به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، اگر سفر ديروز ما به اروميه به شما خوش گذشته است به شما پيشنهاد مي کنيم با قسمت دوم سفرنامه اروميه همراه باشيد. نخستین جایی که به آن سفر می‌کنیم، یخچال دوقوز پله است. نام دیگر آن نه پله است. دوقوز در زبان ترکی به معنی عدد نه است.
چهارشنبه آخر سال در یخچال دوقوز پله یخچال دوقوز پله جایی که در قدیم محلی برای جمع‌آوری یخ و البته برگزاری مراسم چهارشنبه سوری بوده است. یخچال دوقوزپله در خیابان عسگرخان و در محله‌ای قدیمی به همین نام قرار دارد.
در کنار آن نهر کوچکی به چشم می‌خورد که اهالی از آن به اسم دره چای یاد می‌کنند. قدمت بنا به دوران قاجاریه برمی‌گردد. خوشبختانه بنای یخچال در گذر زمان آسیب زیادی ندیده است.کل بنا از سنگ تراشدار خاکستری و آجر ساخته شده است. از این مکان در گذشته برای تهیه و انبار یخ استفاده می‌شده است. همچنین سابق بر این مردم ارومیه در کنار این بنا مراسم چهارشنبه سوری را اجرا می‌کرده‌اند.
از قرار معلوم در این مراسم مردم به کنار نهر جنب یخچال می‌آمدند و در کنار حوضچه آن که آب نهر بدان می‌ریخت و فاصله‌اش با یخچال به ارتفاع 40 متر بود، مراسم برگزار می‌کردند. این بنای تاریخی هنوز در فهرست آثار ملی قرار نگرفته است اما هم‌اکنون تصویب عملیات تعیین حریم یخچال دوقوزپله مراحل نهایی خود را سپری می‌کند.
دیگر جاذبه گردشگری ارومیه مسجد سردار یا همان مسجد ساعتلو است. این مسجد در خیابان امام و در امتداد راسته غلام خان در بافت قدیمی شهر قرار گرفته است. فاصله مسجد تا مسجد جامع 500 متر است. علت نامگذاری آن به مسجد ساعتلو به دلیل نصب ساعت بزرگی سر در مسجد است. البته در حال حاضر خبری از ساعت نیست و آن را از محل خود خارج و در انبار مسجد نگهداری می‌کنند.
بنای این مسجد هم به دوره قاجار بازمی‌گردد. می‌گویند بانی آن فردی به نام عبدالصمدخان - جد اعظم عظیم السلطنه سردار - بوده است. مسجد دو شبستان بزرگ و کوچک مستطیل شکل دارد که داخل آنها دوازده ستون سنگی هشت ضلعی به چشم می‌خورد. محراب مسجد با کاشی‌های هفت‌رنگ و آیه‌الکرسی تزئین شده است.
در نزدیکی مسجد سردار و در ضلع شمالی خیابان امام مسجد دیگری به نام مسجد مناره به چشم می‌خورد. محله‌ای که مسجد در آن واقع شده است به نام محله امیرنظامی معروف است. قدمت مسجد به 200 سال قبل بازمی‌گردد. علت نامگذاری آن به مسجد مناره دو‌مناره بلند است که در دوره قاجاریه توسط حاج علی یارخان و حاج یدالله خان امیر نظامی افشار برای مسجد ساخته شده است.
مناره‌ها در جنوب شرقی مسجد قرار گرفته‌اند. در حد فاصل بند‌های مناره مسجد آجر‌های لعابدار مربع شکل کوچک به صورت مارپیچ قرار دارد. قسمت فوقانی مناره هم با کاشی‌های هفت رنگ تزيین شده است. ارومیه مساجد قدیمی دیگری نیز دارد که بازدید از آنها را به شما توصیه می‌کنیم. مسجد جامع و مسجد اعظم از جمله آنها هستند.
مسجد جامع قدیمی‌‌ترین مسجد شهر است که در خیابان اقبال و در وسط بازار قدیمی ارومیه قرار گرفته است و از طریق دو ورودی به بازار متصل شده است. شکل معماری مسجد نشان می‌دهد که قدمت آن به دوره سلجوقیان برمی‌گردد.البته آثاری از دوره ایلخانی نیز در محوطه آن کشف شده است.
در محراب مسجد تاریخ 676 هجری قمری به چشم می‌خورد. مسجد دربردارنده چندین کتیبه مختلف است که هر یک گویای یکی از دوره‌های تاریخی است. در ضلع غربی مسجد کتابخانه کوچکی برای مراجعان درست کرده‌اند. هنگام بازدید از مسجد نکته‌ای که جلب توجه می‌کرد کارکردن کمپرسور در فاصله چند متری مسجد بود که نشان می‌داد هیچگونه تدبیری در خصوص اثرات لرزش کمپرسور بر ساختمان قدیمی مسجد نشده است.
اما شاید بتوان گفت یکی از مشهور‌ترین جاذبه‌های گردشگری ارومیه بنای سه گنبد این شهر است. این بنا در اصل نام برجی در جنوب شرقی شهر است. در حال حاضر به دلیل گسترش ارومیه می‌توان گفت سه گنبد در مرکز شهر قرار دارد. تاریخ ساخت آن سال 850 هجری قمری است و می‌گویند آرامگاه بوده است. در ورودی سه گنبد سه کتیبه به خط کوفی قرار دارد که تاریخ محرم سال 580 هجری قمری را معرفی می‌کند.
اگر قرار باشد به این کتیبه‌ها استناد کنیم باید گفت بنا به دستور یکی از امرای سلجوقی به نام شیث قاطه المظفری ساخته شده است.
مشابه بنای سه گنبد در مقابر شهر مراغه و سایر مقبره‌های دوره‌های سلجوقی به چشم می‌خورد. ارتفاع برج سه گنبد 13 متر و قطر آن به 5 متر می‌رسد. سه گنبد دو طبقه است.
طبقه اول آن سردابه نام دارد و سقفی قوس‌دار آن را از طبقه دوم جدا می‌کند. طبقه دوم هم اتاق مقبره نام گرفته است و داراى درى به ارتفاع دو و نیم متر است. با این تفاسیر می‌توان گفت علت نامگذاری بنا به این نام وجود سه گنبد در سه طبقه آن بوده است. نقشه‌های قدیمی ارومیه را که مرور کنید، متوجه می‌شوید سه گنبد قبلاً در فاصله یککیلومتری از دیوار حصار دفاعی ارومیه و در نزدیکی دروازه بازار باش قرار داشته است.
افسانه نادر در بازاراگر برای گشت و گذار و خرید به بازار قدیمی ارومیه رفتید بد نیست سری به حمام‌های قدیمی این شهر که بیشترشان در بازار این شهر قرار گرفته‌اند بزنید. قدمت بیشتر این حمام‌ها به دوران قاجار می‌رسد. یکی از این حمام‌ها ،حمام قراچه است. بازار، بین راسته کوزه‌فروشان و خیابان عسگری آدرس دقیق این حمام است. جالب است بدانید که حمام هنوز هم فعالیت می‌کند و می‌توانید در این حمام قدیمی تن خود را به آب داغ بسپارید و خستگی سفر را در کنید.
شهرت حمام بیشتر به خاطر حضور نادرشاه افشار در آن و دستوری که صادر کرد است. می‌گویند نادرشاه افشار در همین حمام بود که در هنگام استحمام شبانه با شنیدن صدا‌های محافظان نسبت به محمد کریم‌خان بیگلر بیگی بدگمان شد و دستور داد که در همان رختکن حمام او را احضار و از دو چشم نابینایش کردند.
حمام آخوند دیگر حمام تاریخی شهر است که آن هم هنوز فعال است. قدمت حمام به دوره قاجار بازمی‌گردد.حمام درست در میانه بازار و در راسته حاج میرزا حسین آقا قرار دارد. کف حمام بیش از دو متر از کف بازار پايین‌تر است و از دو گنبد بهره می‌برد. این حمام در جریان حمله هوایی عراقی‌ها به ارومیه در جنگ تحمیلی خراب و مجدداً بازسازی شد. در حال حاضر در محل خزینه آب سرد حمام دوش نصب شده است و مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد.
غاری از دوران پارینه سنگیاگر به غارنوردي، کوهنوردي و سنگ نوردي علاقه داريد اطراف شهرستان اروميه محيط مناسبي براي اين کار است. اروميه داراي گروههاي مختلف کوهنورديو سنگنوردي است. در 18 کیلومتری جنوب غربی ارومیه کوهی به نام تمتمه وجود دارد که غاری به همین نام را در دل خود جای داده است. این غار را پروفسور استنلی در سال 1949 کشف کرده است. داخل و اطراف غار وسایل و اشیایی کشف شده است که حاکی از سکونت انسان در آن است. گمان می‌رود قدمت این غار به دوران پارینه سنگی برگردد.
آتشکده تمرارومیه از دیرباز یکی از مراکز سکونتی زرتشتیان بوده است. بنابراین تعجبی ندارد که در این منطقه بنای چندین آتشکده مربوط به آنان وجود داشته باشد.بيشتر اين آتشکده ها در حال حاضر تبديل به مسجد شده اند. مسجد جامع ملموس ترين اين مورد است. یکی از این آتشکده‌ها آتشکده تمر است؛ 18 کیلومتری ارومیه به سلماس و در 2 کیلومتری روستایی به همین نام.
از قرار معلوم آتشکده متعلق به دوران هخامنشی بوده است. اگر این قول درست باشد تاریخ ساخت آن به سال‌های 550 قبل از میلاد برمی‌گردد. با این همه قدمت متأسفانه چیزی از بنای آتشکده باقی نمانده است. اگر قدمت آتشکده درست باشد اين آتشکده را بايد يکي از قديمي ترين آتشکده هاي ايران به حساب آورد. بازسازي بناي آتشکده مي تواند نقش بسزايي در جذب گردشگران به اين منطقه داشته باشد.
موزه تاریخ طبیعیاگر به ارومیه رفتید بازدید از موزه تاریخ طبیعی این شهر را حتماً در برنامه سفر خود قرار بدهید. موزه تاریخ طبیعی ارومیه در ابتدای بولوار شهید باهنر نبش خیابان وکیلی قرار دارد. موزه از دو طبقه تشکیل شده است. در طبقه اول آن نمونه‌هایی از پستانداران زیستگاه‌های مختلف استان و دیگر نقاط کشور به نمایش گذاشته شده است و در طبقه دوم پرندگان تاکسیدرمی شده قرار دارند. گفته مي شود اين موزه بزرگترين موزه تاريخ طبيعي در شمال غرب ايران است. همچنين قرار است در آينده نزديک بزرگترين موزه تاريخ طبيعي ايران در اين شهر احداث شود. شايد سال ديگر که به اروميه رفتيد اين موزه افتتاح شده باشد.
دریاچه‌ای در مرزاز ارومیه حدود 45 کیلومتر که به سمت غرب بروید به کوه‌هایی می‌رسید که مرز ایران و ترکیه هستند. در میان این کوه‌های سر به فلک کشیده دریاچه‌ای به وسعت 5 کیلومتر وجود دارد که به دریاچه مارمیشو معروف است. هر چند درفصول پائیز و زمستان هوای منطقه بشدت سرد می‌شود اما در بهار و تابستان این دریاچه به یکی از مراکز گردشگری ارومیه و اطراف آن تبدیل می‌شود.
در فصل تابستان اطراف دریاچه پوشش گیاهی متنوعی دارد. زمان سرسبزی دریاچه و کوه‌های اطراف آن از اواسط اردیبهشت تا مهرماه است. دریاچه در مسیر رودخانه قرار گرفته است. اگر از عرض رودخانه عبور کنید می‌توانید به مناطق بکر آنطرف رودخانه دست پیدا کنید. رودخانه کم عمق است اما به دلیل خروشان بودن، گذشتن از آن باید با احتیاط کامل صورت بگیرد. خود دریاچه هم تقریباً عمق زیادی دارد.
بنابراین توصیه ما به شما این است که از خیر شنا کردن در آن گذشته و به بهره بردن از زیبایی منطقه و دریاچه بسنده کنید. جاده دسترسی به دریاچه خاکی است. همچنین اگر در جهت خلاف رودخانه‌ای که به مارمیشو منتهی می‌شود حرکت کنید به پاسگاه مرزی می‌رسید که از آن به بعد جلوی حرکت شما را می‌گیرند. روایتی وجود دارد که نام دریاچه مارمیشو از نام یک روحانی مسیحی به نام بنیامین مارميشون گرفته شده است که به دست اسماعیل آقا سیمیتقو کشته شد.
در مسير دسترسی به مارمیشو چشمه‌ای وجود دارد که آبی گازدار و تلخ دارد. نرسیده به مارمیشو ایست بازرسی وجود دارد که هنگام گذشتن از آن از شما می‌خواهند تا قبل از ساعت 5 بعدازظهر منطقه را ترک کنید. بنابراین امکان اقامت در شب در کنار دریاچه وجود ندارد. دریاچه مارمیشو مملو از ماهی قزلآلا و چند نوع دیگر ماهی است. بنابراین اگر قصد بازدید از آن را دارید حتماً وسایل ماهیگیری با خود به همراه ببرید.
هر خانه یک چشمهاگر به ارومیه رفتید به شما پیشنهاد می‌کنیم به منطقه زیوه سر بزنید. از ارومیه 50 کیلومتر که به سمت غرب بروید به محل تلاقی مرز‌های ایران، ترکیه و عراق می‌رسید. در این منطقه کوهستانی دو قله در مقابل دیدگان شما قرار دارند که محلی‌ها به یکی از آنها بز سینا و به دیگری دالامپر می‌گویند. در کوهپایه این کوهستان روستا‌های متعددی بنا شده‌اند. یکی از آنها روستای زیبای کچله است.
در تابستان و بهار از بلندی این روستا به هر طرف که سر بچرخانی سرسبزی و خرمی را خواهید دید. در اطراف این روستا جویبار‌های متعددی روان شده‌اند. پائین‌تر از این روستا آبشار «سوله دوکل» قرار گرفته که بی‌شباهت به آبشار گنجنامه همدان نیست. در همین منطقه روستای خوراسب نیز به چشم می‌خورد.
این روستا در میان دو تپه قرار دارد. بنابراین از دور که نگاه می‌کنید فکر می‌کنید روستا را در میان دره کاشته‌اند. یکی از جذابیت‌های این روستا این است که در هر خانه روستا یک چشمه آب می‌جوشد و بالا می‌آید. در کوچه‌های باریک روستا قدم به قدم چشمه آب جلوی پای شما سبز می‌شود. روستای دیگر منطقه هفتآباد است که در آن چشمه آبگرم وجود دارد و برای استفاده گردشگران در این روستا ساختمانی را بنا کرده‌اند.
حیـــای قوچ و میش ارمنیدر 35 کیلومتری جنوب غربی ارومیه منطقه‌ای به وسعت 35هزار هکتار وجود دارد که منطقه شکار ممنوع بوده است. این منطقه از تفرجگاه‌های اطراف ارومیه است و جاده ارومیه به اشنویه از وسط این دره عبور می‌کند. در شمال دره رودخانه باراندوزچای جاری است.
این منطقه کاملاً کوهستانی و صخره‌ای است و بسیاری ازسنگنوردان برای انجام این ورزش به آن مراجعه می‌کنند. یکی از حیوانات با ارزش منطقه شکار ممنوع قوچ و میش ارمنی است که تقریباً نسل آن در حال منقرض شدن است اما در سال‌های اخیر کوشش‌هایی برای احیا آن صورت گرفته است.
این نژاد از قوچ و میش بیشتر در تپه ماهور‌ها و نقاط استپی شمال غربی و جنوب غربی ایران زندگی می‌کنند. در زیرگلو و سینه آنها ریش و مو‌های زبری وجود دارد که رنگ آن بین قهوه‌ای تا سیاه است. ماده این نژاد شاخ ندارد و تمامی آنها در ناحیه کمر لکه‌ای سفید رنگ روی پوست خود دارند که به آن «آلاکمر» می‌گویند. این محل در سال‌های اخیر یکی از مراکز گذراندن اوقات فراغت مردم بوده است. متأسفانه همین امر باعث شده است تا طبیعت بکر منطقه دستخوش تغییر شده و انبوهی از زباله در دامن طبیعت به جا بماند.
