نقش ۴۰ درصدی خودرو‌های فاقد معاینه فنی در سوانح نوروز

سید محمدمهدی میرزایی قمی، سرپرست ستاد معاینه فنی خودرو‌های تهران در توضیح میزان سهم منابع متحرک در آلودگی هوا گفت: در تمام دنیا سهم منابع متحرک در آلودگی هوا براساس مطالعات سیاهه انتشار مشخص می‌شود. آخرین مطالعه سیاهه انتشار که در شهر تهران انجام شده نیز مربوط به سال ۱۳۹۶ بوده و بر اساس آمار منتشره این سیاهه ۸۳ درصد آلاینده‌های گازی مربوط به وسایل نقلیه و ۶۱ درصد انتشار ذرات معلق ناشی از فعالیت و تردد وسایل نقلیه است.

میرزایی قمی ادامه داد: آلایندگی‌ها را ما به دو بخش تقسیم بندی می‌کنیم که یک بخش آلاینده‌های گازی و بخشی هم مربوط به ذرات معلق هستند. در هر دو بخش بیشترین سهم مربوط به تردد وسایل نقلیه است.

سهم اتوبوس‌های شهرداری در آلایندگی ناشی از ذرات معلق حدود ۵ درصد است

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه بخشی از آلایندگی ناشی از منابع متحرک مربوط به خودرو‌های عمومی است، نحوه نظارت به این خودرو‌ها به چه نحوی انجام می‌شود، اظهار کرد: درخصوص نظارت بر خودرو‌های عمومی، این دسته بندی وجود دارد هم برای خودرو شخصی هم عمومی. در بخش آلاینده‌های گازی که سهم کلی منابع متحرک ۸۳ درصد است، در حدود ۳۸ درصد این سهم مربوط به تردد وسایل نقلیه شخصی و ۲۱.۳ مربوط به تردد موتورسیکلت هاست. در بخش عمومی که مربوط به تردد ناوگان سنگین و نیمه سنگین در شهرداری تهران است اتوبوس‌ها و بخش اندکی از آن مینی بوس‌ها در انتشار ذرات معلق تاثیرگذار هستند. سهم ناوگان اتوبوسرانی شهرداری تهران در حدود ۵ درصد است، فراتر از آن نقش کامیون‌های دیزل است که در حدود ۱۵.۷ در انتشار ذرات معلق در بخش منابع متحرک بیشترین سهم را به خود اختصاص داده و لازم است حتما در این زمینه تمهیدات لازم دیده شود.

سرپرست ستاد معاینه فنی درخصوص میزان وحدت رویه و یکسان بودن رویه انجام معاینه فنی در کل کشور هم توضیح داد: معیار سنجش مراکز معاینه فنی استاندارد کشوری است که تحت سامانه یکپارچه معاینه فنی کشور با عنوان «سیمفا» فعالیت خود را انجام می‌دهند. مراکز معاینه شهر تهران هم مستثنی از سایر مراکز معاینه فنی نیستند و طبق ضوابط و دستورالعمل اجرایی فعالیت می‌کنند. بابت انجام آزمون‌های معاینه فنی، این آزمون‌ها به دو بخش تقسیم می‌شوند که بخشی از آن مربوط به آلایندگی خودرو و بخشی مربوط به ایمنی خودرو است و برای اینها یکسری حدود مجاز در قانون در نظر گرفته شده و تمام مراکز معاینه فنی موظف هستند از طریق تجهیزات و دستگاه‌هایی که در مراکز مستقر کردند نسبت به اندازه گیری این پارامتر‌ها اقدام کنند.

او افزود: زمانی که خروجی این پارامتر‌ها بر اساس آن استانداردی که مشخص شده در حدود و بازه مجاز باشد وسایل نقلیه گواهینامه معاینه فنی معتبر را دریافت می‌کنند و درصورتی که خارج از آن حدود باشد در آزمون معاینه فنی مردود می‌شوند. آنچه مسلم است حدود مجاز و دستورالعمل‌ها برای کل کشور یکسان است و هیچ تفاوتی ندارد. فقط تفاوتی که ممکن است وجود داشته باشد در برند، نوع و عمر کارکرد دستگاه‌هایی است که در مراکز معاینه فنی جهت انجام آزمون‌های مکانیزه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا لازم نیست جهت افزایش اثربخشی معاینه فنی به خصوص در کلان شهر تهران که با اولویت حل معضل آلودگی هوا روبروست پلاک‌های پایتخت و یا خودرو‌هایی که در شهر تهران تردد می‌کنند به نحوی ملزم به انجام معاینه فنی در شهر تهران شوند، توضیح داد: یکی از کلانشهر‌هایی که درگیر موضوع آلودگی هوا است، شهر تهران است و بیشترین آلایندگی هم به جهت منابع متحرکی که گفته شد در شهر تهران اتفاق می‌افتد. از این جهت یکی از پیشنهادات ما این موضوع بوده که در قانون این پیش بینی در نظر گرفته شود که خودرو‌های پلاک تهران و خودرو‌هایی که در شهر تهران تردد می‌کنند، صرفا از مراکز معاینه فنی معتبر شهر تهران گواهی معاینه فنی را دریافت کنند. این پیشنهادی هم که دادیم مبتنی بر ادله فنی و اعداد و ارقامی است که آنها را استخراج کردیم. بر اساس آمار مبتنی بر سیاهه انتشار در حدود ۱۱ درصد از انتشار آلاینده‌های گازی و ۴ درصد از انتشار ذرات معلق در همان دسته منابع متحرک ناشی از ورود و تردد خودرو‌های پلاک شهرستان است و اکثر این خودرو‌های پلاک شهرستان هم از مراکز خارج از شهر تهران اقدام به دریافت معاینه فنی می‌کنند.

۴۰ درصد از خودرو‌های پلاک تهران به مراکز خارج از شهر مراجعه می‌کنند

میرزایی قمی با بیان اینکه متاسفانه از کل مشمولین خودرو‌های پلاک تهران تنها ۳۷ درصدشان به مراکز معاینه فنی شهر تهران مراجعه می‌کنند، گفت: بر اساس آمار پلیس راهور فاتب در حدود ۴۰ درصد از خودرو‌های پلاک تهران به مراکز خارج از شهر مراجعه می‌کنند و آمار ۳ درصد از این خودرو‌ها اصلا مشخص نیست و حدود ۲۰ درصد هم شاید اصلا بحث مراجعه به مراکز معاینه فنی چه در شهر تهران و چه خارج از شهر نداشته باشند.

وی درخصوص تبلیغات انجام شده در برخی از سایت‌ها مبنی بر فروش معاینه فنی نیز گفت: متاسفانه تبلیغ و فروش معاینه فنی در مراکز خارج از شهر تهران از طریق برخی پلتفرم‌ها و درگاه‌های داخلی ملی صورت می‌گیرد و لازم است دستگاه‌های نظارتی در این خصوص ورود داشته باشند و پیگیری کنند. البته تاکید می‌کنم به هیچ وجه در مراکز تهران این تخلفات رخ نمی‌دهد، چون در مراکز تهران از دوربین‌های نظارتی و کارشناسان متخصص که دور‌های لازم را طی کرده اند استفاده می‌شود. همچنین تمام دستگاه‌ها سیستماتیک و آنلاین و به روز هستند و عملا احتمال تخلف را به صفر رساندیم. به هر روی از طریق این درگاه‌ها با معرفی خودرو‌ها به مراکز خارج از شهر تهران و عمدتا" اقماری با دریافت هزینه حدود ۲۷۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان بسته به میزان ایراد و خرابی خودرو نسبت به صدور گواهی معاینه فنی اقدام می‌شود. البته در واقع بحث پیگیری موضوع در ید اختیارات شهرداری تهران و ستاد معاینه فنی تهران نیست، اما موضوع را منعکس کردیم و مکاتباتی را به صورت محرمانه انجام دادیم و ادله را هم ارائه کردیم؛ امیدواریم دستگاه‌های نظارتی جلوی این تخلف بارز و آشکار را بگیرند چرا که فروش اینها به منزله و مثابه فروش جواز دفن است.

میرزایی قمی افزود: بر اساس آمار امسال پلیس راهور در حدود ۴۰ درصد از سوانح و کشته‌ها در ایام نوروز مربوط به خودرو‌هایی است که فاقد معاینه فنی و ایمنی لازم جهت تردد بوده اند. معاینه فنی موضوع پیشگیرانه‌ای است و کسانی که سودجویانه اقدام به فروش می‌نمایند عملا با جان مردم بازی می‌کنند.

وی درخصوص الزامات تامین قطعه کاتالیست توسط خودروسازان و یا واردکنندگان خودرو و مشکلاتی که در این ارتباط وجود دارد، اظهار کرد: بر اساس آیین نامه اجرایی قانون حمایت از مصرف کنندگان قطعات خودرو کلیه تولیدکنندگان خودرو اعم از داخلی و واردکنندگان خارجی، موظف هستند تا ۱۰ سال پس از فروش آخرین خودرو نسبت به تامین قطعات یدکی خودرو اقدام کنند. اگر افراد نتوانستند قطعه کاتالیست اصلی را تامین کنند باید از بازار قطعه غیراصلی را تامین کنند به هر حال هیچ تضمینی وجود ندارد که این قطعه غیراصلی کارکرد و کارایی قطعه اصلی را داشته باشد.

این مقام مسئول گفت: علت اصلی بالا بودن قیمت کاتالیست مربوط به فلزات گرانبهایی است که در آن به کار رفته و باعث جذب این آلاینده‌ها می‌شوند و میزان به کار رفته این فلزات گران بها در کاتالیست که تعیین کننده کارایی آن است باعث اختلاف و تنوع قیمت در این قطعه می‌شود، لذا به دلیل ساماندهی این موضوع لازم است در بحث تولید و همچنین پس از فروش این قطعه یک استاندارد مشخص ملی داشته باشیم که ضمن تعهد خودروساز به تامین، وزارت صمت بر آن نظارت کند.

او افزود: در ماده ۶ قانون هوای پاک به بحث معاینه فنی اشاره شده و در آن سن معافیت از معاینه فنی برای خودرو‌ها ۴ سال تعیین شده و در کنار آن در همین قانون تا ۲ سال سن گارانتی خودرو‌ها یا همان ۴۰ هزار کیلومتر در نظر گرفته شده در صورتی که در تمام دنیا این برعکس است و سن معافیت معاینه فنی را کاهش می‌دهند و دوره گارانتی را افزایش می‌دهند. پیشنهاد ما این بود که سن معاینه فنی از ۴ سال به ۲ یا ۳ سال کاهش یابد و متناسب با آن دوره گارانتی خودرو افزایش پیدا کند که مراجعه کنندگان در صورت نیاز بدون هزینه اضافه‌ای قطعات لازم را تعویض کنند. به طور مثال در کشور ژاپن و آلمان سن معاینه فنی ۳ سال است با این که کیفیت خودرو‌های بهتری دارند.

اجاره کاتالیست در تعمیرگاه‌های داخل مراکز معاینه فنی تهران انجام نمی‌شود

سرپرست ستاد معاینه فنی در توضیح این مساله که آیا در تعمیرگاه‌های داخل مراکز معاینه فنی شهر تهران تخلفاتی نظیر اجاره کاتالیست و یا دریافت هزینه غیر متعارف انجام می‌شود هم تاکید کرد: کاتالیست اجاره‌ای متاسفانه وجود دارد و نمی‌توان منکر آن شد و برخی از تعمیرگاه‌های خارج از مراکز معاینه فنی این اقدام را انجام می‌دهند. ستاد معاینه فنی در تعمیرگاه‌های داخل مراکز معاینه فنی ابزار‌های نظارتی دقیقی دارد و این موضوع به هیچ عنوان در این تعمیرگاه‌ها صورت نمی‌پذیرد. اگر راهبری مرکزی را به بخش خصوصی واگذار کردیم، به هیچ وجه غرفه تعمیرگاهی مراکز را به همان بخش اجاره نمی‌دهیم و حتما در استناد مزایده این موضوع را قید می‌کنیم که در این ارتباط سوء استفاده و یا تضاد منافعی ایجاد نگردد. هزینه‌های معاینه فنی براساس تعرفه‌های دولتی و مصوب دریافت می‌شود. پرداخت مبلغ معاینه فنی هم به دو صورت حضوری و اینترنتی انجام می‌گیرد و بالطبع افرادی که حضوری مراجعه می‌کنند از طریق دستگاه‌های پرداخت به حساب شهرداری تهران واریز می‌کنند و به صورت غیرحضوری نیز می‌توانند مبلغ را به صورت اینترنتی به حساب مربوطه واریز کنند. اگر هم در انجام معاینه فنی مردود شوند، مجددا بعد از انجام تعمیرات لازم به مراکز مراجعه و نسبت به دریافت معاینه فنی اقدام می‌کنند.