حرف حساب قاتل سریالی این روز‌ها دقیقا چیست؟

این روز‌ها سیل، عبارت جدیدی را به ادبیات فارسی اضافه کرده؛ سامانه بارشی «مانسون». مانسون شهر به شهر می‌تازد و چیزی به جز خسارت به بار نمی‌آورد. بر اساس آخرین گزارش‌ها از تلفات سیل در شهر‌های مختلف کشور، آمار جان‌باختگان این واقعه تا بعدازظهر شنبه هشتم مرداد به ۶۱ نفر رسیده. بحرانی که تیتر یک این روزهاست و حالا می‌خواهیم بدانیم دقیقا با چه پدیده‌ای طرفیم.

علت پدید آمدن مانسون؟

مانسون نسیم‌های دریایی شدیدی است که در فصل تابستان منجر به بارندگی شدید و در پی آن جاری شدن سیلاب می‌شود.

همانند کلیه سیستم‌های اقیانوس‌شناسی و هواشناسی در سیاره زمین، مانسون‌ها هم نیروی اصلی خود را از خورشید می‌گیرند. کم‌وبیش حدود ۳۰% از انرژی خورشیدی که به سطوح بالای جوی می‌رسد، به‌وسیله سطوح فوقانی ابر‌ها و سطح زمین به فضا بازتاب می‌شوند. مقدار بسیار کمی از آن نیز به‌وسیله جو جذب می‌شود. تضاد و تقابل فصل‌ها در دو نیمکره شمالی و جنوبی، موجب حرکت آرام هوا از نیمکره زمستانی به سوی نیمکره تابستانی، به وسیله گرادیان افقی فشار و نیروی عمودی شناوری از اختلاف درجه حرارت، می‌شود.

در خرداد ماه و در حالی که نیم‌کره شمالی به سوی تابستانی سوزنده پیش می‌تازد، در شبه قاره هند گویی زمستان آغاز می‌شود. گرمای وحشتناک و مرگ‌آور توسط بارانی سیل‌آسا به نام مانسون یا توفان‌های موسمی قطع شده و زندگی در این سرزمین را امکان پذیر می‌سازد.

خط استوای هواشناسی ITCZ که بر خلاف استوای جغرافیایی ثابت نیست و به شدت متغیر است، بر روی فلات تبت مستقر شده و شبه قاره هند را که از دیدگاه جغرافیایی در نیم‌کره شمالی قرار دارد، در نیم‌کره جنوبی قرار می‌دهد.

مانسون تابستانی چیست؟

وبسایت دیجیاتو می‌نویسد: مانسون تابستانی (Summer Monsoon) با بارش‌های سنگین همراه است که معمولا بین فروردین تا شهریور هر سال اتفاق می‌افتد. این بارش مانسونی را می‌توان هر سال از میانه اردیبهشت تا مرداد در سواحل جنوب شرق کشور خودمان، یعنی ناحیه بلوچستان نیز مشاهده کرد.

با پایان زمستان، هوای گرم از اقیانوس هند به این کشور‌ها می‌وزد و اقلیمی مرطوب و سیل‌آسا برای این نواحی رقم می‌زند. هند و کشور‌های جنوب شرق آسیا به مانسون تابستانی وابسته‌اند. برای مثال، کشاورزی آن‌ها به بارش‌های سالانه بستگی دارد. بیشتر این کشور‌ها سیستم‌های آبیاری وسیعی ندارند و از آب‌های زیرزمینی بسیار کم استفاده می‌کنند.

مانسون تابستانی چاه‌های آن‌ها را برای باقی سال پر می‌کند و آن‌ها را از سفره‌های زیرزمینی بی‌نیاز می‌کند. برنج و چای از محصولات این کشور‌ها هستند که به مانسون تابستانی وابسته‌اند. حتی دامداری‌ها نیز که هند را به بزرگترین تولیدکننده شیر در جهان تبدیل کرده است، به این بارش‌ها وابسته‌اند تا دام‌ها را سالم و تمیز نگهداری کنند.

صنعت این کشور‌ها نیر به مونسون تابستانی وابسته است. میزان زیادی از برق تولیدی این کشور‌ها با نیروگاه‌های آبی با استفاده از آب جمع‌آوری شده از بارش‌های مانسونی تامین می‌شود. اما زمانی که مونسون تابستانی عقب می‌افتد و یا ضعیف است، اقتصاد این کشور‌ها ضربه می‌خورد. تعداد کمی از مردم می‌توانند غذای خود را تامین کنند و کسب و کار‌های بزرگ کشاورزی محصولات کمی برای فروش خواهند داشت.

در این شرایط، دولت باید از کشور‌های دیگر غذا وارد کند و برق گرانتر می‌شود و گاهی اوقات فقط به افراد ثروتمند و کسب و کار‌های بزرگ تعلق می‌گیرد. مانسون تابستانی در هند لقب وزیر اقتصاد واقعی را از آن خود کرده است.

البته مانسون تابستانی سنگین نیز می‌تواند آسیب زیادی به منطقه وارد کند. ساکنان شهر‌هایی مثل بمبئی هند به سیل‌های نیم متری در خیابان‌ها عادت کرده‌اند. با این حال، زمانی که مانسون بیش از حد قوی می‌شود، سیل می‌تواند در این مناطق فاجعه به بار آورد.

مونسون زمستانی چیست؟

مانسون زمستانی (Winter Monsoon) اقیانوس هند که از مهر تا فروردین رخ می‌دهد، کمتر از مانسون تابستانی شناخته شده است. مونسون خشک زمستانی از شمال شرق و از مغولستان و شمال غرب چین می‌وزد. مانسون زمستانی قدرت کمتری از مانسون تابستانی در جنوب شرق آسیا دارد و دلیل اصلی آن، وجود رشته‌کوه هیمالیا است که مانع عبور باد و رطوبت و رسیدن آن به سواحل جنوبی می‌شود. به علاوه، رشته‌کوه هیمالیا از عبور هوای سرد و رسیدن آن به جنوب هند و سریلانکا جلوگیری می‌کند و این مناطق را در تمام سال گرم نگه می‌دارد.

گاهی اوقات این مونسون‌های زمستانی با خود خشکسالی در بعضی از مناطق را به همراه می‌آورد. البته تمام مانسون‌های زمستانی خشک نیستند. برخلاف بخش غربی آسیای جنوب شرق، بخش شرقی این مناطق بارش‌هایی تجربه می‌کند. مانسون زمستانی هوای مرطوب را از دریای جنوب چین وارد کشور‌هایی مثل اندونزی و مالزی می‌کند.

سایر مانسون‌ها

مانسون آسیا-استرالیا (Asian-australian Monsoon) از شمال استرالیا را تا سواحل اقیانوس آرام روسیه در بر می‌گیرد، از اقیانوس هند نیز می‌گذرد و در نهایت به سواحل شرقی آفریقا می‌رسد. باد‌های مانسونی (یا موسمی) در سایر نقاط جهان نیز وجود دارد.

مانسون آمریکای شمالی (North American Monsoon) که همیشه یک بار در سال و معمولا در تابستان رخ می‌دهد. هوای گرم و مرطوب از خلیج کالیفرنیا در جهت شمال شرق و از خلیج مکزیک در جهت شمال غرب می‌وزد. این باد‌ها در نهایت در رشته‌کوه سیرا مادره مکزیک به هم می‌رسند و قبل از ورود به آمریکای شمالی و مرکزی، هوای مرطوب را وارد جنگل‌های این ناحیه می‌کنند.

مانسون آمریکای شمالی می‌تواند کمکی طبیعی برای آتشنشان‌ها باشد. دمای تابستان در آریزونای ایالات متحده به طور معمولی تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد می‌رسد و آتش‌سوزی‌های طبیعی ایجاد می‌کند که معمولا دسترسی به آن‌ها سخت است. این بارش مونسونی می‌تواند به خاموش کردن این آتش‌سوزی‌ها کمک کند و به علاوه، منبع آبی برای اکوسیستم بیابانی باشد.

منبع: برتر ایران