بررسی عملکرد پژوهشی دانشگاه آزاد در حوزه تولید علم

جعفر مهراد رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری و سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام isc در گفتگو با خبرنگار صنفي آموزش باشگاه خبرنگاران گفت: دانشگاه آزاد اسلامی نهادی است پیشرو در عرصه پژوهش که تولید علم و فناوری های نو که در حد معیارهای جهانی و با تکیه بر توانمندی های ملی می تواند بستر لازم را در جهت ارتقای سطح کیفی و کمی تحقیقات و پژوهش در کشور مهیا کند.

وی افزود:‌این دانشگاه در طول 29 سال فعالیت ارزنده خویش در عرصه های علمی، آموزشی و فناوری حدود 4 میلیون فارغ التحصیل در مقاطع مختلف آموزش عالی تربیت و راهی بازار کار و فعالیت های اجتماعی نموده است و این دانشگاه در حال حاضر حدود یک میلیون و 700 هزار دانشجو و بیش از 30 هزار عضو هیات علمی و 35 هزار پرسنل در سراسر کشور دارد.

مهراد تصریح کرد: یکی از مهمترین افتخارات دانشگاه آزاد اسلامی نقش چشمگیر این دانشگاه در فعالیت های علمی و تحقیقاتی کشور و جهان است و امکانات و تجهیزات مدرن و  ارتباطات فراوان این دانشگاه با مراکز علمی جهان موجب شده است که تحقیقات دست اولی در شاخه های مختلف علمی در این دانشگاه صورت گیرد.

وی اظهار داشت: دانشجویان اعضای هیات علمی و محققان دانشگاه آزاد در بازه زمانی  10 ساله تعداد 17357 مقاله در نشریات متعدد علمی پژوهشی و علمی ترویجی منتشر  کرده اند در جدول زیر به آنها اشاره شده است:


مهراد خاطر نشان کرد: با نگاهی گذرا به این جدول روند صعودی آن را در سال های 80 تا 88 مشاهده می کنیم که در سال 89 و 90 به دلیل تاخیر در چاپ مجلات پردازش مقالات به به طور کامل صورت نگرفته و نتیجه تعداد مقالات کمتر از سال 88 بوده است.

* موضوعات علوم انسانی با 34.71 درصد مقالات توانسته بیشتر این آمار در بین سایر موضوعات به دست آورد

مهراد در ادامه گفت: حوزه های موضوعی و درصد از کل مقالات منتشر شده در این حوزه توسط دانشجویان اعضای هیات علمی و شاغلان تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی در نشریات معتبر علمی پژوهشی و  علمی ترویجی منتشر شده که به شرح زیر است.

                    موضوع                                             درصد از کل مقالات
1                 علوم انسانی                                         34.71
2                 علوم پزشکی                                        22.37
3                 علوم کشاورزی                                     19.21
4                 علوم پایه                                              11.58
5                 فنی و مهندسی                                       9.87
6                علوم دامپزشکی                                      1.36
7                هنر و معماری                                        0.90

وی افزود: متخصصین پایگاه استنادی علوم جهان اسلام isc پس از تلاش های فراوان این امکان را در isc فراهم ساخته اند تا دانشگاه ها و موسسات پژوهشی بتوانند تقسیم بندی تولیدات علمی موسسه خود را در رشته های فرعی تر رصد نمایند و قادر باشند عملکرد رشته های موضوعی موسسه خود را به صورت منفرد و جداگانه مورد مطالعه قرار دهند.

مهراد تصریح کرد: شناسایی نقاط ضعف و قوت موسسات به سیاست گذاران و مدیران این امکان را می دهد تا بتوانند عملکرد علمی و پژوهشی موسسات خود را ارتقا بخشند و با پیکره منسجم تر در عرصه تولیدات علمی جمهوری اسالمی ا یران گام های استوارتری بردارند.

مهراد اظهار داشت: الگوی نویسندگی در تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی نشان می دهد که از مجموع 17357 مقاله منتشر شده توسط این دانشگاه 20.06 درصد از کل مقالات به صورت تک نویسندگی به رشته تحریر در آمده است.

*رایج ترین نوع نگارش مقالات علمی توسط محققان دانشگاه آزاد صورت گرفته است

مهراد در ادامه گفت: ارایه مقالات علمی که دارای 2 یا 3 نویسنده است رایج ترین نوع نگارش مقالات علمی توسط محققان دانشگاه آزاد اسلامی است که به ترتیب 26.50 و 25.08 درصد از کل مقالات را به خود اختصاص داده اند که این امر حاصل حضور دانشجویان تحصیلات تکمیلی در کنار اساتید راهنما و انجام این تحقیقات به صورت مشترک است.

مهراد تصریح کرد: در الگوی مشارکت، آن دسته از سازمان هایی که از نظر میزان تعاملات درون و برون کشور در تدوین مقالات علمی با دانشگاه آزاد مشارکت داشته اند قابل مشاهده بوده و این موضوع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و می تواند سیاست ها و خط مشی یک سازمان را در تعامل با دیگر سازمان ها و نهادها جهت دهی کند.

* انتظار تولید علم از دانشگاه آزاد به دلیل پراکندگی آن مناسب نیست

مهراد در ادامه گفت: شناسایی شکل صحیح انتشارات علمی اعضای هیات علمی و محققان و ثبت عملکرد پژوهشی دانشگاه ها و محل خدمت نویسندگان یکی از چالش های اساسی در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام isc است.

وی افزود: این پایگاه بین المللی که 57 کشور اسلامی را زیر پوشش خود قرار می دهد از رویکردی استفاده می کند تا بتواند از رشته علم سنجی به عنوان یکی از پایه های اصلی در تعیین کیفیت تولیدات علمی و رتبه بندی دانشگاه ها و موسسات پژوهشی و تحقیقاتی استفاده کند.

مهراد اظهار داشت: دانشگاه آزاد اسلامی به خاطر پراکندگی واحدها و پرداختن به آموزش در واحدهای کوچک تر بار بزرگی از آموزش عالی کشور را به دوش می کشد که در این جا شاید انتظار تولید علم انتظار مناسبی نباشد.

وی تصریح کرد: اما واحد علوم و تحقیقات و نیز واحدهای مستقر در مرکز استان ها در تحقیقات و تولید علم بسیار موثر هستند که تبعه این آثار مثبت تولید بخش مهمی از مقالات کشور به زبان فارسی و انتشار آن در مجلات معتبر بین المللی و بخش دیگر ا نتشار مقالات درنشریات معتبر فارسی است./عط