مسجد کبود تبريز آماده پذيرايي از مسافران نوروزي

دکتر سيروس برادران شکوهي استاد دوره‌هاي تاريخ ايران در گروه  تاريخ دانشگاه تبريز مي‌گويد:  عظمت و زيبايي مسجد تاريخي کبود به قدري است که جهانگردان و سياحاني نظير شاردن فرانسوي ، کاتب چلپي ،  تاوارنيه ، مادام ديو لافوا ، دکتر فوريه ،  نادر ميرزا ، گروته و ...  در600 سال گذشته به بازديد از اين مسجد پرداخته‌اند  و  از مجد ، عظمت و شکوه اين بناي عظيم سخن گفته‌اند.

استاد سيد جمال ترابي طباطبايي پژوهشگر معاصر درباره اين مسجد تاريخي مي نويسد: در اکثر منابع و سفرنامه ها ، مدت ساخت مسجد کبود  را 30 سال دانسته اند.

وي مي افزايد: در ساخت بناي عظيم مسجد کبود از مهندسان متعددي استفاده شده است و  معماري بنايي با آن عظمت ، شبستان گنبدوار  و  حجرات جانبي ، خبر از آگاهي سازندگان آن به علوم مختلف از جمله  هندسه  و رياضي  مي دهد.

به اعتقاد  استاد طباطبايي کاشيکاري دقيق اين بنـا و خطوط باعظمت  به کاررفته  و  گل هاي  اسليمي ، همه اين مطلب را  تاييد مي کنند و  هنرمندان سازنده و پردازنده مسجد کبود از انواع کاشي هاي لاجوردي فيروزه اي  نفيس و  به غايت مرغوب در قطعات ظريف و هنرمندانه ،  شيوه معرق کاري معقلي پخته که  از  والاترين شيوه کاشيکاري با  تلفيق  آجرکاري در جهان اسلام حتي دوره درخشان هنر ايراني  يعني عصر طلايي  صفويه است ،  بهره  برده اند.

استاد حسين  نخجواني از محققان تاريخ کهن آذربايجان نيز معتقد است ، طرح ها ، نقوش و کتيبه هاي مسجد تاريخي کبود تبريز واقعا  بي نظير است و در دو طرف ورودي مسجد ، ظريف ترين و پرکارترين نوع کاشي معرق عالم وجود دارد که  تا  حال نظيرش را  سراغ نديده اند  و  شرح آن خالي از اشکال نيست  چون عرض خطوط سفيد گل ها از دو ميلي متر تا  3 ميلي متر تغيير مي کند  و  در قسمت وسط کلام ،  قال الله تعالي در متن آبي  و  به خط کوفي  تزيين سفيد رنگ  ميان پر مشکي در قسمت  پايين در متن آبي  و  طلايي با  ظريف ترين گل هاي سفيد  و  لچک مشکي با  همان ظرافت ،  معرق کاري شده اند .

به نظر استاد نخجواني از ديگر ويژگي‌هاي مسجد کبود قرار گرفتن آرامگاه خانوادگي سلطان جهانشاه  آخرين فرمانرواي سلسله قراقويونلوها در آن است که از نظر بافت ساختماني و معماري ، نوعي الحاقيه محسوب مي شود و اين بخش ، پيوندي ناگسستني با مسجد دارد تا وارد شونده با تاثيرپذيري که از فضاي ملکوتي صحن مسجد مي گيرد با خلوص نيت و آرامش باطني در محل حضور يافته و آرزوي آمرزش ابدي براي خفتگان  درون خاک  سردابه آرامگاه  مي نمايد.

صبوري پژوهشگر مساجد تاريخي ايران نيز درباره مسجد کبود مي گويد: سر در اصلي اين مسجد  با کاشي کاري  معرق  و کتيبه هايي زيبا  با خط ثلث و تابلوهايي با خطي کوفي  شامل سوره هايي از کلام الله مجيد از کامل ترين نمونه هاي معرق دوران معماري اسلامي به شمار مي رود  و  در داخل مسجد نيز آنچه همه  را مبهوت مي کند آرامگاه  داخل مسجد بود  که هنرمند با چيره دستي تمام از کاشي هاي لاجوردي ماهرانه استفاده مي کند به طوري که  هر بيننده اي را جذب  مي کند.

بابازاده محقق جوان ابنيه  تاريخي- مذهبي  نيز در گفتگو  با  واحد مرکزي خبر گفت: گنبد عظيم اين مسجد دلها را مي ربايد  و  با دقت در اين گنبد و  تقسيم وزن سنگين آن  روي پايه هاي متعدد  به استفاده از علم مهندسي هندسه  از سوي هنرمندان ايراني در دوره  تيموريان پي مي بريم  و همچنين با دقت در نقشه مسجد کبود در مي يابيم که در احداث اين مسجد از نقشه اي کاملا  هندسي و منحصر به  فرد استفاده شد که  هيچ گونه شباهتي با مساجد احداث شده  تيموريان ندارد  که تمام مسقف ساخته شده  و  آب و هواي کوهستاني تبريز  چنين تدبيري را  ايجاب مي کرد.

يکي از گردشگران مسجد کبود تبريز که به علت تبريزي  بودن همسر خود در اواخر اسفند به اين شهر سفر مي کند به خبرنگار ما مي گويد: هر موقع  به  تبريز سفر مي کنم  به  بازديد مسجد کبود مي شتابم  و واقعا  فضاي آرام بخشي دارد و اين شاهکار  معماري ايراني - اسلامي است.

بهادران مي افزايد: از هم ميهنانم مي خواهم  در سفر به  تبريز  حتما  براي بازديد از مسجد  کبود  برنامه ريزي  کنند.

مديرکل ميراث فرهنگي ،  صنايع دستي و گردشگري آذربايجان ‌شرقي  نيز مي گويد: نمايشگاه  عرضه محصولات صنايع دستي  و سوغات استان در رواق‌هاي فيروزه  جهان اسلام  عرضه مي شود.

آقاي محمدي مي افزايد:  همزمان با آغاز سال نو ، نمايشگاه هنرهاي سنتي و صنايع دستي و سوغات آذربايجان شرقي در رواق هاي مسجد کبود برگزار مي‌شود.

وي مي گويد: علاوه برعرضه  نمونه‌هاي  مختلف هنرهاي سنتي و صنايع دستي و سوغات نقاط مختلف استان ، گردشگران  و  بازديد کنندگان  شاهد اجراي زنده مراحل ساخت برخي آثار هنري در شماري از غرفه هاي اين نمايشگاه  خواهند  بود.

مديرکل  ميراث  فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان ‌شرقي مي افزايد : با توجه به استقبال گسترده گردشگران نوروزي که در سال هاي گذشته از چنين نمايشگاه هايي صورت گرفته ،  پيش‌بيني مي شود  امسال با  متنوع  و  پربار کردن هرچه بيشتر اين نمايشگاه ،  شاهد حضور خوب گردشگران  نقاط مختلف کشورمان  از هنرهاي سنتي آذربايجان شرقي باشيم.

آقاي محمدي  نمايشگاه هاي عرضه صنايع دستي را  تنها مختص به مسجد کبود نمي داند و مي گويد: در نوروز سال 92 نيز مانند روال سال هاي گذشته ،  شهرها  و  روستاهاي هدف گردشگري استان و همچنين برخي از اماکن ويژه گردشگري تبريز نيز ميزبان علاقه مندان به آثار هنري و صنايع دستي و سوغات استان خواهد بود.

وي مي افزايد:  بازارچه‌ها  و  نمايشگاه‌هاي صنايع‌دستي نوروزي در شهرستان‌هاي تبريز ،  مراغه ،  ميانه  ،  جلفا ،  اهر ،  مرند و  همچنين مجموعه هاي فرهنگي و تاريخي و طبيعي تبريز  مانند مسجد کبود تبريز ،  بوستان  ائل گلي ،  مجتمع هاي بين راهي و کمپ هاي  ورودي شهرستان هاي استان و  پارک‌هاي مسافر برگزار مي شود.

مديرکل  ميراث فرهنگي ،  صنايع دستي و گردشگري استان مي گويد: در نمايشگاه  صنايع دستي مسجد کبود ، هنرهايي از جمله منبت کاري ،  معرق کاري  و  نازک کاري چوب ،  شيشه‌گري سنتي ،  فرش هاي هنري ،  سفال و سفالگري ،  سبد بافي و لباس هاي محلي آذربايجان شرقي ارائه  مي شوند.

آقاي محمدي مي افزايد:  سنگ هاي قيمتي  و  نيمه قيمتي و  ساخت زيور آلات ،  قلم زني  روي مس ،  چرم و کفش ،  گليم  و  ورني بافي ، روسري چاپ باتيک ،  ممقان دوزي و  همچنين سوغاتي هاي متنوع خوراکي ديگر غرفه هاي اين نمايشگاه را تشکيل مي دهند.

وي مي گويد: نمايشگاه  صنايع دستي در رواق هاي مسجد کبود ، فروردين 92 آماده پذيرايي از گردشگران نوروزي آذربايجان شرقي خواهد بود.

مسجد کبود تبريز در  جهان اسلام  به  «فيروزه اسلام» مشهور شده و اين نامگذاري را  به  سبب رنگ منحصر به فرد کاشي هاي معرق و بسيار ظريف و زيباي نماي خارجي و دروني آن که  به گونه اي ماهرانه نصب شده  و  اغلب رنگ فيروزه اي و کبود هستند ، دانست ،  ولي عظمت مسجد کبود  به  عنوان يکي از 10  مسجد زيبا و ديدني و منحصر به فرد از لحاظ معماري جهان اسلام به علت  ملحقات زياد آن از  قبيل عمارت مظفريه ،  خانقاه ،  صحن  و  عبادتگاه هاي  دروني ،  کتابخانه ،  قرائت خانه و حوضخانه آن است  و علاوه بر آن قرار گرفتن اين  مسجد در  قلب  شهر تبريز  و  در جوار جاده ابريشم  بر مرکزيت و اهميت آن  افزوده  است./ي2