هنری به بلندای تاریخ در سیستان و بلوچستان

به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زاهدان ، تقریباً در هر شهر و روستای کوچکی از زاهدان گرفته تا خاش در شرق تا سراوان و در غرب تا ایرانشهر، سوزن­ دوزی رواج دارد، زیرا زنان  جامه‌ی سنتی می ­پوشند. سوزن دوزی در سراوان تاثیر زیادی در اشتغال مردم این منطقه دارد.

در سوزن ­دوزی تمام زمینه‌  پارچه را می ­پوشانند، و از آن برای تزئین سرآستین­ ها، شلوار­ها، گاه نواری در وسط آستین، قطعه­‌ای در پشت یقه و نیز قسمت سر­پوش چادر استفاده  می کنند.

شیوه‌  سوزن ­دوزی در چهار منطقه‌ی عشایری مثلاً منطقه‌ی ایرانشهر (مناطق قاسم ­آباد، پیپ، اسپکه، ورکات و چنف) یا ناحیه‌ی خاش و گشت، در نحوه‌ی دوخت تفاوت­‌هایی با سایر مناطق دارد.

شواهد موجود حاکی از آن است که  شیوه‌  دوخت از اوایل اسلام در میان این قوم رایج بوده و دردوره ­های تیموری و صفوی به اوج خود رسیده است. این هنر به­ طور عمده برای تزئین جامه‌  محلی زنان به­ کار می­ رود.

انواع سوزن­­ دوزی بلوچ عبارت است از  سرافی دوزی، ظریف­ دوزی، پریوار­دوزی و بلوچ ­دوزی. رنگ ­های به ­کاررفته شادند و از این میان نارنجی و قرمز بر رنگ ­های دیگر غالب است و جزئیات کار به ­رنگ ­های سبز، آبی، سفید و سیاه کار می­ شود.

ویژگی مشترکی که در نگاره ­های سوزن ­دوزی تمامی این مناطق دیده می ­شود استفاده از نقوش هندسی و خطوط شکسته است، خطوط منحنی و دایره در سوزن دوزی بلوچ به ­ندرت استفاده می ­شود.

نقوش مورداستفاده در این دوخت را می­ توان در چند بخش کلی دسته­ بندی کرد: ۱- نقوش­ هندسی، که بیشترین کاربرد را در سوزن­ دوزی زنان بلوچ دارد، مثلث، مربع و لوزی از نقوش اصلی این سبک هستند و در آثار دیگر این منطقه مانند سفالگری نیز مشاهده می­ شود. 

۲- نقوش­ طبیعی که خود شامل نقوش گیاهی و حیوانی می­شود و به نا­م­های گُل سٌهر (گُل سرخ)، گُل چهار­برگی، کَتَرُک (گُل قاصدک)، گل هشت­برگی، مرغ، مُرگ پانچ (به معنی پای مرغ است)، هُشتِر دُمب (دم شتر)، کَتار­پادک (در زبان بلوچی به معنای پای حشره است.) و بال کبوتر معروف است.  

۳- عناصر طبیعی، که شامل کوه، رود و نظایر آن است، طرح چَپراس از مشهورترین نقوش این گروه است؛ این نقش بیان ساد­ه­‌ای از امواج آب و حرکت آن است.

علاوه بر استفاده‌  سوزن­ دوزی در صنعت پوشاک می ­توان به کاربرد آن در تهیه‌  جلد قرآن، سرمه­ دان، کیف و پشتی نیز اشاره کرد.

منبع:  صدا و سیما

انتهای پیام/گ