ثبت جهانی و احیا دوباره کاروانسرای گبرآباد کاشان

در نشست  عصر یکشنبه ۲۶ شهریور - چهل‌ و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (UNESCO)، پرونده کاروانسراهای ایران (مجموع ۵۴ کاروانسرای تاریخی) بررسی و با تصویب اعضای کمیته به عنوان بیست و هفتمین میراث فرهنگی ملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد که کاروانسرای روستای گبرآباد متعلق به کاشان است.

کاروانسرای گبرآباد به مساحت سه هزارو ۳۵۰ متر مربع در سال ۱۳۵۴ به شماره ۱۰۹۴ در فهرست آثار ملی ثبت شده بود،مدت ها کاربری این کاروانسرا اداری و در داختیار نیروهای مسلح بود و سرانجام در سال ۱۳۷۹ به تملکد اداره میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی کاشان درآمد.

این کاروانسرا در کیلومتر ۲۱ جاده کاشان- قمصر و در جنوب غربی شهرستان کاشان واقع شده، بافت ارتفاعاتی که کاروانسرا روی آن ساخته شده از کنگلومرا، مارن و ماسه می باشد که در غرب آن نیز پادگان های قدیمی و مخروط افکنه ها با ارتفاع بلند و جود دارد که در بخش پائین این ارتفاعات در ضلع شرقی کاروانسرا دره کم عمقی به وسیله جریانات سیل و رودخانه قهرود ایجاد شده است.

۲ جریان رود قهرود و قنات روستای حسین آباد به وسیله ۲ جوی ایجاد شده و در دامنه این ارتفاعات، به مقصد هدایت می شوند.

سبک معماری این بنا نمایانگر تعلق آن به دوره صفویه و زمان شاه عباس اول می باشد و بانی و معمار آن میرصابر یکی از سرداران شاه عباس اول بوده،کاروانسرای گبرآباد با پلان چهارگوش از نوع چهار ایوانی با چهار برج مدور در چهار گوش آن است که به دلیل واقع شدن در منطقه کوهستانی با مصالح ساختمانی با دوام و مستحکم ساخته شده است .

در جلو ایوان ها ، داخل و خارج بنا به ارتفاع یک متر از سنگ بزرگ استفاده کرده اند و بنابراین با گذشت زمان و همه ویرانی های قهری و عمدی هنوز اهمیت و شکوه سابق خود را داراست.

ورودی بنا در ضلع شمالی قرار داشته و در ۲ جهت آن اتاق هایی در ۲ طبقه ساخته شده است، سر در ورودی آن با آجر کاشی تزئین شده و لیکن کتیبه های کاشی سه طرف جلو خان و لوح وسط و ستون های مرمر ۲ طرف درگاه کنده و ربوده شده است.

در قسمت بالای صفه های دو طرف ، غرفه هایی و جود دارد که با سه دهانه، نور دهلیزها را تأمین می کند، این دهلیز با دو سالن که در دو طرف قرار دارند مرتبط است.

یکی از سالن ها دارای محل کوچکی است که در داخل اضافه ضخامت دیوار در آورده اند و سالن های مذکور برای اقامت همراهان یا به احتمال بیشتر پستویی برای دکان بازرگانان بشمار می آید

بالاخانه شامل ۲ اتاق مستطیل است که با عبور از اتاقک های سرسرای مرکزی می توان به آنها رسید،این اتاق ها در طبقه بالا و در داخل پایه های سر در جای دارند و از اتاقک سر در هم استفاده می کنند.

در ساخت این کاروانسرا از سنگ در سکوها و آجر در بنا استفاده شده است،طاقها ساده ولی با مهارت کار شده اند، از خصوصیات بارز این بنا سبک خاص معماری ، قرار گیری آن در کنار آثار ارزشمند تاریخی چون پل گبرآباد ، دخمه و تپه گبرآباد و همچنین طبیعت زیبا و قرار گیری آن در کنار جاده آسفالته کاشان به قمصر می باشد.

۵ تا ۱۱ مهرماه با عنوان هفته گردشگری نامگذاری شده است.

منبع: ایرنا