آتش زدن «کاه و کلش» علمی است؟/ کشاورزان بقایای گیاهان را آتش نزنند

به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، شاید تاکنون پیش آمده که در حال گذر از مسیری در خارج از شهر هستید که ناگهان دودی غلیظ هوا را پر می‌کند. به اطراف که نگاه می‌کنید مزارع کشاورزی در حال سوختن هستند و احتمالا صاحب زمین نیز در گوشه‌ای به نظاره نشسته یا در آتش می‌دمد تا بیشتر زمین را بسوزاند. با خود می‌گویید چرا چنین می‌کنند؟!

باور رایج و نادرستی در میان کشاورزان وجود دارد که آنان را وا می‌دارد تا غنای زمین‌های کشاورزی خود را با سوزاندن از بین ببرند. برخی مزرعه داران برای کشت زود هنگام و کاشتن محصولات جدید اقدام به چنین کاری کرده و برخی دیگر معتقدند برای از بین بردن آفت‌ها باید زمین را به آتش کشید! البته هر ۲ مورد اشتباه است. کاه و کلش یا همان بقایای محصولات کشاورزی حاوی مواد آلی است که برای حاصلخیزی زمین اهمیت دارد و سوزاندن آنان باعث از بین رفتن این مواد می‌گردد.

خوزستان جلگه‌ای پهناور و سرزمینی پربار است که کشاورزی و زمین زراعی نقش پر رنگی در معیشت مردم دارد. بر اساس اطلاعات رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در سال ۹۸ مجموع محصولات زراعی ۱۶ و ٢ دهم میلیون تن بوده است، هر چند برخی کشاورزان از نبود خریدار و برنامه برای محصولات خود گلایه‌مند هستند، اما کشاورزی نقش اساسی در زندگی شهروندان استان دارد.

کاه و کلش را به جای سوزاندن، صادر کنید

جبار حمادی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کارون در گفتگو با خبرنگار ما در این خصوص گفت: کاه و کلشی که پس از برداشت محصول روی زمین باقی می‌ماند با استفاده از کود اوره قابل تبدیل شدن به ماده آلی است. سفارش ما به کشاوزان ماخار (آبپاشی زمین) و کود پاشی به میزان یک الی یک و نیم کیسه کود اوره پس از برداشت محصول به جای سوزاندن اراضی کشاورزی است که این اقدام باعث پوسیده شدن بقایای گیاه در زمین و تبدیل شدن آنان به ماده آلی می شود.

او با اشاره به گلایه برخی کشاورزان از نبود دستگاه‌های جمع آوری کاه کلش افزود: جهاد کشاورزی از طریق خط اعتباری مکانیزاسیون، تسهیلاتی فراهم کرده تا هر کشاورز به هر تعداد که درخواست کند می‌تواند با مراجعه به مدیریت جهاد کشاورزی دستگاه‌های جمع آوری کاه را خریداری نماید.

حمادی بهترین راه حل پس از برداشت محصول را جمع آوری بقایای گیاهی روی زمین به وسیله دستگاه جمع آوری کاه و کلش دانست و بیان کرد: جمع آوری بقایای کشاورزی روی زمین هم اکنون نیز در حال انجام است و به برخی کشور‌های حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود. این اقدام موجب قوی شدن بنیه مالی کشاورز و جلوگیری از تلف شدن علوفه دام می‌گردد.

 سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی چه مزایا و معایبی دارد؟

مدیر جهاد کشاورزی کارون اظهار داشت: هم اکنون در زمینه کشت‌های پاییزه بهترین روش کشت، حفاظتی و استفاده از دستگاه‌های مستقیم کار است. کار این دسته از ماشین آلات اقدام به بذر پاشی و کود پاشی بدون نیاز به شخم زدن زمین است که در این نوع کشت، بقایای گیاه به همان حالت باقی می‌مانند و پس از آبیاری و کود پاشی مزارع این بقایای گیاه مانند مالچ روی زمین عمل کرده، بعد از مدتی تبدیل به ماده آلی می‌شوند.

این مقام مسئول در خصوص مزایا و معایب کاه و سوزاندن بقایای کشاورزی روی زمین تصریح کرد: از کاه می‌توان با عنوان خوراک دام استفاده کرد و در برخی کارخانه‌های پرورش قارچ نیز کاربرد دارد. سوزاندن کاه و کلش نیز موجب افزایش گاز‌های گلخانه‌ای شده و در لایه اوزون تاثیر منفی دارد. هم اکنون موارد جزئی از آتش سوزی مزارع وجود دارد، اما به دلیل اذعان نکردن کشاورزان به آتش سوزی عمدی امکان پیگرد قانونی بر اساس ماده ۶۸۸ محیط زیست تعزیرات وجود ندارد.

شهرستان کارون یکی از قطب‌های کشاورزی خوزستان است و حدود ۳۶ هزار هکتار از اراضی شهرستان به کشت محصولات گیاهی اختصاص دارد. وسعت باغات کارون نیز ۲ هزار و ۸۰۰ هکتار است و عمده آن را نخلستان های جوان تشکیل می‌دهند. هر ساله ۲۰ هزار هکتار گندم و یکهزار و ۵۰۰ هکتار کلزا در شهرستان کشت می‌شود. کشت شلتوک نیز در سال‌های کم آبی حدود ۲ هزار و ۵۰۰ الی ۳ هزار هکتار بوده که پارسال با توجه به بهبود منابع آبی سطح کشت آن به ۱۰ هزار هکتار رسید.

سوزاندن «کاه و کلش» غیر قانونی است

ژاله کریمی نژاد مسئول محیط زیست سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان در گفتگو با خبرنگار ما با ناپسند خواندن آتش زدن بقایای گیاهان گفت: چند سالی است که این اتفاق به غلط در بین کشاورزان رایج شده و حتی برخی از آنان عواقب سوء این اقدام را نمی‌دانند. البته قوانین بالا دستی زیادی برای پیگرد چنین کاری وجود دارد. از جمله قانون حفاظت از خاک، قانون مدیریت پسماند، قانون مجازات اسلامی و موارد دیگر که مزرعه داران را از این اقدام منع می‌کند.

بیشتر بخوانید

• ممنوع بودن آتش زدن بقایای گیاهی پس از برداشت محصول 

او با بیان اینکه سازمان جهاد کشاورزی خوزستان زیر ساخت‌های لازم را برای انجام نشدن این اقدام از سوی کشاورزان فراهم کرده است در مورد چند و چون این دست اقدامات بیان کرد: تسهیلاتی در این زمینه به مزرعه داران ارائه می‌شود. مانند خط اعتباری مکانیزاسیون که می‌توانند با استفاده از آن ماشین آلات و ادوات کشاورزی حفاظتی را تهیه نمایند. کشاورزی حفاظتی سیستمی است که در آن بقایای کشاورزی حفظ شده و به خاک باز می‌گردد و در نتیجه افزایش مواد آلی خاک را در پی دارد.

سوزاندن زمین های کشاورزی خطری برای محیط زیست 

کریمی نژاد اظهار داشت: اگر چه تعداد کشاورزانی که دست به این کار می‌زنند اندک است، اما این روز‌ها شاهد افزایش این اقدام از سوی کشاورزان هستیم. به ویژه بخشی از کشاورزان که در مجاورت زیست بوم‌های حساس قرار گرفته اند. مکان‌هایی که جنگل‌های دست کاشت و طبیعی وجود داشته و هر ۲ مورد میراث ملی و طبیعی به حساب می‌آیند.

مسئول محیط زیست سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان با ناشایست خواندن سوزاندن بقایای گیاهی افزود: این اقدام در کنار مناطق حفاظت شده به مراتب بدتر بوده و موجب ایجاد بحران می‌گردد. امیدواریم کشاورزان قبل از آتش زدن کاه و کلش با کارشناسان و مشاوران سازمان جهاد کشاورزی مشورت کرده و از راهکار‌های «دوستدار محیط زیست» استفاده کنند تا درصد آتش سوزی بقایای محصولات کشاورزی کاهش یابد.

آتش کشیدن کلش از نظر کشاورز چقدر مفید است؟

یکی از کشاورزان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: یکی از دلایل به آتش کشیدن کلش، از بین بردن علف‌های هرز برای کشت محصول بعدی است. اگر کشاورز بخواهد شالی بکارد، کُلش زیر زمین می‌ماند و می‌گندد و پس از آن بذر شالی سبز نمی‌شود. این کار هر چند درست نیست و کلش برای زمین مانند کود است، اما به دلیل کمبود وقت، کشاورز اقدام به این کار می‌کند تا برداشت بهتری داشته باشد.

یکی دیگر از کشاورزان که در زمین خود مشغول درو بود و کاه و کُلش مزرعه را نمی سوزاند در گفتگو با خبرنگار ما گفت: با کلاس‌های توجیهی وزارت جهاد کشاورزی به این نتیجه رسیدیم که بقایای گیاهی محصولات را نسوزانیم، زیرا زمین ضعیف شده و خواص آن از بین می‌رود. پیشتر به دلیل نبود امکانات زمین زراعی را می‌سوزاندیم، زیرا برای کشت بعدی اذیت می‌شدیم هر چند دستگاه‌های جمع آوری کاه نیز کم است و بسیاری ترجیح می‌دهند کُلش را بسوزانند.

گزارش از ساسان ناصری ازده

انتهای پیام/ن