کسری بودجه چگونه رخ می دهد؟

به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران، کسری بودجه هنگامی رخ می‌دهد که دولت (و یا هر نهاد دیگری) بیش از درآمد خود پول خرج کند. در برابر کسری بودجه، مازاد بودجه وجود دارد. به کسری بودجه انباشته شده طی چند سال بدهی دولت گفته می‌شود. تامین کسری بودجه معمولاً از طریق استقراض داخلی و یا خارجی انجام می‌شود.

دلایل رخ دادن کسری بودجه

عدم کنترل و ساماندهی صحیح هزینه‌ها و درامدهایی دولت منجر به ایجاد کسری بودجه می‌شود. برای محاسبه میزان کسری بودجه در اقتصاد ایران، اختلا ف بین درآمدها و پرداخت‌های دولت اندازه گیری می‌شود. درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز، مالیات‌ها، فروش ارز، انحصارها و مالکیت دولت، فروش کالاها و خدمات، بهره دریافتی بابت وام‌های پرداختی دولت به خارج و غیره جزء درامدهای دولت محسوب می‌شود.

روش های تامین کسری بودجه

برای تامین کسری بودجه از روش های استقراض از نظام بانکی، انتشار اوراق بهادار و استقراض از خارج از کشور بهره می برند که در ایران از هر سه روش برای تامین کسری بودجه استفاده می‌شود.

استقراض از نظام بانکی: تامین کسری بودجه از طریق استقراض از نظام بانکی به معنای افزایش نقدینگی و به دنبال آن افزایش نرخ تورم خواهد بود. در ایران عمده‌ترین راه تامین کسری بودجه، استقراض از نظام بانکی است. اما این راه تامین کسری بودجه چند سالی است که توسط مجلس ممنوع شده است.

انتشار اوراق بهادار: روی آوردن دولت به چاپ و انتشار اوراق بهادار (استقراض داخلی) به معنای افزایش تقاضای دولت برای اعتبارات است که اولین تأثیر آن در بازار پولی، افزایش نرخ بهره و به دنبال آن کاهش سرمایه گذاری بخش خصوصی است. اما کاهش سرمایه گذاری در کشور ما بیشتر به دلیل استقراض دولت از بانکها و کاهش قدرت استقراض بانکها به بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری می باشد. روند نرخ بهره در ایران بیشتر حالت دستوری است.

استقراض از خارج از کشور: تامین کسری بودجه از طریق منابع خارجی می‌تواند منجر به کسری در حساب جاری شود.

ارتباط بین کسری بودجه و تورم برای همه کشورها یکسان نیست 

آمار و ارقام نشان می‌دهد که ارتباط بین کسری بودجه و تورم برای همه کشورها یکسان نیست. برای مثال کشورهایی مانند فنلاند، فرانسه، ایتالیا و یا انگلستان با وجودی که کسری بودجه بالایی دارند، دارای نرخ تورم بسیار پایین هستند. برعکس، در کشورهایی مثل شیلی و مکزیک در برخی سالها مازاد بودجه داشته‌اند، ولی نرخ تورم دو رقمی را تجربه کرده‌اند. در کنار این کشورها باید به کشورهایی مانند رومانی و ترکیه اشاره کرد که با وجود کسری بودجه با تورم‌های بالایی نیز مواجه بوده‌اند.

ایران در این دسته بندی در گروه سوم قرار گرفته‌است. در ایران با توجه به مشکل تحریم ایران و سخت بودن استقراض خارجی، دولت برای جبران کسری بودجه ساده‌ترین راه، یعنی برداشت از صندوق ذخیره ارزی را انتخاب می‌کند. تبدیل این دلارها به ریال منجر به افزایش نقدینگی می‌شود که آن به نوبه خود با تاثیر بر روند عرضه و تقاضا منجر به تورم می‌شود.

 البته باید خاطر نشان شد، استفاده از منابع نفتی توسط دولت و همچنین انتشار پول بدون پشتوانه مالی توسط بانک مرکزی از عوامل دیگر تورم می باشد که ناشی از کسری بودجه دولت است.

انتهای پیام/