باخت دلار به میدان و دیپلماسی

شلیک موشک‌های قدیمی و ارزان کشور‌مان به اسرائیل، مقدمه سقوط دلار و بالارفتن ارزش پول ملی شد، به طوری که نه تنها بازار ارز رم نکرد بلکه آرام گرفت، حالا نیز تحولات مثبت سیاست خارجی بر ادامه آن نقش دارد. در کنار این اقدامات، تشر‌های مجلس به دولت برای مهار ارز نیز بی‌ثمر نبوده است، چه آنکه رئیس مجلس، پنجم اردیبهشت ماه در جلسه‌ای با حضور وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی اتمام‌حجت کرده و گفته بود «تا روز یک‌شنبه (دیروز) برای دریافت برنامه و سیاست ارزی دولت منتظر می‌مانیم، اگر ارائه نشود، مجلس طرح خود را ارائه خواهد کرد.» مجموع اقدامات ریزودرشت که اتفاقاً غالب آنها خارج از حیطه دولت بود، باعث بازگشت ثبات به بازار ارز شده است، به طوری که دیروز خبر رسید دلار در حال ریزش است و در کف بازار نیز با رقم پایین‌تر از ۶۰‌هزار تومان خریدوفروش‌ها انجام شده است. حال این دولت و این بازار، مهم‌ترین راهبردش باید کنترل انتظارات تورمی باشد چراکه در سایه سیاست‌های موفق نفتی و فروش آن، ذخایر ارزی به اندازه‌ای است که نگران کمبود ارز نیست. مدیریت افکار عمومی، پاشنه آشیل دولت است که تاکنون موفق نبوده است و اگر در بر همین پاشنه بچرخد، رم‌کردن دلار دور از انتظار نیست!

«بازار عاقل‌تر از برخی تحلیلگران است»، این گزاره دیگر یک شعار نیست بلکه نمود عینی بازار ارز است چراکه برخی کارشناسان و به اصطلاح تحلیلگران در ایام عزم ایران برای تنبیه رژیم موقت صهیونیستی، مدام القا می‌کردند که اگر ایران از حیثیت خود دفاع کند و گستاخی رژیم کودک‌کش اسرائیل را در حمله به کنسولگری کشورمان در سوریه بدهد، بازار ارز منفجر خواهد شد و به تبع سایر بازار‌ها نیز به هم می‌ریزد، بنابراین بهتر است چنین اهانتی را هضم و از کنار آن عبور کند. 

با همین توجیه‌ها و القائات، در روز‌های منتهی به پاسخ ایران، قیمت دلار را افزایش دادند، به طوری که به رقم ۷۰‌هزار تومان نیز تنه زد، اما بعد از گوشمالی رژیم‌صهیونیستی که مورد استقبال آحاد مردم قرار گرفت، بازار ارز نیز آرام گرفت و رفته‌رفته قیمت دلار ریزش کرد. 

روز بعدی پاسخ تاریخی ایران به غده سرطانی منطقه غرب‌آسیا، «جوان» در گزارشی با عنوان «رکوردشکنی درآمد‌های ارزی، ضامن مهار هیجان بازار در پساپاسخ» ضمن بررسی وضعیت درآمد‌های ارزی و زمینه‌های مدیریت انتظارات تورمی نوشت: «یکی از نگرانی‌های مردم عدم‌کنترل بازار از سوی بازارساز است، ولی نکته بسیار مهم این است که ایران با شرایط موجود پس از تحمل تحریم‌های سنگینی که علیه کشورمان وضع شده، سازگار شده است، همچنین رکوردشکنی دوباره درآمد‌های ارزی کشور در زمینه فروش نفت‌خام در یک ماه گذشته نشان از وضعیت مناسب منابع ارزی کشور جهت دخالت در بازار ارز دارد. روز یک‌شنبه (۲۶ فروردین) نیز قیمت طلا و دلار عقب‌نشینی داشت و نشان می‌دهد فرازوفرود بازار بیشتر روانی است.»

بنابراین فروکش‌کردن التهابات بازار دور از انتظار نبود چراکه ایران در این وضعیت دست بالا را داشته است و با توجه به رشد درآمد‌های ارزی ایران از محل فروش نفت‌خام و رکوردشکنی در فروش نفت‌خام، منابع ارزی بسیار متنوعی در اختیار دارد که می‌تواند به راحتی بازار را کنترل کند. 

در آن روز نرخ ارز حدود ۶۸‌هزار تومان بود و حالا پس از دو هفته از حمله تاریخی ایران به رژیم‌صهیونیستی، نرخ ارز در کف کانال ۶۰‌هزار تومان قرار گرفته است و با توجه به سیاست دولت، امکان تغییر کانال به کانال پایینی نیز فراهم شده است. 

با رویکرد کلیدی ایران در توسعه تجارت انرژی خود و تکیه بر روش‌های مهم خنثی‌سازی تحریم‌ها نه تنها رشد اقتصادی بالایی برای کشور حاصل شد، بلکه درآمد‌های ارزی ایران نیز به دست آمد. 

بازگشت سطح فروش ایران به قبل تحریم‌ها و اوج فروش نفت‌خام ایران در زمان برجام در حالی که قیمت هر بشکه نفت‌خام بیش از دو برابر شده است، نشان از این دارد که درآمد‌های ارزی ایران به پشتوانه فروش نفت‌خام و همچنین توسعه تجارت انرژی با وجود تشدید تحریم‌ها، افزایش چشمگیری داشته است. 

در این میان سیاست درست دولت در جهت به‌رسمیت‌شناختن بازار آزاد و دخالت هدفمند و هوشمند در بازار ارز امارات از طریق تزریق درهم با محوریت نرخ حاشیه بازار و نه نرخ‌های بسیار پایین‌تر از بازار آزاد سبب شده است نرخ بازار ارز چندین کانال نزول کند و در کف کانال ۶۰‌هزار تومانی قرار گیرد. 

به این ترتیب با تکیه بر توسعه تجارت نفتی و دیپلماسی موفق انرژی ایران و عرضه ارز حاصل از این سیاست مهم انرژی کشور در حاشیه بازار آزاد ارز و مداخله مؤثر و قابل قبولی در بازار ارز، انتظارات تورمی بعد از پاسخ کوبنده ایران به رژیم‌صهیونیستی در عملیات «وعده‌صاد‌ق» به خوبی کنترل شد و همچنین تنش در منطقه نیز بعد از این عملیات کلیدی به حداقل رسید که همه این موارد نشان از دست پر ایران در زمینه منابع ارزی با توجه به دیپلماسی موفق انرژی ایران در حوزه فروش نفت‌خام و همچنین منابع ارزی بسیار مهم و متنوع ایران از این محل دارد. 

 رکوردشکنی درآمد‌های نفتی با ابزار دخالت در حاشیه بازار آزاد 

سپهر مهرابی، کارشناس اقتصاد توسعه در رابطه با محوریت بخش انرژی ایران در توسعه درآمد‌های ارزی کشور به «جوان» می‌گوید: بخش انرژی ایران به عنوان یک محرک حیاتی برای رشد اقتصادی و درآمد‌های ارزی برای ایران، به ویژه در مواجهه با تحریم‌های بین‌المللی ظاهر شده است. رویکرد راهبردی دولت سیزدهم در بخش انرژی با تمرکز بر بهره‌برداری از ظرفیت دانش داخلی، توسعه بازار و بومی‌سازی، نه تنها تاب‌آوری انرژی ایران را تقویت، بلکه کشور را به عنوان یک بازیگر کلیدی در بازار جهانی انرژی معرفی کرده است. ایران با بهره‌گیری از منابع و تخصص داخلی توانسته است حتی در شرایط چالش‌برانگیز اقتصادی از خروج ارز جلوگیری کند، امنیت انرژی را تقویت و درآمد ارزی قابل توجهی ایجاد کند. 

وی در ادامه با اشاره به حضور مؤثر ایران در بازار‌های جدید نفت‌خام دنیا با تکیه بر دیپلماسی هوشمند انرژی می‌افزاید: متنوع‌سازی بازار‌ها و اتخاذ سیاست‌های انرژی هوشمند در رشد اقتصادی در بخش نفت و گاز ایران مؤثر بوده است. این تغییر جهت به سوی ایجاد بازار چندلایه و تضمین‌شده، همراه با دیپلماسی فعال انرژی پس از عضویت ایران در معاهده شانگهای و برجام، ایران را قادر ساخته است حضور خود را در بازار انرژی گسترش دهد و روابط تجاری ارزشمندی را تضمین کند. این تمرکز استراتژیک بر دیپلماسی انرژی و توسعه بازار نه تنها باعث رشد اقتصادی شده است، بلکه ایران را به عنوان یک بازیگر پیشرو در بازار جهانی انرژی معرفی کرده است و سهم قابل توجهی در درآمد‌های ارزی کشور دارد. 

وی در رابطه با تحولات مهم ارزی کشور در سال اخیر تصریح می‌کند: تحولات اخیر در بخش نفت و گاز ایران با رویداد‌ها و دستاورد‌های رکوردشکنی قابل توجه بوده است. صادرات گاز به تنهایی در سال گذشته بیش از ۵‌میلیارد دلار ارزش داشت، در حالی که تجارت نفت‌خام ایران سالانه به بیش از ۳۶‌میلیارد دلار رسید. علاوه بر این، در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴، فروش نفت‌خام ایران به بالاترین حد تاریخی رسید که نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری و قدرت بخش انرژی ایران است. این دستاورد‌ها بر اهمیت بخش انرژی در پیشبرد رشد اقتصادی، افزایش امنیت انرژی و ایجاد درآمد ارزی حیاتی برای توسعه اقتصادی کشور تأکید می‌کند. 

مهرابی ادامه می‌دهد: طبق اعلام صندوق بین‌المللی پول بخش نفت در اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۳ رشد بیش از ۱۵‌درصدی را تجربه و همچنین صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده است ذخایر ارزی در دسترس ایران در سال۲۰۲۴ با افزایش حدود ۶‌میلیارد دلاری نسبت به سال قبل به ۳/۳۱ میلیارد دلار برسد. 

این کارشناس اقتصاد توسعه با اشاره به حضور موفق دلار در حاشیه بازار و به‌رسمیت‌شناختن این بازار از سوی دولت که نتیجه آن عرضه ارز در حاشیه بازار و کنترل قیمت ارز بود، می‌گوید: دولت در روز‌های اخیر به جای اینکه حرف از به‌رسمیت‌نشناختن و غیرواقعی‌خواندن بازار آزاد ارز کند، با دخالت هوشمندانه در حاشیه بازار، زمینه ریزش دلار از کانال ۷۳‌هزار تومان به کانال ۶۰‌هزار تومان را فراهم کرد و همین دخالت در حاشیه بازار آزاد باید تداوم یابد و قیمت بازار مبادله ارز و طلا نیز بالاتر بیاید تا به یک قیمت تعادلی برسیم. 

وی می‌افزاید: بخش انرژی ایران همچنان سنگ‌بنای رشد اقتصادی و انعطاف‌پذیری است و کمک‌های ارزی مهمی به کشور در مواجهه با تحریم‌های بین‌المللی ارائه می‌کند. با اولویت‌بندی دیپلماسی هوشمند انرژی، توسعه بازار و بومی‌سازی، ایران می‌تواند به استفاده از منابع انرژی خود برای رونق و ثبات اقتصادی ادامه دهد. ایران می‌تواند از طریق برنامه‌ریزی استراتژیک، مدیریت کارآمد منابع و اجرای سیاست‌های مؤثر، مزایای بخش انرژی خود را به حداکثر برساند و آینده اقتصادی روشنی را برای مردم خود تضمین کند. 

مهرابی، کارشناس اقتصاد توسعه در پایان خاطرنشان می‌کند: صنعت نفت و گاز ایران به پشتوانه سیاست‌های تجاری جدید در این حوزه، علاوه بر رشد اقتصادی بالا از محل رشد تولید و تجارت نفت‌خام، با منابع ارزی سرشار کمکی بزرگ به دولت سیزدهم در زمینه کنترل انتظارات تورمی و کاهش نرخ ارز بازار آزاد داشته است. در سه ماهه ابتدایی سال۲۰۲۴ میزان فروش نفت‌خام ایران رکوردشکنی کرده و به سقف تاریخی زمان برجام نیز رسیده است.

منبع: روزنامه جوان