چریش گیاهی خوراکی وخودرو در کوه های خراسان شمالی

به گزارش خبرنگارباشگاه خبرنگاران از بجنورد،هر سال در آستانه بهار، با رويش انواع گياهان معطر و خوراكي در دامنه كوه ها، دشت و جلگه‌هاي بجنورد، شماري از مردم براي چيدن انواع گياهان خوراكي و دارويي به دامن طبيعت روي مي‌آورند.

يكي از انواع گياهان خودرو در اين شهرستان گياهي است كه در ميان شهروندان بجنوردي به چريش (‎ (Cherishمعروف است.

هر بوته اين گياه چندين برگ دارد كه مانند سبزي تره حالت ناوداني داشته و مجموع اين برگ ها در قسمت انتهايي در غلافي سفيدرنگ پيچيده شده‌اند.

شهروندان بجنوردي بخصوص روستاييان با استفاده از اين گياه آشي موسوم به آش چريشي و ناني موسوم به نان چريشي درست مي‌كنند.

آش چريشي مخلوطي از حبوبات، يارمه (بلغور) و گياه چريش بوده كه بسيار باب طبع بجنوردي ها است ونان چريشي نيز با استفاده از خمير، زردچوبه، سيب زميني، پياز، روغن حيواني و گياه چريش در تنور پخته مي‌شود.

گياه چريش در طول فصل بهار در همه فروشگاه هاي بجنورد عرضه مي شود و علاوه براين، در محله‌ها و كوچه‌ها، فرياد 'چريش چريش' پيرمردان كه با گاري دستي اقدام به فروش اين گياه مي كنند، به گوش مي‌رسد.

مادربزرگ ها با پخت نان و آش چريشي از فرزندان و نوه‌هايشان پذيرايي مي‌كنند و به خصوص براي فرزندانشان كه در شهرهاي ديگر سكونت دارند نان چريشي را به سوغات مي‌فرستند.

برخي از شهروندان نيز به تازه‌خوري اين گياه در فصل بهار بسنده نكرده و آن را به ميزان انبوه خريداري و در فريزر نگهداري مي كنند تا از آن بتدريج استفاده ‌كنند.

گياه چريش در عمده مناطق خراسان شمالي به لحاظ شرايط اقليمي آن بخصوص در مناطق شمالي اين استان در منطقه گلول شيروان، راز و جرگلان، ارتفاعات اسدلي و كوه شاه جهان اسفراين، سالوك، كوه بهار، قزلق و شوقان جاجرم و مناطقي از شهرستان مانه و سملقان مي‌رويد.

در شهرستان بجنورد در روستاهاي حصار، نيستان، علي گل، گريوان و رختيان تراكم رويش اين گياه بيشتر از ساير مناطق است.

گونه‌هاي مختلف چريش با نام علمي '‎ 'Eremurus sppمتعلق به خانواده لاله‌ها است كه از قديم تاكنون برگ هاي آن با نام تره كوهي 'چريش' در اوايل فصل بهار به عنوان سبزي خوراكي به مصرف مي‌رسد.

اين نوع گياه داراي ريشه‌هاي غده‌اي و ذخيره‌اي است و تنوع رنگ گل و گل هاي فشرده گونه‌هاي مختلف اين جنس، زيبايي فراواني دارد و در ساليان اخير توجه خاصي به آن در سطح جهان شده است.

طي سال هاي اخير به علت نبود نظارت دقيق و نبود روش هاي علمي در بهره‌برداري اين محصول، ريشه‌هاي اين گياهان بدون توجه به زمان مناسب برداشت بطور كامل از خاك خارج مي شد و به همين علت رويشگاه‌هاي اين گياه در شهرستان بجنورد بشدت آسيب ديده و علاوه بر افت محصول، تخريب مراتع را به دنبال داشته است.

به همين علت، كارشناسان منابع طبيعي خراسان شمالي، آموزش بهره‌برداران در شناسايي گونه‌هاي قابل بهره برداري، زمان گلدهي، زمان رسيدگي و بهترين زمان برداشت ريشه‌ها را حايز اهميت مي دانند.

ريشه‌هاي غده‌اي برخي از اين گونه‌ها چسبناك بوده كه موارد استفاده از آن در مناطق مختلفي از جمله ايران، تركمنستان و افغانستان به عنوان چسب طبيعي مشاهده شده است./س