فازهايي که پس از رکود زماني در پارس جنوبي جان گرفتند

به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران، ميدان گازي پارس جنوبي بزرگترين مخزن گازي جهان واقع بر روي خط مرزي مشترك ايران و قطر در آبهاي خليج هميشه فارس است و از اصلي ترين منابع انرژي كشور به شمار مي رود. ذخاير گاز ميدان پارس جنوبي حدود 8 در صد از كل ذخاير گاز جهان و نزديك به نيمي از ذخاير گاز كشور را تشکیل می دهد. از كل مساحت 9700 كيلو متر مربعي اين ميدان، 3700 كيلومتر مربع متعلق به ايران است. ذخيره گاز اين بخش از ميدان در حدود 14 تريليون متر مكعب گاز به همراه 18 ميليارد بشكه ميعانات گازي تخمين زده مي شود.

 بر همین اساس، وقتی بزرگ‌ترین قرارداد تاریخ صنعت نفت کشور با پیمانکاران داخلی در اردیبهشت‌ماه 89 امضا می‌شد، به آن لقب قراردادهای 35ماهه داده شد.

براساس اين گزارش، پارس جنوبی به عنوان قلب انرژی ایران و یکی از بزرگترین مناطق نفتی و گازی جهان همواره موردتوجه تصمیم‌گیران اقتصادی کشور، کشورهای منطقه و حتی کشورهای توسعه یافته و غول‌‌های نفتی بین‌المللی بوده است.

با این حال از زمان ورود پار‌س جنوبی به ادبیات نفتی کشور، حاشیه‌هایی نیز با آن وارد این بخش شده است. دیرزمانی نیست که غول‌‌های نفتی جهان با هدف توسعه آن قراردادهای مختلف امضا می کردند اما خیلی زود سیاست را با اقتصاد و منافع اقتصادی خود ترکیب کردند و از پارس‌جنوبی رخت بربستند.

کارشکنی شرکت های نفتی همچون شل، توتال و رپسول باعث نشد تا توسعه این منطقه متوقف شود. پیمانکاران داخلی تمام توان خود را به کار گرفتند تا روند توسعه و ترقی برنامه محقق شود.؛ تا جایی که توسعه فاز 11 به سبب وقت کشی‌های شرکت سی.ان.پی.سی چین با 3 سال تاخیر نتوانست به آن پیشرفتی که پیمانکاران داخلی در فازهای دیگر داشتند، برسد و به همین دلیل، حتی برخی پیمانکاران داخلی درخواست لغو قرارداد با این شرکت را خواستار شدند تا کار را خودشان دنبال کنند.
تاخیر در بیشتر فازهای پارس جنوبی قبل از اینکه به پیمانکاران داخلی سپرده شود، ناشی از تاخیر و کارشکنی شرکت‌های نفتی خارج از کشور از جمله پتروناس مالزی و حتی توتال فرانسه بود.
از طرف دیگر، اگر چه طرح توسعه کلیه فازها در ابتدا از سوی پیمانکاران داخلی 35 ماه یعنی 3 سال اعلام شد اما بسیاری از شرایط غیرقابل پیش‌بینی باعث شد تاکنون آنگونه که برنامه‌ریزی ‌ها پیش بینی کرده بود، پیشرفت چندانی نداشت؛ اما با وجود این سختی ها و موانع بسیار امسال قرار است چند فاز این میدان بزرگ به بهره‌برداری برسد.

****سابقه رکورد زمانی در پارس جنوبی

بر اساس این گزارش، تعیین زمان 35 ماهه برای اتمام عملیات فازهای جدید پارس جنوبی در حالی صورت گرفته است که پیش از این کمترین زمانی که برای توسعه فازهای پارس جنوبی سپری شده بود، مربوط به توسعه فاز 4 و 5 شرکت «انیِ» ایتالیا در 54 ماه است.

پس از گذشت نزدیک به 35‌ماه از زمان امضای این قرارداد، حتی یک فاز جدید پارس‌جنوبی به بهره‌برداری نرسیده است.

 طبق اين گزارش دلیل تأخیرفازهاي پارس‌جنوبی از دلایل داخلی منشأ گرفته است؛ همچنین در شرایط فعلی برای اجرای پروژه‌ها در سطح صنعت نفت هیچگونه اولویت‌بندی متناسب با منابع مالی، کالا و تجهیزات موجود وجود ندارد به‌طوری که به‌صورت همزمان منابع مالی برای توسعه میدان‌های مستقل و مشترک نفت و گاز هزینه می‌شود.

همچنين توسعه میدان مشترک پارس‌جنوبی به‌عنوان یکی از پروژه‌ها که پیشرفت قابل‌قبولی نداشته و قرارداد فازهای 15، 16، 17و 18و فاز 12در سال 84 امضا و اوایل سال 85 اصلاح شده است اما تا کنون هیچ‌یک از این فازها به بهره‌برداری نرسیده است. روی ده‌ها پروژه دیگر هم تبلیغات کرده بودند اما از آنها هم خبری نیست همه دلایل عدم‌اجرای آنها هم به تحریم مربوط نیست.

برخی اخبار از منابع آگاه، حکایت از آن دارد که بسیاری از قطعات مورد نیاز برای توسعه این فازها همچنان در کشورهای خارجی و یا در کشور ثالث مانده و به دلیل مشکلات موجود در نقل وانتقالات مالی و بانکی هم‌چنان خاک بخورد.

بنابراين در حالی وزارت نفت وعده بهره برداری ۵ فاز پارس جنوبی در سال جاری را داده است که بررسی ها از ۹ فاز پارس جنوبی حاکی از پیشرفت ۵۹ تا ۹۰ درصدی توسعه این فازها است.

 براساس گفته های وزیرنفت درنیمه اول سال جاری 3 طرح گازی که شامل فازهای 12، 15 و 16 و 17 و 18 است در پارس جنوبی به بهره برداری می رسد.

با توجه به این گزارش، آخرین وضعیت این پروژه ها و همچنین برخی از پروژه های 35 ماهه را که از وضعیت پیشرفت مطلوبی برخوردارند، بررسی می کنیم.

**** طرح توسعه فاز 12

هم اکنون فاز 12 پارس جنوبی در حوزه ساخت پالایشگاه 89.30 درصد، در زمینه ساخت سکوهای دریایی 87.53 درصد، در بخش خطوط لوله 97.62 درصد، و در قسمت عملیات حفاری 81.66 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

به طور کلی می توان گفت این طرح در مجموع دارای 88.77 درصد پیشرفت فیزیکی است که تا کنون از 7746 میلیون دلار سرمایه مورد نظر 5733 میلیون دلار در این پروژه سرمایه گذاری شده است.

هدف از طرح‌ توسعه‌ فاز 12 برداشت روزانه‌ 3000 میلیون‌ فوت‌ مکعب‌ گاز از مخزن‌ پارس جنوبی است که پس از اتمام این فاز 81 میلیون متر مکعب گاز شیرین،750 تن گوگرد و 120 هزاربشکه میعانات گازی تولید می شود.

****طرح توسعه فاز 13

فاز 13 پارس جنوبی در ساخت پالایشگاه 72.27 درصد، در ساخت سکوهای دریایی 55.92 درصد، در زمینه خطوط لوله 62.68 درصد، و در قسمت عملیات حفاری 32.99 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

به طور کلی می توان گفت این طرح در مجموع 60.67 درصد پیشرفت فیزیکی داشته و از 6143 میلیون دلار سرمایه مورد نیاز 3844 میلیون دلار سرمایه گذاری شده است.

هدف از طرح توسعه فاز 13 برداشت روزانه 2 میلیارد فوت مکعب گاز از مخزن پارس جنوبی است که پس از اتمام این فاز 400 تن گوگرد، 50 میلیون متر مکعب گاز شیرین، 1.1 میلیون تن گاز مایع،80 هزار بشکه میعانات گازی و یک میلیون تن اتان برای خوراک پتروشیمی ها تولید می شود.

**** طرح توسعه فاز14 

اين فاز از خرداد 88 با اعتباري بالغ بر3 میلیارد دلار براي تولید روزانه 50 میلیون مترمکعب گاز، 77 هزار بشکه میعانات گازی، 400 تن گوگرد، یک میلیون تن اتان و  1.1 میلیون تن گاز مایع در سال اجرا مي شود و در حال حاضر از پيشرفت 47درصد برخوردار است.

****طرح توسعه فازهای 15 و 16

این فازها در ساخت پالایشگاه 91.92 درصد، در ساخت سکوهای دریایی 81.80 درصد، در ساخت خطوط لوله 96.48 درصد، و در قسمت عملیات حفاری 88.28 درصد پیشرفت فیزیکی دارند.

براین اساس می توان گفت پیشرفت فیزیکی این دو طرح به طور کلی 90.36 درصد بوده و از حجم سرمایه مورد نیاز 4853 میلیون دلاری به میزان 4588 میلیون دلار سرمایه تزریق شده است.

هدف از طرح توسعه فازهای 15 و 16 تولید روزانه‌ 50 میلیون‌ متر مکعب‌ گاز طبیعی، تولید روزانه‌ 80 هزار بشکه‌ میعانات‌ گازی، تولید سالیانه‌ 1.05 میلیون‌ تن‌ گاز مایع‌ "LPG" ؛ تولید سالیانه‌ 1 میلیون‌ تن‌ اتان‌ به‌ منظور تامین‌ خوراک‌ واحدهای‌ پتروشیمی‌ و  تولید روزانه‌ 400 تن‌ گوگرد است.

****طرح توسعه فازهای 17 و 18

براساس این گزارش فازهای 17 و 18 در ساخت پالایشگاه خشکی 83.38 درصد، در ساخت سکوهای دریایی88.77 درصد ،در زمینه خطوط لوله96.45 درصد و در قسمت عملیات حفاری 63.83 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

به طور کلی می توان گفت این دو فاز در مجموع 78.52 درصد پیشرفت فیزیکی داشته و از 5748 میلیون دلار بودجه مورد نیاز تا کنون 4421 میلیون دلار سرمایه در این طرح تزریق شده است.

هدف از توسعه‌ فازهای‌ 17 و 18 میدان‌ گازی‌ پارس‌ جنوبی‌ به‌ منظور تولید روزانه‌ 50 میلیون‌ متر مکعب‌ گاز طبیعی‌، 80 هزار بشکه‌ میعانات‌ گازی‌ و 400 تن‌ گوگرد و تولید سالیانه‌ 1 میلیون‌ تن‌ اتان‌ و 1.05 میلیون‌ تن‌ گاز مایع‌ (پروپان‌ و بوتان‌)"LPG" است.

****طرح توسعه فازهاي20 و 21    

از خرداد 88 شروع شده و داراي پيشرفت 46 درصدو با سرمايه گذاري 3 میلیارد دلاري تولید روزانه 50 میلیون مترمکعب گاز، 77 هزار بشکه میعانات گازی، 400 تن گوگرد، یک میلیون تن اتان و 1.1 میلیون تن گاز مایع در سال در حال اجراست.

****طرح توسعه فازهای 22، 23 و 24

این طرح در بخش پالایشگاه خشکی 74.58 درصد،در حوزه سکوهای دریایی 54.74 درصد، در قسمت خطوط لوله 38.42 درصد، و در عملیات حفاری 32.52 درصد پیشرفت دارد.

باید گفت این طرح در مجموع 59.31 درصد پیشرفت فیزیکی داشته که از 5688 میلیون دلار سرمایه مورد نیاز این طرح 3263 میلیون دلار در این پروژه سرمایه گذاری شده است.

هدف از توسعه این فازها نیز تولید روزانه 50 میلیون  متر مکعب گاز تصفیه شده،1.1 میلیون تن در سال گاز مایع جهت صادرات،77 هزار بشکه در روز میعانات گازی جهت صادرات و  یک میلیون تن در سال گاز اتان جهت تامین خوراک پتروشیمی است.

در همين راستا احمد قلعه باني مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با تاکید بر این که در سال حماسه اقتصادی، فعالیت های این شرکت نیز گسترش بیشتری خواهد داشت، اظهار داشت: بهره برداری از فازهای ۱۲ ، ۱۵، ۱۶، و ۱۷ و ۱۸ پارس جنوبی از اهداف مهم شرکت ملی نفت در سال جاری است.

وی گفت: تلاش می شود در سال حماسه سیاسی - اقتصادی، دست کم ۱۰۰ میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید گاز کشور اضافه شود.


در ادامه محمدرضا زهیری مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس گفت: در برنامه پنجم توسعه اقتصادی کشور، بر سرمایه گذاری 70 میلیارد دلاری برای تسریع در توسعه میدان های نفتی و گازی زیر مجموعه این شرکت تاکید شده و بر همین مبنا، تمامی ظرفیت های داخلی صنعت نفت، منابع مالی و اعتباری کشور در زمینه تحقق این اهداف بسیج شده است.

وی با اشاره به اینکه در شرکت نفت و گاز پارس بیش از 68 میلیارد دلار پروژه در حال اجراست، افزود: بودجه سالانه این شرکت حدود 22 میلیارد دلار است که با بهره برداری از هریک از فازهای پارس جنوبی، تولید ناخالص داخلی را به میزان یک درصد افزایش خواهد داد.

زهیری تاکید کرد: امسال با بهره برداری از 29 فاز استاندارد توسعه (معادل 24 فاز اسمی) در میدان مشترک پارس جنوبی، میزان ثروت آفرینی این میدان بزرگ، رشد قابل توجهی خواهد داشت.

وی تصریح کرد: افزایش تولید ناخالص داخلی کشور از این میدان، پس از بهره برداری کامل از این فازها، حداقل به میزان 110 میلیارد دلار در سال (با نرخ 50 دلاری برای معادل هر بشکه نفت خام) و به احتمال زیاد بیش از 220 میلیارد دلار در سال (با نرخ هر بشکه 100 دلار) خواهد بود.

زهيري با اشاره به اينکه 22 ميليارد دلار براي سرمايه گذاري فازها اختصاص يافته که از اين ميزان کمتر از 10 ميليارد دلار تحقق يافته است افزود: به رغم همه تحريم ها در سال گذشته کمتر از 50 درصد بودجه براي توسعه فازها استفاده شده است.

وی در ادامه یکی از اولویت‌های شرکت نفت و گاز پارس در سال‌ حماسه اقتصادی را راه‌اندازی فازهای ١٥ و ١٦ پارس جنوبی ظرف یک ماه آینده اعلام کرد و گفت: بر اساس برنامه ریزی در ابتدا یک ترین (ردیف) از این فازها راه اندازی شده و به تدریج سه ترین (ردیف) دیگر وارد مدار خواهد شد.
مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، بهره‌برداری کامل از این فازها را در گرو ساخت خطوط لوله بین فازی میان آن‌ها و فازهای ٦، ٧ و ٨ دانست و گفت: مراحل راه اندازی و بهره برداری از این فازها ماه آینده آغاز می شود.

وی درباره آخرین وضعیت راه‌اندازی فاز ١٢ پارس جنوبی نیز اظهار داشت: اواخر سال گذشته برخی از واحدهای این فاز از جمله دیگ بخار، واحد هوا، نیتروژن و مشعل آن در مدار قرار گرفته است. 

زهیری افزود: امیدواریم ظرف دو تا سه ماه آینده موفق به راه‌اندازی فاز ١٢ شویم که به این ترتیب می‌توانیم از گاز تولیدی سکوی ١٢ A آن برای راه‌اندازی تاسیسات خشکی نیز بهره‌ بگیریم.

وی همچنین به برنامه راه‌اندازی سکوی ١٧ A تا آبان ماه سال‌جاری اشاره کرد و گفت: گاز تولیدی این فاز پس از راه‌اندازی برای فرآورش به فازهای ٦، ٧ و ٨ منتقل می‌شود.

مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس با بیان این که نصب سکوهایB  و C فاز ١٢ و ١٨ A به همراه تجهیزات جانبی آن‌ها از دیگر اولویت‌های کاری این شرکت در سال‌جاری است،  تاکید کرد: این سکوها هم‌اکنون در حال ساخت هستند و حداکثر تا شهریور برای نصب در محل مورد نظر بارگیری می‌شوند.

مدیر عامل شرکت نفت و گاز پارس اظهار داشت: فاز 11 يکي از فازهاي مهم است که قبلا مجری آن کشورهاي اروپايي بودند. در حال حاضر متخصصان ايراني سازماندهی اين فاز را عهده دار هستند و به زودي جکت اين فاز نصب مي شود و نیز پيمانکار خشکي و دريايي اين فاز مشخص شده است.



گزارش: حبيبه رحيميان