علمی کشور به تعطیلی کشیده شده بود. به عنوان مثال در صنعت خودرو که صنعتی راهبردی نیست، با یک بده بستان میان کمپانی پژو و وزارت صنایع دولت اصلاحات، طراحی خودروی ملی ما متوقف شد. بعد از آن هم تمام نخبگانی که در طراحی خودروی ملی فعالیت می کردند، جذب کمپانی های خارجی شدند. این وضعیت صنعت خودروی ما بود که خودکفایی در آن اهمیتی برای غرب نداشت، چه رسد به صنایع راهبردی که اجازه حرف زدن درباره آن را هم به ما نمی دادند.
به آقای فرجی دانا به عنوان وزیر علوم این نکات را متذکر شدم و از ایشان خواهش کردم که حتما درخواستی برای ملاقات با رهبری داشته باشند، چرا که در گذشته نصایح رهبری و گره گشایی ایشان در مسائل علمی را دیده بودم که چطور به اشاره ای مشکلات اساسی را حل می کردند و موانعی که بعضا به دلیل برخی نگاه های مدیریتی ایجاد می شد را کنار می زدند.
مقام معظم رهبری به دلیل اینکه پرچمدار علم و فن آوری هستند به مسائل مربوط به علم و فن آوری شدیدا توجه دارند.
حساسیت رهبر انقلاب به پیشرفت علم و فناوری
ممکن است به ذهن متبادر شود که وقتی رهبری در خصوص جدی بودن موضوع پیشرفت علم و فن آوری در کشور تاکید می کنند، این فرمایش بیشتر جنبه اغراق آميز دارد. با این حال رهبری اخیرا در دیدار با اساتید کشور در ماه مبارک رمضان فرمودند که یک تور علمی برای مسئولان گذاشته شود تا با دست آورد های علمی کشور آشنا شوند و بدانند که پای میز مذاکره دست خالی نیستند.
شاید این مثال بهتر بتواند گویای مطلب باشد: بنده از سال 1349 به عنوان دانشجو وارد دانشگاه شدم و تاکنون بیشتر عمر خود را در دانشگاه صنعتی امیرکبیر، حضور مستمر داشته ام و همیشه فکر می کردم که به فعالیت های علمی دانشگاه، نقاط قوت و اقداماتی که انجام می شود، اشراف کامل دارم. تا اینکه در زمانی که معاون پژوهشی دانشگاه شدم، یکی از اساتید از بنده دعوت کرد تا در آزمایشگاه تحقیقاتی ایشان از پروژه استراتژیکی که در حال اجرا بود دیدن کنم.
در حین ارائه این پروژه از سوی این استاد محترم، به من اشاره ای کرد و گفت که در همین مکانی که شما ایستاده ای، دو سال پیش رهبری با محافظانشان آمدند و من این گزارش را خدمت ایشان ارائه کردم.
بنده این را می گویم که رهبر انقلاب از من که تمام زندگی ام در حوزه علمی سپری شده، اشراف بیشتری نسبت به دانشگاه و فعالیت های علمی دارند و همه این ها را به وزیر علوم یادآوری کردم.
رهبری علاوه بر اینکه مسئله تولید علم را سیاست گذاری می کنند، در برخی موارد که کار با مشکل مواجه می شود، وارد عرصه عمل هم می شوند و حتی برخی مسائل اجرایی از قبیل بودجه پژوهشی نیز پیگیری می کنند.
در یک سال اخیر شاهد آسیب‌هایی در حوزه آموزش عالی بوده‌ایم/ برخی در کشور به توسعه به مفهوم غربی اعتقاد دارند
بعدها که معاون پژوهشی وزیر علوم شدم، با توجه به ارتباط هایی که برقرار شد متوجه این مساله شدم که اگر مرکز تحقیقات برخی از دانشگاه های ما در کشور چند روز تعطیل شود، بخشی از صنایع راهبردی ما با مشکل مواجه می شود.
در این یک سال اخیر، آسیب هایی را در حوزه آموزش عالی مشاهده کردیم و تمام تلاشمان در جهت رفع آن بوده، اما برخی دوستان اهمیت لازم برای آن قائل نیستند. متاسفانه در کشور ما برخی که به توسعه به مفهوم غربی اعتقاد دارند، فکر می کنند که خیلی عقب افتاده ایم و باید فقط به فکر رسیدن به غربی ها باشیم در حالیکه اگر درست حرکت کنیم، نه تنها عقب افتادگی به وجود آمده را جبران می کنیم، بلکه پیشتازی را هم باید به دست بگیریم، چراکه دسترسی و اعتقاد به وحی، احادیث و روایاتی داریم که انتهای راه را مشخص کرده و اگر این کار انجام ندهیم، ظلمی مضاعف به کشور و مکتبمان کرده ایم.
در میان افراد جامعه اکثریتی وجود دارد که فرمایشات رهبری را رصد، درک و اجرایی می کنند که به عنوان نمونه می توان از شهدای هسته ای در این زمینه نام برد که کار در عرصه علمی را خدمت به امام زمان (عج) می دانستند. دسته ای هم به پیشرفت علمی و اهمیت آن آگاهند اما خودشان را به ندانستن می زنند. اینها اقلیتی هستند که به دلایلی مغرض هستند، البته می توان خوشبینانه آنها را غرب زده دانست؛ ولی اکثریتی که وجود دارند و برخی از آنها گاهی مخالفت می کنند، عمدی نیست و وظیفه رسانه ها روشنگری در این زمینه است تا اینها بفهمند که فن آوری های نوین چه برکتی برای کشور دارد. اقتدارزایی و ثروت زایی آن تا چه حد است.
اینکه عده ای کمپین راه می اندازند تا این گونه القا کنند که فن آوری راهبردی چه دستاوردی برای ما دارد، مغرض هستند یا غرب زده هستند و راهی هم برای توجیه آنان وجود ندارد، چراکه کسی را که خودش را به خواب زده نمی شود از خواب بیدار کرد.
برای آن دسته ای که آگاهی ندارند و در خواب هستند، وظیفه داریم به قدری روشنگری بگذاریم تا حساسیت آن را همه درک کنند و بفهمند که در این جهان کس دیگری نیست که ما را یاری کند، خصوصا کشورهای صنعتی که تمام تلاش خود را به کار گرفته اند تا ما را محدود کنند.
ما باید در زمانی که با دنیا مذاکره می کنیم، آنقدر دستمان پر باشد که تا احساس ضعف نداشته باشیم.
ما اگر به عنوان مثال همین توانمندی های فناورانه را نداشتیم، می آمدند وقت بگذارند و با ما مذاکره کنند؟چطور کشور های دیگر رئیس جمهورشان چند سال در نوبت ملاقات با رئیس جمهور آمریکا می ماند. یا شاه را که به یاد داریم، افتخار می کرد بعد از انتظاری طولانی فرصت شده تا به دست بوسی رئیس جمهور آمریکا برود. حتی معاون رئیس جمهور با او ملاقات می کرد و خیلی کوتاه هم رئیس جمهور را می دید.
به دستاوردهای فعالیت های علمی کشور در فضای دانشگاهی کردید قاعدتا یکی از نیازهایی که جامعه دانشگاهی کشور بتواند به آن اهداف و ماوریت های علمی خودش دست پیدا کند این است که از یک سری حواشی به دور باشد.
افرادی می خواهند اهداف دیگری را در محیط دانشگاهی پیاده کنند
یعنی ما محیط دانشگاه ها را یک محیط علمی برای سعی و تلاش و کوشش در همه عرصه ها بدانیم. از طرف دیگر ممکن است فیتیله فعالیت های علمی پایین کشیده شود و یک سری فعالیت های سیاسی جایگزین آن شود. آیا می شود این را هم یک احتمال دانست که افرادی می خواهند این فعالیت ها کمرنگ شود و به گوشه ای برود دوست دارند ماموریت ها و اهداف دیگری را در محیط دانشگاهی پیاده کنند.
اگر سخنرانی های مقام معظم رهبری را رصد کنید، تعداد استفاده از واژه های «علم» «فناوری» «صنایع دانش بنیان» «اقتصاد مقاومتی» « نقشه جامع علمی» اگر این واژه ها را جستجو کنید متوجه نقش رهبری می شوید.
در این 10 سال اخیر، تحولات بزرگی در حوزه علم و فناوری در کشور رخ داده است. این تحولات به قدری گسترده شده که سازماندهی های جدیدی نیاز دارند. یادم نمی رود وقتی دانشجوی لیسانس بودم در سال 50 یا 51 ، که زمان اخذ پایان نامه فارغ التحصیلی بود، علاقه داشتم به امور راهبردی. یکی از اساتید گفت که قرار داست طراحی و ساخت یک زیردریایی را برعهده بگیرد به من هم گفت برویم کار کنیم.
من هم با خودم گفتم پروژه فارغ التحصیلی خوبی می‌شود. یک سال تمام پشت درب اتاق ایشان می رفتم و مدام می گفتند صبر کن، در نهایت به من رک گفت :«فلانی! آمریکایی ها نمی گذارند چنین کاری در ایران انجام شود تو برو سراغ کاری دیگر.»
بعد از انقلاب حرکت هایی انجام شد و الان این گسترش به گونه ای بوده که مثلا حدود 10 سال پیش، حضرت آقا یک ساختار جدید به نظام علم و فناوری کشور اضافه کردند، معاونت علم و فناوری. چون گاهی اوقات زیرساخت ها کشش ندارند و باید تکمیل شوند.
در این حوزه علم و فناوری سه امر کلان وجود دارد.یکی حوزه آموزش عالی ، یعنی علم و فناوری در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی.همه علم و فناوری در آموزش عالی خلاصه نمی شود.
یک حوزه بسیار جدی تر بعد از دانشگاه هاست. اتفاقا ما در نقشه جامع علمی بیشتر به همین بخش پرداختیم. برگردیم به زمانی که از وزارت علوم استعفا داده بودم و تصمیم داشتم که بیشتر بر نقشه جامع علمی وقت بگذارم. خبرنگاری از من پرسید که بزرگترین آسیب علم در کشور ما چیست؟ گفتم علم نسبتا خوب تولید می شود اما در ایران مشتری و بازار ندارد. ما بازار را دست غربی ها و کشور های خارجی مثل چین داده ایم، بعد به دانشجو درس می دهیم و فارغ التحصیلش می کنیم.
از بیش از حد سیاسی کردن دانشگاه ها پرهیز کنید
خب فارغ التحصیل می شود و بعد هم بیکار است. بحث علم و جامعه، در قسمت جامعه کشش بازار و نیاز علم و فناوری بسیار مهم است که رهبری به آن توجه کردند و فرمودند:«کاری که من می گویم، کاری نیست که در یک وزارت خانه قابل انجام باشد. در حوزه نزدیک رئیس جمهور معاونتی ایجاد کنید.» ما این تقسیم بندی را در نقشه جامع علمی انجام دادیم و واقعا انتظار داشتیم که در حوزه آموزش عالی و علم و فناوری، پژوهش در حد این حوزه آموزش عالی در وزارت های علوم و بهداشت مدیریت شود.
واقعیت این است که الان که نگاه می کنیم، نگرانی هایی داریم و معتقدیم به این موضوع خوب پرداخته نمی شود. در جلسه معارفه یکی از روسای جدید دانشگاه بودیم، که من گفتم :«ببینید از بیش از حد سیاسی کردن دانشگاه ها پرهیز کنید. اگر دیدید دانشجویی در هر ترمی 90 درصد وقتش در کار سیاسی است، یعنی درس نمی خواند. آیا ما می گوییم در سیاست وارد نشوند؟ خیر اینطور نیست. هر دانشجویی 10 تا 15 درصد زمان آزاد دارد. اگر خوب وارد میدان سازندگی و سیاست و مدیریت نشود و تجربیاتی در حد سن خودش نداشته باشد، با مسائل دیگر مشغول می شود. شغل اصلی یک دانشجو، استاد و مدیریت دانشگاه به حرکت در آوردن موتور علمی کشور است. ما الان چند سالی است زبانمان مو در آورده است می توانیم این دانشجویان دکترا که دارای مشکلات مالی فراوان هستند را به راحتی با بودجه کمی حمایت کنیم.
عدم حمایت مالی وزارت علوم از دانشجویان دوره دکتری/ وزارت علوم باید قاعده گذاری و نظارت کند
همانطور که الان کشور های غربی این کار را انجام می دهند و با حمایت های مالی گوناگون این دانشجویان و سرمایه های انسانی ما را جذب می کنند. متاسفانه مسوولان وزارت علوم این موضوع را در بودجه امسال در نظر نگرفته اند. می دانید چه حجم عظیمی از نخبگان ما جذب کشور های دیگر می شوند؟ واقعا نگران کننده است. ما تلاش می کردیم اما انجام نمی شد. بودجه سال 93 هم آمد اما خبری نبود و ردیفی برای این موضوع مهم در نظر گرفته نشده است.
طبیعی است، چون باید از مجلس درخواستی شود تا آنها انجام شود. وزارت علوم برای اینکه به این کار ها برسد به جای اینکه دانشگاه داری کند باید قاعده گذاری و نظارت کند. کمک و پیشنهاد کردیم که هیئت امناها با ساز و کار مناسبی در دانشگاه ها فعال شوند.
دانشگاه ها باید جوابگوی نظام باشند و در جهت سیاست های کلان حرکت کنند
چون صد ها دانشگاه کشور به قدری مشغله برای وزارت علوم ایجاد می کنند که ممکن است بهانه خوبی باشد که وزارت علوم بگوید من به این مسائل نمی رسم همین که مدیریت دانشگاه ها را انجام دهم کافی است.
جمع بندی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی کردیم این است که دانشگاه های کشور متعلق به یک وزارتخانه نیستند که دانشگاه های کشور حتی متعلق به قوه مجریه هم نیستند. دانشگاه های کشور برای کل نظام نیرو تربیت می کنند. فلسفه اینکه حضرت امام (ره) تصمیم گیری درباره روسای دانشگاه ها را به شورای عالی انقلاب فرهنگی واگذار کرد چون روسای سه قوه آنجا حضور دارند. دانشگاه های ما باید جوابگوی نظام باشند و در جهت سیاست های کلان حرکت کنند. حرف ما این است که هیئت های امنا برنامه های دراز مدت دانشگاه ها را بدست بگیرند. البته اعضای هیئت امنا با سازوکاری مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی می باید مورد بررسی و تایید قرار گیرند باشد.
وزارت علوم 90 درصد انرژی خود را صرف تغییر روسای دانشگاه‌ها کرده است
یک سال است بر سر این مسئله چانه میزنیم. نگاه کنید. در یک سال اخیر 90 درصد انرژی وزارت علوم صرف تغییر روسای دانشگاه ها شده است. این یعنی دانشگاه داری به ضعیف ترین شکل ممکن، که دائم هر روز بر سر تغییر روسا بحث است. جالب اینکه وقتی رئیس دانشگاه عوض می شود آن وقت تا انتهای مدیریت دانشگاه از معاون تا مدیر کل ها باید تغییر کنند. معلوم نیست در این وزارت خانه چه زمانی می خواهند به حرکت شتابدار علمی بپردازند. اگر این حرکت کند شود بسیار خطرناک است . به طور طبیعی وقتی ما به این تغییرات گسترده مدیریتی مشغول شویم این اتفاق هم رخ خواهد داد.
این مدلی که فعلا ما اعتقاد داریم ناکارآمد است. یا بگوییم فشار و تولید علم و فناوری در حوزه آموزش عالی وزارت های علوم و بهداشت. اقتصاد دانش بنیان، بازار و صنعت دانش بنیان در حوزه معاونت فناوری . بنابراین در این مدل شرکت های دانش بنیان حرفه ای در معاونت علمی می گنجند. اخیرا البته اعلام رسمی نشده، شنیده ام موافقت نامه ای جدا از نقشه جامع بین وزیر محترم علوم و معاونت علمی امضا شده که شرکت های دانش بنیان را در اختیار وزارت علوم قرار دهد. شما به تولید علم و فناوری چقدر رسیده اید که حالا به اقتصاد دانش بنیان وارد شوید؟ من مطمئن هستم این حوزه لطمه می خورد و با مدلی که ما در ستاد جامع علمی مطرح کردیم همخوانی ندارد.
خواهش ما این است که به کار اصلی خود یعنی توسعه علم و فناوری بپردازند دانشجویان ما در 10 سال اخیر تجربه بسیار خوبی داشتند و تجربه بسیار خوبی پیدا کرده اند در رقابت علمی و حتی کار سیاسی هم می کند اما در جایگاه درست خودش اما اگر اینن جو بهم بخورد متاسفانه اتفاقات بدی رخ می دهد.
وی در این گفتگو در پاسخ به اینکه اشاره کردید که کلیت نظام بحث علم، آموزش عالی و دانشگاه را زیرمجموعه یک وزارتخانه یا یک قوه نمی‌داند و این موضوع فرا قوه ای است. قائدتا پیش بینی‌های قانونی هم در این زمینه به وجود آمده است. به عنوان مثال شورای عالی انقلاب فرهنگی برای راهبری موضوعاتی از این دست ، طراحی شده است. آیا متولیان امروز دستگاه های علمی کشور به این روال قانونی احترام می گذارند؟ گفت: احترام گذاردن یک مسئول به شورای عالی انقلاب فرهنگی، احترام گذاشتن به خود آن مسئول است. چراکه در این شورا، جمعی از فرهیختگان کشور برای کمک به علم و فرهنگ گرد آمده اند و اگر وزیر علوم بخواهد هوشمندانه کار کند، باید ارتباطی تنگاتنگ داشته باشد. در شورای عالی انقلاب فرهنگی ظرفیت عظیمی وجود دارد که آن هم بر گرفته از ظرفیت های رهبری است که از جانب ایشان در این شورا ساری و جاری شده است.
برخورد سیاسی وزارت علوم با تبصره آیین‌نامه مدیریت دانشگاه‌ها
به عنوان مثال اولین نکته ای که با وزیر علوم در خصوص انتصابات مطرح شد این بود که ما نظری درباره مخالفت یا موافقت با انتصاب یک فرد نداریم. نظر ما این بود که اگر قرار است، بدعت جدیدی در عزل و نصب ها صورت گیرد، قبلا آیین نامه آن در شورا به تصویب رسیده باشد.
برای اینکه خلا آیین نامه مدیریت دانشگاه ها جبران شود، تبصره ای وجود داشت که با آن سیاسی برخورد شد. البته بنده چندین بار نسبت به این موضوع گلایه کرده ام و الان نیز صریح تر اعلام می کنم.
این موضوع حتی در دولت قبل نیز اصطکاک‌هایی را ایجاد کرد. مشکل در اینجا بود که در این یک سال اخیر، رئیس دانشگاهی که مشغول به کار بوده و از شورای انقلاب فرهنگی که متشکل از نخبگان و فرهیختگان طیف های سیاسی مختلف است، رای اعتماد گرفته، برکنار می کند و دانشگاه در خلا مدیریتی می افتد. بعد از آن فردی با سلیقه سیاسی وزیر علوم منصوب می شود که مشخص نیست بتواند از شورا انقلاب فرهنگی رای بگیرد.
البته انتصاب رئیس دانشگاه در حق وزیر علوم است اما لازم است، در ابتدا با نامه ای رئیس جدید را به شورای عالی انقلاب فرهنگی معرفی و نظر این شورا درباره ایشان بررسی شود. شاید این روند حداکثر دو ماه زمان ببرد و فعالیت دانشگاه را با مشکل مواجه نمی کند. از سوی دیگر اگر کسی نتوانست رای شورا را بگیرد، با آبروی او بازی نشده باشد، چراکه ممکن است این فرد در سمت های دیگر بتواند برای کشور مفید و تاثیر گذار باشد.
با رعایت نکردن این تبصره، ضربه‌های اجتماعی به افراد معرفی شده وارد شد. این افراد در حالی منصوب شدند که نتوانستند رای شورا را بگیرند یا زمینه رای آوردن را نداشتند.
رعایت این تبصره را برای کمک به دولت پیشنهاد کردیم و 22 نفر از اعضای شورای عالی که از طیف های مختلف سیاسی نیز بودند، این پیشنهاد را مطرح کردند.
اگر این ماده تصویب می شد اتفاقاتی چون روند تعیین رئیس دانشگاه تهران اتفاق نمی افتاد. در حال حاضر نیز برای دانشگاه صنعتی شریف همین اتفاق افتاد و فردی را به صورت محرمانه اعلام کردند که اگر رای آورد، منصوب شده و اگر رای نیاورد هم با آبروی او بازی نمی شود.
بازگشت به این اصل بعد از یک سال فعالیت دیر است. دوستان باید قبول کنند افرادی که در این شورا حضور دارند، سوابق متعدد و ارزشمندی دارند. در میان این افراد، معاون رئیس جمهور، وزیر، رئیس جمهور ، روسای قوا و نمایندگان حضور دارند که نباید با آنان سیاسی برخورد می شد.
حداکثر دو ماه زمانی که شورا برای تصمیم درباره روسای دانشگاه ها گرفته بود کجا و آنچه که امروز اتفاق می افتد کجا. در حال حاضر برخی دانشگاه ها سرپرستانی دارند که بیش از 6 ماه است، حکم سرپرستی دارند که حضورشان در دانشگاه مبنای قانونی ندارد. این افراد هنوز برای رای گرفتن به شورا نیامده اند و اگر بیایند هم شرایط لازم برای گرفتن رای اعتماد را ندارند که این موضوع هم از جانب رئیس شورا نیز مورد تایید قرار گرفت.
شما در جلسات مختلف شورای انقلاب فرهنگی حضور داشتید رویکرد موجود در وزارت علوم منحصر به همین وزارت است چراکه شنیده می شود آقای رئیس جمهور نیز نسبت به اتفاقات این وزارت خانه گلایه داشته‌اند...
تیم هایی آغاز به کار کرده اند تا جو منفی را در دانشگاه ها توسعه دهند
تجربیات گذشته کشور را واکسینه کرد، من معتقدم در پشت پرده کلید خورده که آن اتفاقات تکرار شود، نمی خواهم بدینانه نگاه کنم که آقای دکتر فرجی هم عامدامنه جزء این جریان است. شاید به دلیل نداشتن تجربه باعث این واکنش ها شده اما بدانند دیگر دانشجویی که مزه رشد علمی را چشیده است اجازه نمی دهد عده ای با شیشه شکستن به فضای علمی کشور خدشه وارد کنند.
بخواهم پاسخ سوال شما را صریح بدهم، بله تیم هایی آغاز به کار کرده اند تا جو منفی را در دانشگاه ها توسعه دهند. به صراحت تاکید می کنم این ماده واحده را بدهید آدم های بی طرف هم ببینند برای اصلاح تبصره ماده 4 قانون مدیریت بیش از 22 نفر از اعضای شورا عالی انقلاب فرهنگی مصر بودند. هر ادم بی طرفی ببیند که با اجرای ان آیا موجبات این مهیا نمی شد که این همه وقت از وزارت علوم و دانشگاه های ما گرفته نشود! من در بسیاری از این مدیران دانشگاه ها می دیدم که اصلا ادم های افراطی نبودند و بیشتر چهره علمی بودند چه شد، مگر این دولت با شعار اعتدال رای نیاورد این دولت که شعار اصلاح طلبی نداده بود؟!
25 رئیس دانشگاه همه اصلاح طلب هستند و صفر تا اصولگرا
خیلی از این رفتارهای روسای دانشگاه ها اعتدالی بود پس چرا انها را عوض کردید . ما نصیحت های خود را خصوصی اعلام می کنیم، من در حضور رئیس جمهور و وزرای علوم و بهداشت اعلام کردم اقای رئیس جمهور شما با شعار اعتدال رای آوردید و الان هم در جاهای مختلف تاکید می کنید که برای شما اصولگرای معتدل و اصلاح طلب معتدل فرقی نمی کند، درسته؟! ایشان تایید کردند. گفتم آقای وزیر علوم آماری بدهند در رابطه با روسای دانشگاه های تغییر پیدا کرده، ایشان گفت شما بگویید، گفتم این آمار را جوان هایی با کار تحقیقاتی بدست آوردند اگر غلط است شما تصحیح کنید که نکردند معلوم شد درست است، گفتم 25 رئیس منصوب شدند همه اصلاح طلب هستند و صفر تا اصولگرا این چه اعتدالی است؟!
معتقدم رئیس دانشگاه باید معتقد به رهبری باشد حالا سلیقه ها ایرادی ندارد.
اشاره کردید برخی ها حرکاتی را کلید زده اند برای به حاشیه کشاندن دانشگاه ها برخی دیگر هم از وزرای در سایه در این وزارت خانه یاد کردند برخی از مسئولان ارشد دولتی هم با صراحت می کگویند اگر فرجی دانا هم استیضاح شود این خط ادامه می یابد.
نفوذ افراطی‌ها به وزارت علوم
بسیاری از افراد که به دنبال حاشیه سازی هستند سوابقشان روشن است حتی چهره های علمی هم نیستند، نحو استخدام اینها ارتقا یافتن و حتی مسئولیت گرفتن اینها خارج از عرف شاسته سالاری است سیاسی کاری بیش از حد و افتادن در وادی عمل گرایی صرف بدون دقت به اهداف انقلاب اینها را از مسیر انقلاب کم کم جدا کرده کسی که تن بدهد دانشگاه ماه ها در اتش فتنه و آشوب بسوزد و کار علمی تعطیل شود چه جایگاهی دارند؛ بعضی از مردم فرش زیر پای خود را برای تحصیل فرزندشان فروختند و انتظار دارند در دانشگاه فرزند انها چیزی یاد بگیرد نه اینکه هیزم اتش سیاسی کاری دیگران شود.
بدانند که دیگر نظام به این افراد فرصت نمی دهد شاید مخفیانه نفوذ کننند اما نمی توانند حرکت قطاز علم را در کشور متوقف کنند ما و شورای انقلاب اجازه نمی دهیم حتی سرعت این قطار کم شود.
بروند جلسه مخفیانه بگیرند من به مسئولان فعلی و البته اینده این وزارتخانه توصیه می کنم کعه درگیر این حاشیه سازی ها نشوند و فریب نخورند.
مسئولان آموزش عالی کشو درگیر دعواهای سیاسی هستند
من می‌بینم برخی از مسئولان آموزش عالی کشور بجای اجرای وظایف خود که ما مصوب کردیم مانند اجرای نقشه جامع علمی کشور که به کندی پیش می رود درگیر دعواهای سیاسی هستند.
گویا در دولت فعلی نگاهی حاکم شده است که هر چه در دولت قبل بوده است یکسره سیاه و چرک است، تمامی اقدامات را غیر قانونی معرفی کرده و تلاش گسترده ای برای اتهام زدن به دولتمردان گذشته صورت می پذیرد، بر همین اساس اخیرا بحث بورسیه ها به صورت جدی مورد بحث قرار گرفته به نحوی که تمامی بورسیه های دولت قبل را بی سواد و از نزدیکان رئیس جمهور معرفی کردند این اتفاق فارغ از دعواهای سیاسی می تواند موجب واکنش منفی بخشی از افکار عمومی و بی اعتمادی آنها به کل نظام شود با توجه به جایگاه و شناختی که دارید این نوع سیاه نمایی ها خصوصا در فضای علمی کشور چه اثار و تبعاتی را می تواند به همراه داشته باشد؟!
ما به علت توسعه علمی و دانشگاهی و از سوی دیگر پیری و جایگزین کردن نیروی انسانی جوان خصوصا در شهرستان ها باید به تربیت اعضا هیئت علمی توجه جدی کنیم.
من به شما بگویم اتفاقا این جریان بورس به سمت نیروهای طرفدار انقلاب اسلامی رفته است فرد عشق به کار دارد ممکن است بعضی از ویژگی ها را نداشته باشد. اینکه به کل ماجرا حمله کنیم ناپسند است.
پیشنهاد ایجاد کمیته ویژه برای بررسی بورسیه دولت های بعد از جنگ
اتفاقا فرصت خوبی است تمامی بورسیه های دولت‌های بعد از جنگ چه دولت سازندگی چه دولت اصلاحات و چه دولت اصولگرا را در کمیته حقیقت یابی که بی طرف باشد بررسی شود. در تمام دنیا بورس شدن افتخار است حالا آمدن این افراد را زیر سوال بردیم ؛ مجلس بیاید یک کمیته ویژه تعیین کند .به نظر من در دولت قبل بورسیه ها دارای اشکال اساسی نبودند و اشکالات جزئی هم قابل حل است.
اما خوب است دوره های قبل هم بررسی شوند به قول معروف یکبار برای هیمشه...
خیلی ها معتقدند که دانشگاه با ابن شیوه از مدیریت و عملکرد می تواند آبستن حوادث ناگواری باشد، پیش بینی شما از فضای علمی و دانشگاهی کشور چیست؟!
من نگران هستم، ولی با شناختی که از بدنه دانشجویی واساتید کشور دارم خصوصا افرادی که مزه توسعه و پیشرفت علمی را چشیده اند، نگرانی ام کم است. من یادم هست که در همین دانشگاه امیر کبیر 5 شهید گمنام را را قرار است تشیع و دفن کنیم اعلامیه باران داشگاه شد که اجازه نمی دهیم اینکار را بکنید به نحوی که همه ترسیده بودند که نکند همه دانشگاه واقعا مخالف است.
رئیس وقت دانشگاه هم از نگرانی تصمیم گرفته بود جمعه اینکار را بکند من سفت و سخت ایستادم، می دانستم که دوشنبه شلوغ ترین روز دانشگاه است گفتم چند روز را تبلیغ می کنیم و دوشنبه تشیع شهدا را انجام می دهیم.که آهای مخالف و موافق 5 روز فرصت سازماندهی دارید و چه جمعیت انبوهی برای دفاع از شهدا آمدند و مخالفان در مقابل این جریان کلان هیچ بودند.واقعا هم جواب دادالبته برخی هم مخالف بودند و خصوصی اعلام کردند ولی مقابله نکردند تازه این در سیاسی ترین دانشگاه این کشور است. واقعا دیگر وقتش است که کرسی های ازاد اندیشی را جدی بگیریم .
در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران جوان؛
زمان اعلام نتایج قرعهکشی خودرو‌های وارداتی اعلام شد
در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران جوان مطرح شد؛
بازسازی صدای هنرمندان فقید رادیو با کمک هوش مصنوعی
