«شاهنامه شاه طهماسبي» رونمايي مي‌شود

به گزارش  حوزه ادبیات باشگاه خبرنگاران به نقل از روابط عمومي فرهنگستان هنر، عليرضا اسماعيلي، درپي پایان پروژه انتشار شاهنامه شاه‌طهماسبي اظهار داشت: «پروژه انتشار«شاهنامه شاه طهماسبي» پس از چندين سال تلاش مداوم با همكاري موزه هنرهاي معاصر تهران و حمايت بانك پاسارگاد به پايان رسيد و اين اثر ارزشمند در ارديبهشت سال 93 قبل از برگزاري نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران رونمايي خواهد شد.»

وي انتشار اين كتاب را مستلزم دقت فراوان دانست و تصريح كرد: «نظر به اهميت و جايگاه ممتاز اين كتاب ارزشمند، در تاريخ هنر ايران و جهان، چاپ آن به دقت نظر فراوان نياز داشت، بنابراين تمام تلاش دست‌اندركاران بر اين بود تا اين اثر، به نفيس‌ترين شکل ممكن منتشر شود.»

رييس موسسه متن در تاييد نهايي آخرين مرحله نشر اين اثر ارزشمند خاطر نشان كرد: «در طول انتشار اين كتاب از نظرات استادان و خبرگان بهره‌مند ‌شديم؛ استاد فرشچيان از جمله اساتيدي بودند كه از مراحل چاپ و نشر اين كتاب ابراز رضايت و آن را تاييد كردند.»

اسماعيلي در تشريح نگاره‌ها و فرم كتاب نیز گفت:« شاهنامه شاه طهماسبي حاوي تصاوير 116 نگاره، جلد، آستر بدرقه، سرلوح و ديگر تذهيب‌هاي موجود در موزه هنرهاي معاصر، به همراه 33 نگاره از موزه متروپوليتن، 10 نگاره از مجموعه خليلي در لندن، 9 نگاره از بنياد آقاخان، 3 نگاره از موزه هنرهاي ‌اسلامي قطر، 13 تصوير متن شاهنامه (نمونه خط و جدول بندي) و يک نگاره از موزه رضا عباسي تهران است كه هر كدام از اين نگاره‌ها، شرحي به دو زبان فارسي و لاتين دارد.»

وي متذكر شد، اين اثر ارزشمند پس از رونمايي در بهار سال 1393، در بيست و هفتمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران عرضه خواهد شد.

كتاب «شاهنامه شاه طهماسبي» در قطع سلطاني و با صحافي نفيس و قاب در 420 صفحه توسط انتشارات فرهنگستان هنر به چاپ رسيد. اين كتاب با مقدمه استاد «علي معلم دامغاني» و استاد «محمود فرشچيان»، همچنين «علي جنتي» وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي تدوین شده است. سخن رئیس موسسه متن و رییس موزه هنرهای معاصر نیز در بخش ابتدایی کتاب به چشم می‌خورد. خوشنويسي بسم‌الله و مقدمه‌هاي اين كتاب را نيز استاد «غلامحسين اميرخاني» بر عهده داشته است. بازسازي جلد آن نيز، توسط «مهدي مقيسه» به انجام رسيده است.»

«شاهنامه شاه طهماسبي»، نفيس‌ترين شاهنامه عصر صفوي با ‌٢٥٨ مجلس نقاشي از افسانه‌ها، اساطير و داستان‌هاي شاهنامه به‌شمار مي‌رود كه با منظومه‌ حماسي در يك‌هزار و ‌٢٠٠صفحه به خط نستعليق درآمده است. تاريخ آغاز شاهنامه‌ طهماسبي به دوره‌ سلطنت شاه اسماعيل صفوي، احتمالا به سال ٩٢٨ هـ.ق - يعني دو سال قبل از فوت شاه اسماعيل صفوي (٩٣٠ هـ.ق) - باز مي‌گردد. اين شاهنامه پس از تکميل، در حدود چهل سال در دربار صفوي باقي ماند. در سال ٩٨٣ هـ.ق كه سلطان سليم دوم در دربار عثماني زمام امور را به دست گرفت به منظور تحکيم روابط و به منظور تبريک ِ به تخت نشستن سلطان سليم دوم، هيأتي به دربار عثماني اعزام داشت. به گفته‌ «بوداغ قزويني» در «جواهر الاخبار» اين هيأت به سرپرستي شاه‌قلي، حاکم ايروان، مرکب از ٣٢٠ نفر از مقامات دربار و ۴٠ نفر بازرگان بوده است که هدايايي با تعداد اغراق‌آميز ١٩ هزار شتر با خود حمل مي‌‌كردند.

اين اثر نفيس تا اوايل قرن نوزدهم در دربار عثماني باقي ماند و ديگر خبري از آن به دست نيامد تا اين که در سال ١٩٠٣ م در نمايشگاه آثار هنر اسلامي در موزه‌ هنرهاي تزييني پاريس به نمايش گذاشته شد. صاحب آن در اين زمان «بارون دو روچيلد» است. سال ‌١٩٥٩ ميلادي آرتور هوتن، بازمانده‌ كارخانه‌هاي بلورسازي كورنينگ آن‌را از نوه بارون روچيلد خريد و شاهنامه طهماسبي در محافل هنري اروپا به «شاهنامه هوتن» تغيير نام داد.

او سال ‌١٩٧٠ براي رهايي از بدهي مالياتي، ‌٧٨ صفحه از اين شاهنامه را به موزه‌ «متروپوليتن» هديه داد. اواسط دهه ‌١٩٧٠، نامه‌اي به دولت ايران نوشت و پيشنهاد كرد تا باقي نسخ را به قيمت ‌٢٠ ميليون دلار به ايران بفروشد. اما گويا دولت ايران كه در آن زمان دچار كمبود منابع ارزي بود، موفق به خريد بقيه‌ نسخه‌ها نشد.

پس از آن هفت مجلس از نقاشي‌هاي شاهنامه در حراج كريستي لندن به قيمت ‌٣/١ ميليون دلار حراج مو فروخته شد. چند سال بعد، ‌٤١ نقاشي به گالري «اگينو» در لندن فروخته شد و از آن ميان تنها يك نسخه براي موزه‌ تازه‌ تاسيس رضا عباسي خريداري شد.

سال‌ها بعد هوتن برگ‌هاي باقي مانده از شاهنامه طهماسبي را به‌طور اماني به بانك لويدز لندن سپرد و از كريستي خواست تا آن‌ها را هم حراج كند. كريستي هم در طي دو سال ‌١٤ برگ از اوراق شاهنامه را به فروش رساند. همزمان با درگذشت هوتن، از ‌٢٥٨ مجلس نقاشي هاي آن نسخه، ‌١١٨ مجلس باقي‌مانده است.

سال ‌١٣٧٢ دولت ايران با پيشنهاد فرزند هوتن كه بنا به وصيت پدر مامور فروش شاهنامه شاه طهماسبي شده است، موافقت مي‌كند و با تلاش زنده ياد دكتر حسن حبيبي براي بازپس‌گيري باقيمانده اين شاهنامه، ‌با تابلوي زن شماره سه دكونينگ معاوضه مي‌كند و بالاخره اين تعداد نسخ به موطن اصلي باز مي‌گردد.

انتهای پیام/